مهار «کرونا» با خدمات دولت الکترونیک امکانپذیر است

به‌گزارش ایران، یکی از راه‌های در خانه ماندن و انجام کارهای اداری و بانکی و ... استفاده از خدمات ارائه شده در بستر دولت الکترونیک است؛ بستری که سال‌هاست از سوی وزارت ارتباطات فراهم شده. اما در این روزها وضعیت ارائه خدمات دولت الکترونیک از سوی دستگاه‌ها چگونه است؟ چه خدمات مهمی از سوی دستگاه‌ها ارائه می‌شود و ... در این‌باره با «رضا باقری اصل» دبیر شورای اجرایی فناوری اطلاعات به گفت‌و‌گو نشستیم که می‌خوانید.

آیا کرونا فرصتی را برای سرعت گرفتن اجرای دولت الکترونیک از سوی دستگاه‌ها فراهم کرده است؟
بله. ارائه خدمات روی بستر دولت الکترونیک از سوی دستگاه‌ها برای مراجعه‌های کمتر مردم به اداره‌ها و در خانه ماندن مردم سرعت گرفته است ولی کاری که باید ۶ تا ۸ سال پیش بر بستر دولت الکترونیک انجام می‌شد هم اکنون در حال انجام است. البته اقدام‌های اخیر نیز باعث شده تا عقب‌ماندگی و کاستی‌های این چند سال تا حدودی جبران شود اما اگر تمام این کارها همان ۶ سال پیش با کمک و همکاری دستگاه‌ها اجرایی می‌شد اکنون همه چیز آماده بود و دغدغه ما تنها استفاده از فناوری‌های جدیدتر و نوآورانه مانند هوش مصنوعی بود.

در حالی‌که از مردم درخواست می‌شود در خانه بمانند آیا زیرساخت دولت الکترونیک برای انجام کارهای مردم از راه دور آماده است؟
این زیرساخت سال هاست از سوی وزارت ارتباطات برای ارائه خدمات الکترونیکی دستگاه‌ها به مردم آماده است. اما خدمات را باید دستگاه‌ها روی این بستر به مردم ارائه دهند. از آنجایی که اکنون ارتباطات مجازی جایگزین ارتباطات فیزیکی شده و سهم و ارزش افزوده بالایی پیدا کرده است به همین دلیل نقش خدمات و محتوایی که می‌تواند در فضای مجازی ارائه شود، این روزها پررنگتر شده و دولت الکترونیک می‌تواند با ارائه خدمات به مهار شیوع کرونا کمک کند. البته با شیوع این بیماری، رئیس جمهوری بلافاصله دستور ویژه صادر کردند تا برای جلوگیری از مراجعه حضوری مردم‌، دستگاه‌ها هرچه سریعتر به دولت الکترونیک متصل شوند و غیرحضوری به مردم خدمات ارائه دهند. در همین راستا جلسات ویژه، از اواخر بهمن ماه با حضور ذینفعان خدمات و دبیرخانه ما که هماهنگ‌کننده و ناظر است، برگزار شده و کماکان ادامه دارد تا دستگاه ها برای ارائه خدمات به مردم به دولت الکترونیک متصل شوند .

مهمترین خدماتی که این روزها بر بستر دولت الکترونیک به مردم ارائه شده، چه خدماتی است؟
در شرایط کنونی مهمترین کاری که باید سریعتر تکمیل و ارائه می‌شد کارهای مربوط به سلامت مردم بود. ارائه خدمات حوزه سلامت الکترونیک ایرانیان روی بستر دولت الکترونیک یکی از این اقدام‌ها بود. اقدام بعدی غربالگری ایرانیان از ابتدای شیوع کرونا بود که بادولت الکترونیک انجام شد. از سوی دیگر با همکاری وزارت بهداشت، تأمین اجتماعی و بیمه سلامت ایرانیان رفع همپوشانی بیمه‌ها صورت گرفت. با تأسیس پایگاه بیمه درمان کشور، اطلاعات خدمات بیمه‌ای دو بیمه‌گر عمده سلامت ایرانیان و تأمین اجتماعی و در کنار آن بیمه نیروهای مسلح و بقیه صندوق‌های بیمه‌گر راه‌اندازی شده است. با این اقدام بیمه‌گران نیازی به تمدید حضوری دفترچه بیمه خود ندارند و با یک کد ملی می‌توانند خدمات دریافت کنند البته این پروژه در نیمه دوم اردیبهشت ماه امسال تکمیل می‌شود. از جمله کارهای دیگر انجام شده، راه‌اندازی سامانه «سجاد» از سوی وزارت علوم است که یکی از مهم‌ترین موارد، استعلام مدارک تحصیلی از دانشگاه‌هاست. استعلام‌ها از ثبت احوال، تبادل اطلاعات بین وزارت صمت و توانیر، صحت‌سنجی ضمانت‌نامه‌های بانکی، بحث انطباق‌ها در بورس و بانک مرکزی و ... از جمله خدماتی است که غیرحضوری با دولت الکترونیک ارائه می‌شود. البته مقرر شد که قوه قضائیه نیز با همکاری ناجا دریافت گواهی سوءپیشینه را به شهروندان ارائه دهد تا مردم در مراکز حضور نیابند.

