همه آنچه که باید درباره «سهام عدالت» بدانیم

فرهاد دژپسند، وزیر امور اقتصاد و دارایی روز گذشته اعلام کرد براساس قانون، امکان تجدیدنظر در روند ارائه سهام عدالت به جاماندگان این سهام وجود ندارد و آب پاکی را روی دست کسانی ریخت که به وعده یکی از نمایندگان مجلس مبنی بر ارایه طرحی دو فوریتی برای اعطای سهام عدالت به کسانی که از دریافت آن جامانده‌اند، دلخوش کرده بودند.

امکان ارائه سهام عدالت به جاماندگان وجود ندارد

دژپسند درباره برنامه دولت برای ۴۰ درصد از مردم که سهام عدالت دریافت نکرده‌اند، گفت: در اصل ۴۴ قانون اساسی صریحا ذکر شده که سهام عدالت تنها به ۶ دهک افراد جامعه داده شود و ارائه سهام عدالت در سال ۸۵ آغاز شد و اکنون دیگر نمی توان برای جاماندگان سهام عدالت کاری انجام داد.

دژپسند در پاسخ به سوال دیگری درباره نظر دولت نسبت به طرح مجلس برای ارائه سهام عدالت به جاماندگان آن هم گفت: من این طرح را ندیده‌ام اما امکان تجدیدنظر در روند ارائه سهام عدالت به جاماندگان این سهام وجود ندارد زیرا آن شرکت‌های دولتی مورد نظر را در قالب سهام ارائه کرده‌ایم یا اکنون براساس قانون بودجه سال ۹۹ در حال واگذاری آنها هستیم بنابراین چنین چیزی امکانپذیر نیست.

آماده‌سازی ۱۳ شرکت برای ارائه در بورس

وزیر امور اقتصاد و دارایی تصریح کرد: از ۴۹ شرکتی مورد نظر ۳۶ شرکت بورسی بوده و ۱۳ شرکت هم غیربورسی هستند و ما در حال آماده‌سازی شرکت‌های غیربورسی هستیم تا آن‌هایی را که امکان دارد به بازار بورس وارد کنیم.

وی با اشاره به روند آزادسازی سهام عدالت بیان کرد: آزادسازی به معنای مدیریت سهام عدالت توسط خود سهامداران است که شامل فروش، تبدیل سهام و نگهداری آن می‌شود و اکنون حدود ۱۷ ملیون و پانصد هزار نفر مدیریت مستقیم را برگزیده‌اند.

وی در ادامه در پاسخ به سوالی مبنی براینکه گفته شده سهام عدالت فوت شدگان به وراث آنها نمی‌رسد، آیا این موضوع صحت دارد، اظهار کرد: خیر، سهام عدالت فوتی‌ها براساس قوانین به وراث آنها می‌رسد.

صفر تا صد آنچه که مشمول سهام عدالت باید بداند

نهم اردیبهشت امسال بود که مقام معظم رهبری ابلاغیه «آزادسازی» سهام عدالت را صادر کردند. در این راستا از دهم اردیبهشت به مشمولان سهام عدالت فرصت داده شده تا چنانچه قصد دارند سهام خود را به صورت مستقیم مدیریت کنند، با مراجعه به سامانه سهام عدالت به نشانی SAMANESE.IR، مدیریت مستقیم را انتخاب کنند.

طی فرآیند آزادسازی سهام عدالت که از ۸ اردیبهشت ماه شروع شده بود به سهامداران امکان انتخاب بین دو روش "مدیریت مستقیم" و "مدیریت غیر مستقیم" داده شده است. در گام بعد این امکان برای سهامدارانی که روش مستقیم را انتخاب کرده‌اند فراهم شده است تا در صورت نیاز فوری، ۳۰ درصد از سهام خود را به فروش برسانند. در این بین یکی از مهمترین سوالات سهامداران این موضوع است که سهام چه شرکت هایی و با چه ارزشی به آن ها اختصاص پیدا کرده است. در پاسخ به این سوالات شرکت سرمایه گذاری مرکزی از سامانه استعلام سهام عدالت رونمایی کرده است.

مشمولان سهام عدالت می توانند با ورود به این سامانه از طریق وب سایت یا استفاده از اپلیکیشن ارائه شده، به بررسی دارایی سبد سهام عدالت خود بپردازند. در ادامه به آموزش تصویری استعلام دارایی سهام عدالت از هر دو این روش ها خواهیم پرداخت.

