خلیج فارس؛ نامی طبیعی در پهنه تاریخی
ناصر تکمیل همایون*
اسامی انتخاب شده برای رودها، کوه‌ها، دریاها و خلیج‌ها از تاریخ، شرایط طبیعی و ویژگی‌های اجتماعی نشأت گرفته است. آب دریای سیاه مانند آب دیگر دریاهاست ولی چون خاک آنجا کمی سیاه‌تر است آن را دریای سیاه می‌نامند.
این وجه تسمیه بی‌دلیل نیست چون این طبیعت است که آن دریا را سیاه نامگذاری کرده است. گاه جغرافیا در وجه تسمیه مناطق مؤثر است. منطقه بین‌النهرین یا میان‌رود بین دو رود دجله و فرات قرار گرفته اقوام ساکن در آن را میان رودان می‌نامیدند. گاه همین سکونت اقوام در جوار کوه‌ها و کرانه هاست که نامی بر آنها می‌گذارد. مانند سکونت قوم آریایی در ایران و در جوار خلیجی که به واسطه پارسی‌ها خلیج فارس نامیده شد. همچنان که خلیج بنگال یا اقیانوس هند به‌همین دلیل نامگذاری شدند.
این وجه تسمیه هرگز محل مناقشه نبوده است. نام‌ها را یا واقعیت طبیعی می‌بخشند و یا تاریخ و جغرافیا. مردمان ساکن در کرانه و جوار نیز از ماهیت نژادی خود به این محل‌ها هویت می‌دهند. یونانی‌ها از ۲۵۰۰ سال پیش این پهنه آبی را سینوس پرسیکوس می‌نامیدند؛ دریای ایرانی. در تمام کتاب‌ها و نقشه‌های تاریخی طی چندین سده اخیر باوجود اینکه توسط عرب‌ها نوشته شده باشد یا ترک‌ها، هرگز جز بحرالفارسی یا خلیج‌الفارسی نام دیگری به کار نرفته است. حتی در دوره تفکیک عرب و عجم نام بحرالعجم بر آن گذاشته شد که حکایت از هویت صددرصد ایرانی آن دارد. جمال عبدالناصر رهبر ملی گرای عرب در سخنرانی مشهور اعراب را فرا می‌خواند همه با هم متحد شوند از اقیانوس اطلس تا خلیج فارس (من بحرالاطلسی حتی خلیج‌الفارسی)؛ عبارتی که از فرط شهرت در کلام ترانه سرایان و خوانندگان نامی عرب نیز آمد.
من در تلاش‌های چند دهه اخیر برای تحریف نام خلیج فارس رد پای انگلیسی‌ها را می‌بینم. این بازی انگلیسی با تحریک تعصبات ناسیونالیستی عربی بیهوده در تلاش است که واقعیتی نشات گرفته از تاریخ را کتمان کند و دست به اقداماتی از قبیل تحریف نام و یا دو اسمه کردن خلیج فارس در بخش شمال و جنوب برای راضی نگه داشتن دو طرف می‌زند. عده دیگری نیز فقط می‌گویند خلیج. من در کنفرانس دانمارک پرسیدم منظور شما از خلیج کدام خلیج است؟ گفتند پرشین گلف. گفتم پس همین را بگویید چون ما صد تا گلف در دنیا داریم.
با صرف هزینه و سفارش نمی‌توان واقعیات مسلم تاریخی را تغییر داد. همانطور که در خود مصر استادان و دانشمندانی هستند که می‌نویسند خلیج‌فارس و می‌گویند این اسم برگرفته از یک ریشه جغرافیایی و تاریخی است و ما نمی‌توانیم آن را تغییر دهیم. بویژه اینکه بر این نام اجماعی از ملیت‌های مختلف وجود دارد و هر نقشه و سندی در سده‌های اخیر به هر زبانی که باشد، جز نام واقعی خلیج‌فارس نام دیگری به کار نبرده است.
*تاریخ نگار و نویسنده کتاب «خلیج فارس»
منبع: ایران
ارسال دیدگاه