پاسخ به سیاسی شدن نهاد شورا تا اثرگذاری کمرنگ در جریان شیوع کرونا

به‌گزارش ایلنا،‌ نهاد شورای شهر در ایران ۵ دوره انتخاباتی را پشت سر گذاشته و دست‌کم در شهر تهران همچنان مشکلات مبتنی‌بر سوءمدیریت انباشته شده پیشین و مشکلات نو در حال ظهور و بروزی جدی‌ست.در این میان دو باور متمایز و حتی متضاد، اصل وجودی نهاد شورای شهر را در سیالیتی پایان ناپذیر، تنها گذاشته است. این دو نگاه که از دو خاستگاه ذهنی متفاوت نسبت به امر سیاستگذاری و حکمرانی شهری بر می‌خیزند، هر یک به باوری دست بر ضعف یا قوتی از این نهاد می گذارند که همه ابعاد را پوشش نمی‌دهد. عده‌ای معتقد به حکمرانی یکپارچه شهری هستند و بر ابن باورند که باید برای انبوه مشکلات جاری شهر تهران، مدیریت شهری یکپارچه با اختیارات فراوان وجود داشته باشد و عده‌ای دیگر معتقدند که چون "شهر" در ذات خود مسئله‌ای مدنی‌ست و ریشه‌ای دموکراتیک دارد، ناگزیر باید از نهادهای دموکراتیک از قبیل شورای شهر و شورایاری ها برای مدیریت شهری بهره برد.از طرفی در ذیل تشکیل این نهاد دموکرات، ‌تاکید بر غیرسیاسی بودن جریان‌هایی که با حضور در آن اداره‌اش را در دست می‌گیرند، تاکید شده است، مساله‌ای که در طی دوره‌های متمادی تشکیل آن بالاخص در شهر تهران رنگ باخته است و نمونه روشن آن را می‌توان در انتخابات دور پنجم شوراهای شهر و روستا دید که لیستی یک دست به ساختمان خیابان بهشت راه یافت.

اتهام سیاسی‌کاری به شورای پنجم غیرمنصفانه است

«محسن هاشمی رفسنجانی» رئیس شورای شهر تهران که سرلیست انتخاباتی شورای شهر تهران بود و در طی سه سالی که از دوره پنجم شوراها می‌گذرد بر مسند ریاست آن نشسته است، نظری متفاوت دارد. او در پاسخ به این سوال که در دوره اول و پنجم شورای شهر،‌ شاهد حضور چهره‌های سیاسی اصلاح‌طلب در شورا بودیم که باعث شد تا مدیریت مدنی شهر بیشتر چهره سیاسی به خود بگیرد و تغییرات مداومی در بدنه مدیریتی شهر رخ دهد، به طوری که شاهد تغییر ۴ شهردار در کمتر از دو سال از گذر عمر شورای پنجم باشیم، این مساله را در کمرنگ شدن رویکرد شورای پنجم نسبت به وظایف شوراها چه اندازه موثر می‌دانید؟ می‌گوید: با انتقاد اول تا حدودی موافقم و قبول دارم که این تغییرات و بی‌ثباتی ایجاد شده در اداره شهر که ظرف ۱۵ ماه نخست رخ داد و در مدیریت‌های میانی هم تا حدی ادامه پیدا کرد به روند اداره شهر آسیب زد، اما در مورد اتهام سیاسی کاری به شورای پنجم، این قضاوتی غیرمنصفانه است و شورای پنجم در حد توان و اختیارات قانونی خود و شرایط عمومی کشور سعی کرد، مشکلات شهر را حل کند، البته شاید مقایسه شورای پنجم با سه دوره گذشته شورا که مدیریت شهری ثابت بود و با اختیارات زیادی عمل می‌کرد این احساس را بوجود آورده که شورا بیشتر فعال شده است، اما برداشت خود ما این است که شورا اختیارات و حوزه تصمیم‌گیری وسیعی ندارد و در این محدودیت به وظایف خود عمل کرده است و نمی‌توان انتظاراتی که از شهرداری وجود دارد را به شورا تعمیم داد.