استعلام دارایی سهام عدالت با استفاده از اپلیکیشن

برای دانلود و نصب اپلیکیشن "سهام" عدالت می توانید به آدرس https://sahamedalat.ir مراجعه کنید .

بر این اساس مهم‌ترین سوال سهامدارن این است که مزایای روش مستقیم و غیر مستقیم چیست؟

معرفی روش مستقیم

مشمولان باید توجه داشته باشند که درصورت انتخاب آزاد سازی به روش مستقیم، مالکیت و مدیریت سهام عدالت به صورت مستقیم و بدون واسطه به سهامدار سهام عدالت، تخصیص و انتقال خواهد یافت.

به عبارت دیگر، به میزان سهام تخصیص یافته به هر فرد در شرکت‌های سرمایه پذیر سهام عدالت و به تناسب ارزش مقطع واگذاری، تعدادی از سهام ۳۶ شرکت بورسی تخصیص خواهد یافت. علاوه بر آن این دسته از مشمولین سهام عدالت، به ازای سهام شرکت‌های غیربورسی سرمایه‌پذیر سهام عدالت، سهام شرکت‌های سرمایه‌گذاری استانی را نیز دریافت خواهند کرد.

در این حالت مسئولیت حفظ، نگهداری و مدیریت سهام اختصاص یافته به عهده سهامداربوده و در راستای حفظ ارزش سهام تخصیص یافته، قابلیت نقل و انتقال سهام مزبور به غیر و فروش آن بر اساس محدودیت‌های زمانی و مقداری تعیین شده توسط شورای عالی بورس صورت خواهد گرفت. همچنین مطابق قانون تجارت افراد سهامدار محسوب شده و از مزایای سهام تخصیص یافته از جمله سود و ... بهره‌مند خواهند شد.

سهام داران می‌توانند پس از تاریخ انتخاب روش مذکور با مراجعه به سامانه جامع اطلاعات مشتریان (سجام) به نشانی sejam.ir از تعداد سهام تخصیص یافته نزد شرکت‌های سرمایه پذیر سهام عدالت مطلع شوند. بهره مندی از خدمات قابل ارائه از جمله ایجاد امکان معامله پذیری سهام تخصیص یافته در آینده منوط به مراجعه به سامانه سجام، ثبت نام و احراز هویت غیرحضوری در مراکز تعیین شده است.

همچنین افرادی که روش مستقیم را انتخاب کرده‌اند، سهام شرکت‌های بورسی تخصیص یافته روی کد بورسی خودشان منتقل می‌شود. این افراد از بابت سهام شرکت‌های غیربورسی، سهامدار شرکت‌های سرمایه گذاری استانی هم خواهند بود.

معرفی روش غیرمستقیم

درصورت انتخاب آزاد سازی به روش غیر مستقیم، مالکیت و مدیریت سهام عدالت، از طریق شرکت‌های سرمایه گذاری استانی ساماندهی خواهد شد و سهامدار حق انتقال به غیر و دخل و تصرف در آن را نخواهد داشت. در این روش سود یا زیان قابل تخصیص به سهامدار براساس نحوه عملکرد شرکت‌های سرمایه گذاری استانی تعیین و تخصیص پیدا خواهد کرد. با این تفویض اختیار، سهام شرکت‌های سرمایه پذیر سهام عدالت متعلق به سهامدار توسط شرکت‌های سرمایه گذاری استانی ساماندهی خواهد شد.

افرادی که روش غیرمستقیم را انتخاب کرده اند، سهامدار شرکت‌های سرمایه گذاری استانی خواهند بود. قرار است شرکت‌های سرمایه گذاری استانی در بازار سرمایه پذیرش شوند و سهام این شرکت‌ها خرید و فروش واقع شود؛ بنابراین این افراد می‌توانند نسبت به فروش سهام خود در شرکت‌های سرمایه گذاری استانی اقدام کنند.

درمورد اینکه چه تضمینی وجود دارد که در روش غیرمستقیم شرکت‌های استانی دارایی سهامدار را حفظ و افزایش دهند، باید گفت این موضوع به نحوه عملکرد و میزان موفقیت یا عدم موفقیت مدیران شرکت‌های سرمایه گذاری در مدیریت دارایی‌های تخصیص یافته بستگی دارد.

