ماجرای مرگ ۸ هزار پرنده مهاجر در میانکاله چه بود

مرگ پرندگان مهاجر از کجا شروع شد؟

پرندگان مهاجر هر ساله با فرا رسیدن فصل زمستان به تالاب بین‌المللی میانکاله می‌آیند، اما زمستان امسال سرنوشت تلخی برایشان رقم خورد. اواخر هفته گذشته بود که خبر مرگ تعداد زیادی از پرندگان مهاجر در تالاب میانکاله رسانه‌ای شد. آمار اولیه حاکی از مرگ حدود دو هزار پرنده بود اما طی یک هفته رقم تلفات این پرندگان به ۸ هزار بال رسید که موجب نگرانی مسئولان و دوستداران طبیعت شد. پرندگان تلف شده از ۲۰ گونه‌ مختلف هستند اما ۹۰ درصد آن‌ها را فلامینگو و چنگر تشکیل می‌دهد.

به محض مشاهده لاشه این پرندگان، برای شناسایی علت مرگ و امحاء لاشه، گروهی از نیروهای دامپزشکی و یگان حفاظت محیط زیست به منطقه اعزام شدند که همزمان کار نمونه‌برداری از لاشه پرندگان و امحاء آنها برای جلوگیری از سرایت به سایر پرندگان در دست اجرا قرار گرفت. از همان ابتدا گمانه‌زنی‌هایی درباره علت مرگ پرندگان مهاجر در رسانه‌ها مطرح شد به طوری که عامل مسمومیت، طعمه مسموم، آلودگی آب و آنفولانزای فوق حاد پرندگان و نیوکاسل از عوامل مرگ این پرندگان اعلام شد. از آنجا که ممکن است علت مرگ پرندگان، بیماری باشد به همین دلیل شکار پرندگان تا اطلاع ثانوی ممنوع اعلام شده است و بازار فروش پرندگان در فریدون‌کنار هم تا مشخص شدن وضع این پرندگان تعطیل شده است.

حسینعلی ابراهیمی کارنامی، مدیرکل محیط زیست استان مازندران در گفت‌وگو با ایسنا با اشاره به اینکه کمیته کارشناسی برای بررسی علت تلفات پرندگان تشکیل شده است، گفت که به محض اطلاع نتیجه نهایی اعلام خواهد شد و اقدامات لازم در دستور کار قرار می‌گیرد.

محمد حیدری، کارشناس محیط زیست نیز درباره مرگ پرندگان مهاجر در تالاب میانکاله به پانا گفت: موضوع وقوع بیماری آنفلوآنزای فوق حاد پرندگان و بیماری نیوکاسل تایید نمی‌شود و بررسی علت مرگ این پرندگان در دستور کار سازمان دامپزشکی قرار گرفته است.

مردم به لاشه پرندگان دست نزنند

وی با بیان اینکه عمده لاشه کشف شده پرندگان مهاجر که بیشترین آن‌ها از نوع چنگر، فلامینگو و اردک نوک‌ پهن هستند، گفت: مردم باید توجه کنند که به هیچ عنوان به لاشه‌های این حیوانات دست نزنند و بهتر است که وجود چنین پرندگانی را به سازمان حفاظت محیط زیست یا اداره حفاظت محیط زیست مازندران گزارش دهند چون ممکن است باعث انتقال انگل و بیماری‌های باکتریایی شود.

این کارشناس محیط زیست تاکید کرد: برخی گمانه‌زنی‌ها حاکی از این است که تلف شدن پرندگان مهاجر در میانکاله امکان دارد به‌دلیل عفونت و بیماری باکتریایی ناشی از فاضلاب‌ها و تا حدودی پسماندهای کشاورزی باشد که به این منطقه سرریز می‌شود چون در اطراف تالاب میانکاله تعداد زیادی استخر پرورش ماهی، گاوداری و حتی کشتارگاه‌ دامی وجود دارد و امکان دارد فاضلاب‌های آن‌ها که آلودگی باکتریایی هم دارند وارد آب این تالاب و باعث مرگ پرندگان شده باشد.