چه خدمات دیگری در روزهای آتی قرار است بر بستر دولت الکترونیک به مردم ارائه شود؟
ستاد فرماندهی و کارگروهی (متشکل از نمایندگان دستگاه‌ها، وزارت ارتباطات، سازمان اداری و استخدامی، هیأت مقررات‌زدایی و تسهیل صدور مجوزهای کسب و کار‌، قوه قضائیه و مرکز پژوهش‌های مجلس) نیز تشکیل شده‌، تا خدماتی که در شرایط کرونایی فوریت دارد، سریعتر راه‌اندازی و به بهره‌برداری برسد. البته این کارگروه حدود ۳۰ خدمت مهم را شناسایی کرده تا اعضای کارگروه پیگیری‌های لازم را با همکاری تنگاتنگ دستگاه‌های اجرایی برای رسیدن به دو هدف مبادله کاغذ و حذف مراجعه حضوری انجام دهند. این خدمات نیز شامل برگزاری مجامع الکترونیکی و توزیع سود سهام، احراز هویت الکترونیکی، حذف مکاتبات کاغذی، حذف پرداخت‌های حضوری و قبوض پرداختنی و ... است که البته پیش از این اقدام‌های خوبی در این زمینه انجام شده ولی لازم است در این مقطع کنونی تلاش‌های دستگاه‌های اجرایی با ایجاد هماهنگی‌های ستادی به نتیجه نهایی برسد.

دستگاه‌ها پیش از این برای اتصال به دولت الکترونیک مقاومت شدیدی داشتند. آیا در حال‌حاضر این مقاومت جای خود را به همکاری داده است؟
با شیوع کرونا توجه مدیران و کارکنان به اجرای ساز و کارهای دولت الکترونیک و ارائه خدمات از راه دور به دلیل حفظ سلامتی خود و محدودیت‌های اجتناب‌ناپذیر فاصله‌گذاری اجتماعی پررنگ‌تر و وابستگی آنها به میز خدمت و امضاهای طلایی و ... نیز کم‌رنگ‌تر شده است. از سوی دیگر موجب شده تا مدیران دستگاه‌ها و وزیران هیأت دولت روی ارائه خدمات الکترونیک بر بستر دولت الکترونیک بیش از قبل تمرکز کنند. البته برای اینکه دستگاه‌ها ملزم به اتصال خدمات خود به دولت الکترونیک شوند با دستور رئیس جمهوری مجریان دولت الکترونیکی دستگاه‌ها‌، برای مطالبه‌گری انتصاب و معرفی شدند. پیش از این حوزه آی‌تی دستگاه‌ها مسئول پیگیری اتصال به دولت الکترونیک بود که معمولاً امکان مطالبه‌گری وجود نداشت ولی اکنون با اضافه شدن این مسئولیت، مجری مسئول پاسخگویی خواهد بود و اتصال به دولت الکترونیک سرعت می‌گیرد.

ارائه خدمات از سوی دستگاه‌ها با دولت الکترونیک چه میزان هزینه‌های دستگاه‌ها و دولت را کاهش می‌دهد؟
شاخص مناسب برای تحقق دولت الکترونیک افزایش بهره‌وری و ارزش افزوده است. ارائه خدمات الکترونیکی به شهروندان، بهره‌وری در سازمان و دستگاه‌ها و بدنه دولت را افزایش می‌دهد. به عنوان مثال در بخش بیمه رفع هم‌پوشانی‌های حداقل ۶ میلیونی و حذف دفترچه و کاغذ، چند صد میلیارد صرفه جویی در سال در بر داشته باشد و همین موضوع در مدیریت منابع سلامت به ما کمک می‌کند. از سوی دیگر استفاده از این خدمات از راه دور موجب می‌شود که از شیوع کرونا نیز جلوگیری شود و این خود به کاهش هزینه‌های غیر مستقیم حوزه سلامت منجر می‌شود. به عبارتی باید گفت الکترونیکی شدن، کاهنده فساد بوده و با مدیریت هزینه‌ها منجر به ارتقای بهره‌وری می‌شود.

بخش خصوصی برای سرعت بخشیدن به ارائه خدمات بیشتر بر بستر دولت الکترونیک چه نقشی دارد؟
این بخش، نقش مهمی در سرمایه گذاری‌ها دارد. به عبارتی ایجاد سامانه‌ها و تکمیل زیرساخت‌های فضای مجازی چند بازیگر عمده دارد و تحقق اهداف نیازمند سرمایه‌گذاری مشترک دولت، بخش خصوصی و حتی تأمین منابع از طریق شیوه‌های نوین است. بخش خصوصی وقتی خطر سرمایه‌گذاری بیشتر را می‌پذیرد که بازار تقاضای لازم را داشته باشد. اگر اکنون شاهد ارائه خدمات روی بستر دولت الکترونیک هستیم به دلیل سرمایه‌ گذاری‌هایی است که در ۶ سال گذشته صورت گرفته بنابراین اگر حالا سرمایه گذاری‌هایی به دلیل احساس نیاز بیشتر به استفاده از دولت الکترونیکی انجام شود ثمرات خوب آن را در آینده شاهد خواهیم بود.

دغدغه شورای اجرایی فناوری اطلاعات برای تسریع اتصال خدمات الکترونیکی دستگاه‌ها روی بستر دولت الکترونیک چیست؟
دغدغه اصلی ما تغییر نگاه به حکمرانی از شیوه سنتی به دیجیتالی و هوشمند است. مدیرانی که تحول دیجیتال را باور نداشته یا اجرای آن را زود می‌پنداشتند باید در دوران پساکرونا بپذیرند که نظام حکمرانی سنتی پاسخگوی نیازمندی‌های امروز کشور نیست. در سیاست‌های ابلاغی و اسناد بالادستی نیز برای داشتن «ایران هوشمند» و تحول دیجیتالی بارها تأکید شده است و باید این اقدام مهم صورت بگیرد ولی این تحول دیجیتال نیازمند مدیرانی چابک، عمل‌گرا و تعامل‌پذیر است که این فرصت مغتنم را به سادگی از دست ندهند.