در صورت انتخاب هر روش، امکان اصلاح آن وجود دارد؟

برای افرادی که به دنبال تغییر رویه و انتخاب روش دیگر بودند، اما اشتبا‌ها انتخاب کردند امکان ویرایش گذاشته شده تا روش مدنظر را انتخاب کنند.

در غیر این صورت امکان ویرایش وجود ندارد و چنانچه فردی روش مستقیم را انتخاب کرده بود، اما تصمیم دارد روش غیرمستقیم را جایگرین کند، مشمول مالیات انتقال سهام خواهد شد، زیرا نقل و انتقال سهام برای یک بار از مالیات معاف است.

در کدام روش سهامدار امکان فروش سهام خود را دارد؟

در هر دو روش امکان فروش و واگذاری سهام توسط مشمولین در بازار معاملاتی بورس و فرابورس میسر است.

تکلیف سود سالیانه سهام در هر یک از روش‌ها چه می‌شود؟

افرادی که روش مستقیم را انتخاب کرده اند، سود عایدی از سهام ۳۶ شرکت بورسی تخصیص یافته وسود سهام شرکت‌های سرمایه گذاری استانی از بابت ۱۳ شرکت غیربورسی را مستقیما دریافت خواهند کرد.

افرادی هم که روش غیرمستقیم را انتخاب کرده اند، صرفا سود سهام شرکت‌های سرمایه گذاری استانی را دریافت خواهند کرد.

سرپرست خانوار می‌تواند برای اعضا روش مستقیم را انتخاب کند؟

هر یک از مشمولین باید شخصا به صورت مجزا برای انتخاب روش مدنظر به سامانه اینترنتی سهام عدالت مراجعه کرده و شماره موبایل متعلق به شخص مشمول را ثبت کنند. البته سرپرست مشمولینی که به سن قانونی نرسیده اند، باید این اقدام را برای آن‌ها انجام دهند.

در صورت فقدان شماره موبایل برای اعضاء خانوار، سرپرست خانوار می‌تواند برای تک تک اعضا به صورت مجزا وارد سامانه شده و روش مدنظر را انتخاب کند. یعنی صرفا انتخاب روش توسط سرپرست خانوار برای خود، شامل سایر اعضای خانواده نیست.

نقل و انتقال سهام عدالت به صورت وکالتی قانونی است؟

برابر اطلاعیه‌های مکرر نقل و انتقال سهام عدالت حتی به صورت وکالتی نزد دفاتر اسناد رسمی غیرقانونی و این موضوع به اطلاع دفاتر اسناد رسمی رسیده است. سهام عدالت تخصیصی صرفا در سامانه معاملاتی بازار سرمایه در ماه‌های آتی قابلیت خرید و فروش خواهد داشت.

چرا ارزش سهام برخی، باوجود مبلغ درج شده در برگه، کمتر از یک میلیون تومان است؟

در ابتدای آغاز طرح توزیع سهام عدالت مقرر شده بود به هر یک از مشمولین تا سقف یک میلیون تومان و به هر خانوار ۵ نفره یا بیشتر تا سقف ۵ میلیون تومان سهام عدالت تخصیص داده شود و ثمن آن از سود شرکت‌های سرمایه پذیر سهام عدالت در طول ده سال مستهلک شود.

اما میزان سود عایدی در طول ۱۰ سال جوابگوی میزان بدهی مشمولین نبوده است به طوری که ارزش سهام تخصیص یافته به هر یک از سهامداران متناسب با میزان اقساط وصول شده از بابت ثمن سهام واگذار شده از محل سودده سال شرکت‌های سرمایه پذیر در مقاطع گذشته تعیین شده و در صورتحساب مشمولین در سامانه اینترنتی سهام عدالت درج و قابل مشاهده است که عمدتا ارزشی معادل ۵ میلیون و ۳۲۰ هزار ریال داشته اند.

ممکن است ارزش سهام برخی از افرادی که از طریق انتقال و تسهیم ارث سهام عدالت به آن‌ها رسیده بیشتر از یک میلیون تومان باید. یا افرادی که قبل از سال ۱۳۹۵ سود سهام عدالت دریافت کرده‌اند به میزان سود دریافتی از ارزش سهام تخصیصی آن‌ها کاسته شده است و یا تعدادی از مشمولینی که به تایید نهاد‌های حمایتی مانند کمیته امداد امام خمینی (ره) و سازمان بهزیستی کشور از ۵۰ درصد تخفیف در بهای واگذاری بهرمند شده اند ارزش سهام آن‌ها حداکثر معادل ۱۰ میلیون ریال بوده است.

