قرنطینه خانگی فرار از مسئولیت نیست؛ بلکه مسئولیت پذیری اجتماعی است

عزیز مزرعه، جامعه‌شناس، در گفت و گو با پانا با اشاره به اینکه شیوع کرونا ویروس، تبعات و تاثیرات اجتماعی خاص خود را داشته است بیان کرد: این روزها ویروس کرونا به نوعی جامعه جهانی را فلج کرده است و نشان داد که ویروس ها، بیماری‌ها و جنگها محدودیت جغرافیایی ندارند و دهکده جهانی که از آن یاد می‌شود نه فقط در فضای مجازی و شبکه های اجتماعی و اینترنت، بلکه در بیماری‌ها، ویروس‌ها و بی توجهی‌ها هم خواهد بود و عدم توجه و اهتمام به آن عوارض سنگینی برای جامعه جهانی به وجود خواهد آورد. همان طور که امروز می بینیم، ویروس کرونا تمام مرزهای جغرافیایی را درنوردیده و این پیام را به دنیا صادر کرده که نباید نسبت به سرنوشت ملت‌های دیگر بی‌تفاوت باشیم.

مزرعه در ادامه با بیان اینکه در کشور ما علاوه بر کارهای پیشگیرانه که باید در این خصوص صورت می‌گرفت و همراهی مردم را نیز لازم داشت، گفت: همراهی مردم در دو زمینه صورت می‌گیرد. رعایت بهداشت و تغییر در شیوه زندگی.

او ادامه داد: رعایت بهداشت برای مردم خیلی پرهزینه بوده و خصوصاً برای قشر کم‌درآمد غیرقابل تحمل است. به خاطر همین می بینیم که قشر کم‌درآمد جامعه به کانون اصلی ابتلا و انتقال کرونا تبدیل شده‌اند. زیرا شغل آنها اقتضا می‌کند هم باید در دسترس باشند و هم امکان تحمل هزینه‌های بهداشتی مرتبط با کرونا را ندارند.

این جامعه‌شناس با ارایه راهکار در خصوص طبقه آسیب‌پذیر جامعه عنوان‌کرد: ضروری است مسئولین گروه‌های هدف را مشخص کنند و به جای کارکردن روی همه اقشار جامعه؛ گروه‌های هدف مانند دستفروشان، کارگران روزمزد، رانندگان و کارمندان را مورد توجه قرار دهند.

مقاومت اجتماعی در برابر قرنطینه خانگی
مزرعه در بخشی دیگر به مقاومت‌های اجتماعی در برابر خود قرنطینگی و عدم پیروی از آن از سوی مردم گریزی زد و افزود: تغییر شیوه زندگی که به صورت بلندمدت شکل گرفته، بسیار سخت است. اعمال این تغییر از طرف مردم، نیازمند اعتماد به مسئولان و متولیان کار است. کرونا آزمون بزرگی بود که سنجش میزان اعتماد مردم به مسئولان را نشان دهد و البته باید بگویم وزارت بهداشت از این آزمون تاکنون سربلند بیرون آمده است.

او در خصوص تعبیرش از تغییر شیوه زندگی توضیح داد: تغییر شیوه زندگی یعنی اینکه مراقبت‌های شخصی، خانوادگی، اجتماعی و حتی اداری را افزایش دهیم.

قرنطینه خانگی و فرصت ترمیم انسجام خانواده

این جامعه شناس در بخش دیگری از صحبت‌هایش با اشاره به شیوع ناگهانی کرونا ویروس در جهان طی هفته های گذشته بیان کرد: کرونا ویروس چیز وحشتناکی است؛ اما این وحشت و هراس زاییده یک ویروس نیست، بلکه زاییده نوع سبک زندگی ماست که تاکنون نخواسته‌ایم قبول کنیم این الگوی زندگی و این سبک زندگی با محیط زیست طبیعی ما منافات دارد.

مزرعه در پیوند با این سبک زندگی تصریح کرد: چیزی که قرنطینه خانوادگی را سخت می‌کند، فقدان مهارت‌های اجتماعی برای زندگی در شرایط بحرانی است. مردم ایران مردم ارزشی و با فرهنگی هستند و ادب حکم می‌کند برای حفظ جان دیگران، مقید به حفظ حریم و پرهیز از برخی رفتارهای روزمره و عادی باشیم. پس باید مراقب رفتارهایی باشیم که در حالت عادی نشانه احترام و ادب هستند؛ ولی در حالت بحرانی عامل خطر برای عزیزان ما خواهند بود. من معتقدم قرنطینه و خانه‌نشینی فرار از مسئولیت نیست، بلکه نوعی مسئولیت‌پذیری اجتماعی است. به این معنی که ما در برابر خود و دیگران مسئول هستیم و نمی‌خواهیم سهل‌انگاری و بی‌مبالاتی ما جان دیگران را به خطر بیندازد و حتی مفیدتر از گذشته در خانه وقت خود را سپری می‌کنیم.

این جامعه شناس با تایید قرنطینه خانگی به عنوان یک راهکار مثبت عنوان کرد: اعتقاد دارم قرنطینه خانگی خبر خوبی است. یعنی خانواده من، خانواده سالم و عاری از هرگونه بیماری است. بنابراین جای نگرانی نیست. فقط ارتباط ما با محیط بیرون قطع می‌شود.

