فقر آموزشی چیست و چگونه باید با آن مقابله کرد

طیبه موسوی در ابتدای این پنل، به یافته‌ها و تجارب آموزشی کشورهای دیگر و روند قبولی دانش‌آموزان در کنکور سراسری اشاره کرد و گفت: در کشورهایی که نظام نخبه‌گرا دارند باید راهکارهای جایگزین دیگری اتخاذ کرد که می‌توان به برگزاری آزمون‌های مهارتی و هوش در هند اشاره کرد که در گزینش شغل‌ها نیز موثر بوده است.

این کارشناس آموزش و پرورش در ادامه گفت: یک آسیب این است که امروزه نیاز خانواده به معلم خصوصی، آموزشگاه و کتب کمک درسی افزایش یافته است و به سمت تجاری شدن آموزش پیش می‌رویم.

جلال کریمیان، کارشناس فلسفه تعلیم و تربیت نیز در ادامه با بیان اینکه آموزش هدف و وسیله فقر زدایی است و به عنوان یک روش پذیرفته شده است اما در کشور ما آنطور که باید به آموزش توجه نمی‌شود.

او گفت: تا وقتی که ما نهادی برای مبارزه با فقر در حوزه آموزش و پرورش نداشته باشیم صحبت از فقر و نابرابری و عدالت آموزشی یک صحبت تنهاست و در نهایت هیچ اتفاقی نخواهد افتاد.

علی زرافشان نیز در ادامه این پنل به نتایج یک تحقیق بین‌المللی اشاره کرد و گفت: در کشورهای فقیر تنها ۳ درصد جمعیت وارد دانشگاه شده‌اند در حالی که در کشورهای با درآمد بالا این نسبت بیش از ۵۰ درصد است این موضوع نشان می‌دهد آموزش نیز در خدمت توسعه فقر قرار گرفته است.

او با بیان اینکه دو نگاه درباره عرضه و تقاضای آموزش وجود دارد گفت: یک نگاه این است که آموزش، توسعه یابد و عرضه شود زیرا رشد آموزش منجر به رفع فقر می‌شود و از آن سو فقر آموزشی، فقر اقتصادی تولید می‌کند. در نگاه دوم دیده شده که نباید آموزش را عرضه کنیم بلکه آن باید مبتنی بر تقاضا باشد. معتقدم نباید بین عرضه و تقاضا جنگ باشد و باید تعامل برقرار شود.

معاون اسبق آموزش متوسطه وزارت آموزش و پرورش به دغدغه‌های ورود به بازارکار نیز اشاره کرد و گفت: باید بتوانیم مهارت آموزی را توسعه دهیم مهارت‌هایی که متکی به مدرسه نیست.

زرافشان ادامه داد: اگر فردی خواندن را یاد نگیرد، فراگیری مابقی مهارت‌ها مانند علوم و ریاضی هم به خوبی اتفاق نمی‌افتد زیرا بچه ها توانایی خواندن و فهمیدن متن را ندارند و سوال را متوجه نمی‌شوند.

او به مطرح بودن فقر آموزشی اشاره کرد و گفت: پروژه مشترکی بین یونسکو و بانک جهانی تحت عنوان سرمایه انسانی آغاز شده است تا فقر آموزشی را بسنجند. آنها معتقدند باید خواندن را تقویت و به رفع مابقی فقرهای یادگیری کمک کرد.

زرافشان ادامه داد: در این پروژه آمده است که فقر یادگیری یک مسئله فرا آموزشی است و رفع آن با اقدامات فرابخشی و مشارکتی امکان پذیر است. ایران نیز می‌تواند وارد این پروژه شود تا بودجه ای که دولت صرف این بخش می‌کند اثربخش هزینه شود.

در ادامه سعید نوری آزاد فقر آموزشی را بی صداترین نوع فقر دانست و با اشاره به اینکه فقر و گسست همواره توام با هم هستند، گفت: وقتی دانش‌آموزان را با فاکتورهای مختلف از تفاوت اعتقادی، هوشی، مالی و غیره جدا می‌کنیم، تنوع مدارس را به وجود آوردیم.

او ادامه داد: عدم تمایل به مدرسه موضوعی جدی است . هم اکنون موضوع آموزش از یک مساله اجتماعی به مساله دولتی-حاکمیتی تبدیل شده است. او همچنین یاد آور شد که: نباید خانواده‌ها آموزش را به دیگری بسپارند و از خود سلب مسئولیت کنند. آزاد در پایان تاکید کرد که معلم باید کتاب بخواند تا در تربیت نسل آتی مشکلی نداشته باشد.