مشمولان باید توجه داشته باشند که درحال حاضر افزایش سهام به یک میلیون تومان وجود ندارد.

تکلیف سهام افراد متوفی چه می‌شود؟

وراث کلیه متوفیان مشمول سهام عدالت می‌توانستند از مردادماه سال ۱۳۹۷، جهت تسهیم و انتقال سهام و سود عایدی به وراث با ارائه گواهی حصر وراثت به دفاتر پیشخوان دولت الکترونیک مراجعه کنند. اما به دلیل اجرای فرآیند آزاد سازی سهام عدالت این موضوع متوقف شده است .

براساس اعلام معاون نظارت بر نهادهای مالی سازمان بورس و اوراق بهادار، ۳۰ درصد از سهام دارندگان سهام عدالت که روش مستقیم را انتخاب کرده‌اند آزاد شده و می‌توانند این ۳۰ درصد را بفروشند. باقی مقدار دارایی سهام عدالت ظرف مدت یک سال آینده آزادسازی و قابل معامله خواهد شد.

سهامداران طی دو هفته قبل یعنی از روز ششم تا سیزدهم خرداد ماه این فرصت را داشتند که با مراجعه به بانکی که شماره شبا خود را در سامانه سهام عدالت ثبت کرده‌اند، فرم فروش ۳۰ درصد از سهام را پر کنند.

نخستین فروش سهام عدالت در تاریخ ۱۰ خرداد ماه انجام شد و بانک ملی ایران اولین بانکی بود که در سهام مشتریان خودش را که متقاضی فروش بودند را فروخت.

براساس آخرین آمارها به گفته فهیمی سخنگوی سهام عدالت حدود ۵۰۰ هزار سهام‌دار عدالت سفارش فروش سهام خود را در بانک‌ها به ثبت رسانده‌اند و به صورت تجمعی تاکنون حدود ۲۰۰ میلیارد تومان از سهام آن‌ها فروش رفته است.

همچنین ۱۶ میلیون نفر از سهامداران روش مستقیم را انتخاب کرده‌اند که فقط ۵۰۰ هزار سهامدار برای فروش سهام عدالت خود از طریق بانک اقدام کرده‌اند، سهام ۱۵٫۵ میلیون نفر باقی مانده چه می‌شود؟

اما سهامدارانی که روش مستقیم را انتخاب کرده‌اند ولی به بانک مراجعه نکرده‌اند، می‌توانند از طریق کارگزاری‌های بورسی نسبت سهام خود را مدیریت کنند.

این افراد همچنین می‌توانند با مراجعه به سامانه سهام عدالت به آدرس sahamedalet.ir سبد سهام عدالت خود را مشاهده کنند.

دارندگان سهام عدالت می‌توانند سفارش فروش ۳۰ درصد از سبد سهام خود را با مراجعه به سایت کارگزاری و یا حضوری اعلام کنند.

بنابراین سهامداران تا شش ماه آینده می‌توانند فقط روی ۳۰ درصد از سهام خود حساب کنند، که این ۳۰ درصد با توجه به ارزش سهام هر فرد متفاوت است.

به گفته گودرزی، معاون بازار بورس اوراق بهادار تهران، قیمت سهام براساس میانگین قیمت روزانه تعیین می‌شود و از امروز بعد از اتمام ساعات معاملات بازار از ساعت ۱۲:۴۵ تا ۱۴ تمام نماد‌ها در بازار معامله می‌شود و دارندگان سهام عدالت می‌توانند از طریق فروش آنلاین یا کارگزاری‌ها اقدام به فروش کنند.

طبق آخرین آمارها ارزش سهام عدالت ۱۵ تا ۱۶ برابر شده است؛ ۳۰ درصد سهام عدالت برای سهامدارانی که سهامشان یک میلیون تومانی است معادل چهار میلیون و ۸۰۰ هزار تومان و برای کسانی که سهام ۵۳۰ هزار تومانی دارند معادل دو میلیون و ۵۰۰ هزار تومان برآورد می‌شود.