فرضیه‌های احتمالی در دستگیری‌های عربستان

در دلایل چنین رویدادی دو فرضیه می‌توان قائل بود؛ فرضیه نخست به انتشار اخباری درخصوص وخامت حال «ملک سلمان» برمی‌گردد. چهار شاهزاده‌ای که گفته می‌شود توسط حکومت عربستان بازداشت شده‌اند، رقبای جدی «محمد بن سلمان» برای پادشاهی هستند. درست است که «ملک سلمان» در نخستین سالی که بر تخت پادشاهی عربستان نشست، با زیر پا گذاشتن سنتی که نزدیک به ۶ دهه در عربستان حاکم بود، یکی از پسرانش را به ولیعهدی انتخاب کرد، اما محمد بن سلمان بخوبی می‌داند نمی‌توان انتظار داشت برادران پادشاه و خانواده هایشان با تداوم این مسیر سکوت کرده و واکنشی نشان ندهند و با توجه به وصیت «ملک عبدالعزیر»، می‌توانند تا زمانی‌که زنده یا آزاد هستند، اجازه ندهند، قدرت به فرزندان سلمان برسد.
زیرا سنت خانوادگی عربستان براساس سنت‌های قبیله‌ای است و انتخاب رئیس این قبایل یا به عبارتی پادشاه، باید براساس تصمیم مجمع شورایی صورت گیرد.

بنابراین گرچه «ملک سلمان» پسرش را ولیعهد کرده اما طبق وصیت پادشاه فقید عربستان، این شورا قادر به وتوی جانشینی «محمد بن سلمان» است. پس اگر اخبار مربوط به مرگ یا وخامت حال «ملک سلمان» درست باشد، طبیعی است که ولیعهد جوان احساس خطر کند و بخواهد با حذف افرادی که می‌توانند جانشینی او را تهدید کنند، نگرانی‌هایش را برطرف کند.
با این حال فرضیه دیگری هم اقدام اخیر ولیعهد جوان سعودی را توجیه می‌کند که چندان بی‌ارتباط با فرضیه نخست نیست. در حال‌حاضر در کاخ پادشاهی عربستان شاهزادگان وابسته به خاندان بن عبدالعزیز در کنار نزدیکان به ملک سلمان حضور دارند و هر یک در بخش‌هایی از قدرت ذینفع و صاحب نفوذ هستند و حلقه قدرتی را گرد خود شکل داده‌اند.

بنابراین ممکن است تصمیم «محمد بن سلمان» با هدف یکدست کردن قدرت نیز صورت گرفته باشد و او بخواهد با به انزوا کشاندن برخی از این شاهزادگان، به چالش مداخله‌های آنان در قدرت و تصمیم گیری‌ها پایان دهد و کاخ پادشاهی را در سیطره خود و خاندان سلمان قرار دهد.
از طرف دیگر ولیعهد سعودی با وجود قدرتمند بودن در داخل، در خارج از مرزهای کشور خود با چالش‌هایی مواجه است. پرونده قتل «جمال خاشقچی» و کشتار یمن جایگاه او را نه فقط در داخل کشورش که در خارج با اما و اگرهایی همراه کرده است. به‌طوری که جامعه سیاسی امریکا (بخصوص دموکرات‌ها)، سازمان اطلاعات و امنیت امریکا (سیا) و کنگره نیز بویژه پس از رسوایی قتل خاشقچی و تحولات یمن چندان روی خوش به او نشان نداده و احساس قرابت بیشتری با «بن عبدالله» دارند. حتی «دونالد ترامپ» نیز بعد از قتل جمال خاشقچی، بشدت قبل از «محمد بن سلمان» حمایت نمی‌کند.
به‌همین دلیل اگر امریکا به‌دنبال حمایت از فردی در بدنه خاندان سلطنتی عربستان برآید، آن فرد «بن عبدالله» خواهد بود. ضمن آنکه«محمد بن سلمان» علاوه‌بر «بن عبدالله»، برادر بزرگتر خود را نیز در راه رسیدن به پادشاهی پیش رو دارد و برای جانشینی پدر باید از این مثلث پیروز بیرون آید.

*کارشناس مسائل خاورمیانه

منبع: ایران