عبدالرضا فرجی‌راد*
سیاست صبر و انتظار قاره سبز
وضعیت اجرای برجام یکی از ده‌ها پرونده‌ای است که میان اروپا و امریکا گشوده شده و لاینحل باقی مانده است. کشورهای اروپایی یکی از بحرانی‌ترین دوران تاریخی رابطه را با ایالات متحده امریکا سپری می‌کنند.
این بحران شامل شمار زیادی از موضوعات از جمله توافق هسته‌ای و سیاست خاورمیانه‌ای دونالد ترامپ از جمله درباره فلسطین، سوریه و عراق است و آنها را با چالش تصمیم‌های پرفراز و نشیب امریکا در خاورمیانه رو‌به‌رو کرده است. تصمیماتی که واشنگتن بدون هماهنگی با متحدان اروپایی خود و تنها با اتکا به مشاوران تندرو متحدان منطقه‌ای‌اش گرفته و به این ترتیب اروپا را از صحنه نقش‌آفرینی در موضوعات مهم کنار گذاشته است.
اگر فرانسه، آلمان و انگلیس به‌عنوان سه محور در اتحادیه اروپایی در نظر گرفته شود، باید گفت که این سه کشور و حتی شخصیت‌های سیاسی و درجه اول آنها مشتاق هستند که فرد دیگری غیر از ترامپ روی کار بیاید. ذیل چنین شرایطی است که نمی‌توان برای آینده رابطه اروپا و امریکا چندان خوش‌بین بود. اروپا در ماجرای برجام تلاش کرد از طریق راه‌اندازی کانال مالی «اینستکس» در برابر امریکا استقلال عمل پیدا کند هر چند که در این مسیر و تحقق منافع اقتصادی ایران در چارچوب برجام موفق نبود اما آنها تاکنون این سررشته را حفظ کرده و در میدان ایستاده‌اند. بنابراین به نحوی می‌توان گفت ایران و اروپا هر دو به‌صورت نانوشته‌ای سکوت کرده و به مرحله‌ای رسیده‌اند که تا انتخابات ریاست جمهوری امریکا صبر کرده و سیاست‌های پیش رو را بر اساس نتیجه این رویداد طراحی کنند. این در حالی است که ترامپ دیگر اروپا را به‌عنوان متحدی برای خود نمی‌بیند.
خروج یکجانبه از برجام، فشار بر تعرفه‌های اروپایی، خروج از توافقنامه‌های بین‌المللی همچون توافق اقلیمی و بی‌اعتنایی به ناتو و خروج ۱۲ هزار نفر از نیروهایش از اروپا بدون اطلاع به رهبران اروپایی از جمله تصمیمات رئیس جمهوری امریکا بوده است که نشان داده او تا چه اندازه به منافع امنیتی و سیاسی اروپا بی‌تفاوت است. از سوی دیگرنباید فراموش کرد که امریکا بی‌صبرانه برای نزدیک شدن به ایران و باز کردن مسیر گفت‌و‌گوی دوجانبه تلاش می‌کند. ترامپ که در ماه‌های اخیر تحت تأثیر اپیدمی کرونا و بیکاری میلیون‌ها نفر و همچنین اعتراضات ضد نژادپرستی که در این کشور به راه افتاده است، با مشکلات داخلی بسیاری دست و پنجه نرم می‌کند، به‌دنبال کسب امتیازی در صحنه سیاست خارجی است. او تاکنون هیچ دستاوردی در این زمینه حاصل نکرده و موضوع مذاکراتش با کره شمالی به بن‌بست رسیده است. از این‌رو تلاش می‌کند از طریق تسهیل تبادل زندانی با ایران باب گفت‌و‌گو را باز کند تا بتواند امتیاز شکستن قفل مذاکره با تهران را در آستانه انتخابات ریاست جمهوری به افکار عمومی کشورش بفروشد. در چنین شرایطی که اروپا نتوانسته با امریکا به نقطه روشنی در مسیر همکاری درباره ایران دست یابد، انتظار می‌رود سیاست اروپایی‌ها بعد از انتخاب دوباره ترامپ دچار تغییر چندانی نشود مگر اینکه سیاست ترامپ درباره اروپا تغییر کند و حاضر شود رویکرد تهاجمی خود را تعدیل کرده و او نیز گامی به سمت متحدانش بردارد.
*دیپلمات پیشین و استاد دانشگاه
منبع: ایران
ارسال دیدگاه