این کارشناس خانواده در خصوص قرنطینه خانگی و کارهایی که می شود طی آن انجام داد عنوان کرد: قرنطینه خانگی فرصت خوبی است که فعالیت‌های لذت‌بخش برای هر فرد در خانه تعریف شود. فعالیت‌های مختلفی مانند مطالعه، دعا و نیایش، تماشای فیلم، انجام انواع کارهای هنری و دستی، آشپزی‌کردن، موسیقی و ورزش از جمله برنامه‌های متنوعی است که می‌تواند این جمع را، هم صمیمی‌تر کند و هم فضا را برای شادی و نشاط فراهم نماید.

مزرعه در ادامه به ظرفیت‌های فضای مجازی اشاره کرد و یادآور شد: استفاده از فضای مجازی برای دادن پیام‌های امیدبخش و روحیه‌بخش بسیار در جامعه اثرگذار است. به نظر می‌رسد شیوع ویروس کرونا که یک بحران است را می‌توان با فعالیت‌های اجتماعی به یک فرصت اجتماعی تبدیل کرد.

او در خصوص این موضوع عنوان کرد: در حالی‌که بر پایه آخرین آمارها میزان مطالعه در کشور ما بسیار پایین است، حالا فرصت خوبی است کتاب‌هایی را در حوزه اجتماعی مطالعه کنیم و با خلاصه کردن؛ آنها را در شبکه‌های اجتماعی به اشتراک بگذاریم.

به گفته این روانشناس، دوران قرنطینه خانگی بهترین زمان برای استفاده از اوقات فراغت است. قرار گرفتن در این شرایط، انگیزه و خلاقیت فرد را بیشتر می‌کند و به بار نشستن خلاقیت‌ها باعث رضایت‌مندی انسان می‌شود. به باور بسیاری از پزشکان و روانشناسان هر چه میزان رضایت‌مندی فرد بیشتر باشد، سیستم ایمنی بدن در مقابل بیماری‌ها و ویروس‌ها تقویت می‌شود.

قرنطینه خانگی و پذیرش آن

مزرعه با نگاهی جامع‌تر به قرنطینه خانگی اظهار کرد: قرنطینه در طولانی‌مدت برای سلامت روان جامعه مضر است و مطمئنا این مشکلی که در کشور پیش آمده طولانی نخواهد بود، اما زمان‌بر بودن آن آثاری همچون افسردگی، عصبانیت، ترس، مصرف مواد مخدر و یا استفاده بی رویه دارو را به‌دنبال خواهد داشت. بنابراین افراد بیشتری در معرض خطر هستند که مشکلات سلامت روانی پیدا خواهند کرد و به‌علت عدم رعایت توصیه‌های ایمنی و بهداشتی، هزینه‌های سنگینی به جامعه تحمیل خواهند کرد.

با قرنطینه اجتماعی، علیه شیوع کرونا مبارزه کنید

مزرعه در بخشی دیگر با اشاره به سازگاری ذهنی و عاطفی در دوران قرنطینه عنوان کرد: انسان همواره در تعامل با محیط پیرامون قرار دارد. این تعامل به سمت سازگار کردن محیط با ساخت درونی انسان (فرهنگ) و رفع تنش‌های نامطلوب محیطی پیش می‌رود. «روش زندگی انسان» به عنوان یک مولفه مهم و مشخص فرهنگی، در سازگاری انسان و محیط مورد توجه است. در واقع «روش زندگی انسان» دارای وجوه آشکار و پنهانی است که محیط ساخته شده را متاثر ساخته و به طور پیوسته تغییر می‌دهد. بنابراین انسان در قرنطینه می‌تواند با برقراری ارتباط به طور مجازی با دیگران با این مشکل (شیوع کرونا ویروس از بعد اجتماعی) مبارزه کند. زیرا این وضعیت به شما مقداری سازگاری ذهنی و عاطفی می‌دهد و استفاده از رسانه‌های اجتماعی برای خلاص‌شدن از انزوا و افسردگی با برقراری ارتباط با دیگران از طریق فضای مجازی می‌تواند بسیار اثرگذار باشد.
او ادامه داد: باید تاکید کنم اعتماد مردم به مسئولین و متولیان امر هم انگیزه برای کار را بیشتر می کند. هم متولیان کار قبول مسئولیت می کنند و هم حرکت در ریشه کنی ویروس تسریع پیدا می‌کند. به‌شرط آنکه مسئولین اطلاعات درست در اختیار مردم قرار بدهند.

این جامعه‌شناس در پایان با بازگویی یک خاطره از دوران جنگ ۸ ساله گفت: یادم می آید در زمان جنگ تحمیلی وقتی رادیو آژیر وضعیت قرمز اعلام می‌کرد، همه مردم پناه می‌گرفتند؛ بدون اینکه به آسمان خیره شوند و دنبال هواپیمای دشمن باشند. رسانه‌ملی باید این اعتماد را برگرداند. آن‌هم با شفاف‌سازی. زیرا اخبار و اطلاعات حق الناس است و نباید بخاطر مصلحت اندیشی یا مسائل دیگر آن را از مردم پنهان کرد.