حیدری خاطرنشان کرد: از علل مرگ پرندگان مهاجر می‌تواند مسمومیت ناشی از پلانکتون‌ها و جلبک‌های منطقه باشد چون در گذشته نیز تلف شدن پرندگان به این علت را شاهد بودیم. در واقع با توجه به اینکه در بستر تالاب میانکاله نیز جلبک‌ها و گیاهان آبزی فراوانی وجود دارد که مقادیر زیاد آن توسط پرندگان خورده می‌شود، احتمال مسمومیت پرندگان مهاجر به علت مصرف جلبک دور از ذهن نیست.

مشخص شدن علت مرگ ۸ هزار پرنده

وی با بیان اینکه بر اساس اعلام سازمان دامپزشکی مسمومیت ناشی از دو میکروب «کلوستریدیوم» و «بوتولینیوم» در پرندگان مهاجر میانکاله دلیل اولیه تلف شدن ۸ هزار پرنده بوده است، گفت: در واقع محیط باتلاقی و آب‌های راکد مستعدکننده بیماری بوتولیسم که ناشی از دو میکروب مذکور بوده است. با توجه به اینکه آب تالاب میانکاله نیز راکد و باتلاقی است، بیماری بوتولیسم ناشی از همین شرایط منجر به تولید سم در گیاه و آب در این منطقه شده و با تغذیه پرندگان از این آب و گیاه موجب تلف شدن آن‌ها شده است.

مرجع رسمی اعلام این موضوع، سازمان دامپزشکی کشور است. علیرضا رفیعی‌پور، رئیس سازمان دامپزشکی نیز در گفت‌وگو با ایسنا گفته است که میکروب‌های این بیماری بی‌هوازی است و سم خطرناکی در آب راکد و زمین باتلاقی ایجاد می‌کند و پیش‌بینی می‌شود این بیماری حداکثر ۱۰ هزار پرنده را در تالاب میانکاله تلف کند. سم بوتولیسم در آزمایشگاه بر روی موش‌ها مورد آزمایش قرار گرفته و نمونه‌ها برای سازمان دامپزشکی کشور ارسال شد که پس از مباحث بالینی و اطلاعات محیطی بیوتوکسین به وجود سم بوتولیسم رسید و برای تکمیل قطعیت نتیجه نهایی طی این هفته اعلام می‌شود.

تالاب میانکاله در استان مازندران قرار گرفته و از شمال با دریای خزر، از غرب با زاغمرز بهشهر از شرق با آشوراده و بندرترکمن همسایه است. این تالاب از سال ۱۳۴۸ به عنوان منطقه حفاظت شده تعیین شد و اکنون پناهگاه حیات‌وحش و ذخیره‌گاه طبیعی زیست‌کره نام گرفت. بکر بودن این تالاب و موقعیت جغرافیایی مناسب آن باعث شده هر ساله پرندگان زیادی به این تالاب مهاجرت کنند.

فلامینگو، باکلان‌ها، قوها، پلیکان‌ها، مرغابی‌ها و عقاب بخشی از پرندگانی هستند که در این تالاب مشاهده شدند. تالاب میانکاله، بهشت پرنده‌نگری ایران نام دارد و بسیاری از علاقه‌مندان به پرنده‌نگری برای دیدن تنوع زیستی پرندگان به این تالاب سفر می‌کنند. منطقه آبی میانکاله ۴۰ هزار هکتار وسعت دارد و با اضافه شدن پناهگاه حیات وحش وسعت آن به ۶۸ هزار هکتار می‌رسد. این تالاب یکی از زیستگاه‌های مهم و نادر پرندگان است که هر سال پذیرای ۱ میلیون و ۵۰۰ هزار پرنده از ۱۳۰ تا ۱۵۰ گونه مختلف و نادر است.