شفاف سازی و جلوگیری از رانت دستاورد شورای پنجم

از سوی دیگر شورای پنجم با شعار شفافیت و اتاق شیشه‌ای روی کار آمد و از ابتدا اصل شفافیت محوریت صحبت‌های اعضای شورا قرار گرفت. اما بنظر نمی‌رسد به رغم آنکه بر این مساله تاکید شد، به موفقیت چندانی رسیده باشد که عدم اعلام دقیق حقوق مدیران و نحوه رسیدگی به پرونده‌های مالی بارز گویای این مسئله است. هاشمی در این‌باره می‌گوید: اتفاقا شفافیت در مدیریت شهری یکی از دستاوردهای مهم شورای پنجم است و شورا خود در این مسیر پیش قدم شد و جلسات غیرعلنی را حذف کرد و با پخش زنده جلسات رسمی شورا، به شهروندان دسترسی کاملی به مذاکرات صحن شورا داد، همین موضوع شفافیت آرا و روشن شدن رای هر نماینده که مدتهاست محل مناقشه است بدون سروصدا و تبلیغ در شورا تصویب و اجرا شد و آرا اعضای شورا در حوزه قانونی کاملا شفاف است یا تصویب ممنوعیت واگذاری ترجیحی املاک شهرداری بدون تصویب در صحن شورا، گام بزرگی در مسیر شفاف سازی و جلوگیری از رانت بود که در این دوره اتفاق افتاد.

رئیس شورای شهر تهران ادامه می‌دهد: در مورد پرونده‌های گذشته نیز ما مخالف مچ‌گیری و استفاده سیاسی هستیم و تاکنون هم اقدامی در این زمینه نشده است، البته شهرداری نیز در این موضوع ضعیف عمل کرده و اقدام قضایی برای احیای حقوق پایمال شده شهرداری صورت نگرفته است.

شورای شهری‌ها در این مدت از کم بودن حد و حدود اختیارات قانونی خود نیز اعلام نارضایتی کرده‌اند. هاشمی در پاسخ به این سوال که با توجه به اینکه شورای شهر اختیارات نظارتی دارد، شورای پنجم تا چه اندازه از این اختیارات استفاده کرده است؟ می‌افزاید: نظارت شورا به مراتب محدودتر از نظارت مجلس است، دیوان محاسبات به عنوان ابزار نظارتی مجلس برای حسابرسی عملکرد دولت و تشخیص انحراف از بودجه و قانون وجود دارد، اما شورا فاقد چنین ابزاری است، ابزار دیگر مجلس احضار وزرا و سوال و استیضاح است که در مورد مدیران شهری این ابزار هم در اختیار شورا نیست و تنها می‌تواند از شهردار سوال کند، اما اعضای شورا از ابزار تذکر استفاده زیادی برای نظارت انجام می‌دهند و البته ابزار تذکر ضمانت اجرایی و تاثیر قانونی زیادی ندارد.

عملکرد شورای شهر تهران در جریان شیوع کرونا قابل قبول بود

شیوع کرونا، نقش پارلمان شهری در سطوح مدیریتی کشور را زیر ذره‌بین منتقدین برد. برخی معتقد هستند که حضور شورا در تصمیم‌گیری‌های کلان وحتی در سطح شهر تهران به شدت کمرنگ است که برخی اعضای شورای شهر نیز به آن انتقاد و اذعان دارند. هاشمی در پاسخ به این سوال که چرا شورای شهر نتوانست اثرگذاری لازم را به عنوان نماینده مردم شهر در طی این مدت داشته باشد و حتی درخواست آنها برای حضور در جلسات ستاد به عنوان نماینده مردم به نتیجه نرسید، می‌گوید: به نظرم شورا در زمینه کرونا عملکرد روشنی داشت، البته در مدیریت بحران در همه جا معمولا بصورت متمرکز و ملی تصمیم گیری می‌شود، اما ما انتظار داشتیم که در تصمیم‌گیری ملی، مشورت و تعامل بیشتری با مدیریت شهری انجام شود اگرچه مواضع شورا به روشنی بیان شد و اگر عملکرد شورای شهر تهران با سایر کلانشهرهای کشور و شوراهای شهر سایر کلانشهرهای جهان که درگیر کرونا هستند، تطبیق داده شود به نظرم عملکرد شورای شهر تهران قابل قبول بود.