نقش کلیدی سازمان دانش آموزی در برنامه ریزی ها

به گزارش خبرنگار آموزش و پرورش پانا؛ فخرالدین احمدی دانش آشتیانی در گردهمایی مشترک معاونین پرورشی و فرهنگی ادارات کل آموزش و پرورش و مدیران سازمان دانش آموزی سراسر کشور که امروز سه شنبه 3 اسفند ماه در اردوگاه شهید باهنر برگزار شد اظهار داشت: همانطور که در گذشته نیز گفته ام سلطه آموزش بر پرورش باعث شده تا اصل اساسی تعلیم و تربیت مغفول بماند. با توجه به سلطه آموزش بر مشق محوری، حافظه محوری تکیه داریم که این موضوع تمام وقت، فکر و ذهن دانش آموزان ما را فراگرفته است.

رقابت محوری، یک آسیب جدی

وی افزود: یکی از آسیب های جدی نظام تعلیم و تربیت بحث رقابت محوری است. وقتی در برنامه ها و سیستم آموزشی نگاه می کنیم مسئله رقابت موضوع پررنگ تری است.

دانش آموزان لذت تحصیل علم را ببرند

دانش آشتیانی عنوان کرد: ما باید کاری کنیم که دانش آموزان لذت تحصیل علم را ببرند متاسفانه با رقابت محوری این لذت در دانش آموزان حاصل نمی شود.

اهمیت ویژه به شور و نشاط دانش آموزان

وی اضافه کرد: سلامت نقش اولیه را در رشد و ارتقاء دانش آموزان و جوانان ما دارد. اگر موشکافانه آسیب های اجتماعی را بررسی کنیم قسمتی از آن به روال تعلیم و تربیت در آموزش و پرورش باز می گردد . روال سلطه آموزش تا این حد در مدارس جلو رفته که گاهی وقتها که در مدارس حضور پیدا می کنیم و به طور اتفاقی با دانش آموزی صحبت می کنیم و به او می گوییم آیا ورزش می کنید میگوید نه. حال در برخی از مدارس حیاط و امکانات مورد نظر وجود ندارد اما در برخی از مدارس که حیاط و امکاناتی وجود دارد هم ورزش به طور صحیح انجام نمی شود زیرا دانش آموز می گوید معلم ورزش نداریم و در ساعات تربیت بدنی درسهایی را که عقب افتاده ایم مانند ریاضی و فیزیک را به ما درس می دهند بنابراین ما در عمل نشان می دهیم که خیلی برای نشاط و شادابی دانش آموزان اهمیت قائل نیستیم و همه تلاش های ما این است که دانش آموز در عرصه آموزشی پیشرفت کند.

تاکید روی تغییر نگرشی و بینشی

وزیر آموزش و پرورش خاطرنشان کرد: با توجه به همه این مسائل، مسئولیت شما در حوزه پرورشی بسیار با اهمیت است و موضوعی که باید به آن در این امر توجه کنیم بحث تغییر نگرشی و بینشی است. اینکه احساس می کنیم مسئولیت تربیت و پرورش دانش آموز در داخل مدرسه تنها بر عهده یک معاون پرورشی است، آغاز انحراف است. ما در آموزش و پرورش فکر می کنیم که آموزش یک مقوله و پرورش مقوله ای جدا است و هر کدام برنامه خاصی دارند و از آنجائی که سلطه آموزش حاکم است پرورش در حاشیه می رود.

تعریف مدیرت تربیت در داخل مدارس

وی گفت: می گوییم اگر دانش آموزان زمان اضافه ای داشتند به مسائل پرورشی نیز پرداخته می شود. ما باید این دیدگاه را به خصوص در مدرسه عوض کنیم و واقعیت این است که در داخل مدرسه فرایندهای تربیتی شکل می گیرد به همین منظور باید مدیریت تربیت را در داخل مدرسه تعریف کنیم . مدیریت تربیت به این معناست که تمام اجزا مدرسه نقش موثری در تربیت دانش آموزان دارند و واقعیت این است که در تربیت بحث و نگاه بر روی الگوپذیری است و دانش آموز در محیط مدرسه الگوبرداری می کند و این موضوع مربوطه به همه فرایندهای درون مدرسه است.

دانش آشتیانی تصریح کرد:در داخل مدرسه همه کارکنان نقش مهمی در تربیت دارند و ما باید به آنها نظم و مسئولیت پذیری را یاد دهیم. اینکه بگوییم در اردویی که برای دانش آموزان تعریف کرده ایم یک فعالیت تربیتی در نظر بگیریم این موضوع در تربیت دانش آموز نقش ندارد بلکه همه جزئیات که در نقاط مختلف مدرسه اتفاق می افتد در تربیت دانش آموزان نقش دارد.

وی افزود: همه اجزای مدرسه در مسئله تربیت نقش دارد حتی کارکنان مدرسه در تربیت نقش دارند اگر ارتباط بین مسئولان مدرسه همراه با احترام باشد و در مقابل آن ارتباط کارکنان مدرسه نیز با دانش آموزان ارتباطی همراه با احترام باشد شخصیت دانش آموز به صورت مثبت شکل می گیرد.

مشارکت همه در فرایند تربیت

وزیر آموزش و پرورش یادآور شد: ما نباید فکر کنیم که تربیت تنها در آموزش و پرورش شکل می گیرد بلکه این فکر غلط است انسان را نمی توان تربیت کرد و همه انسانها در فرایندهای زندگی تربیت می شوند.

وی ادامه داد: ما باید در مدارس بستری را فراهم کنیم تا دانش آموزان را تربیت کنیم نه اینکه فکر کنیم با یک فعالیت دانش آموز تربیت می شود. مدیریت تربیت است که زمینه تربیت را در مدرسه به وجود می آورد و در این دیدگاه همه ارکان مدرسه در تربیت نقش دارند. نوع برخورد و حتی فرم لباس پوشیدن کارکنان و مسئولین مدرسه در تربیت دانش آموزان نقش دارد.

دانش آشتیانی گفت: تا به حال به این موضوع فکر کرده اید که کلاس منظم و تمیز چقدر در تربیت دانش آموزان موثر است مدیریت تربیت همین است همه کارکنان مدرسه باید توجه داشته باشند که محیط تربیت باید تمیز و نظیف باشد.

وی افزود: زمانی که دانش آموز بودم یکی از اساتید ما در مدرسه خود چکمه پلاستیکی پوشیده بود و سرویس های بهداشتی مدرسه را تمیز می کرد . مدیریت تربیت یعنی همین. محیط مدرسه اگر کثیف باشد تربیت شکل نمی گیرد.وقتی در برخی از مدارس حضور پیدا می کنم محیط بانشاطی را در مدارس مشاهده نمی کنم به طور مثال پرده ای که در کلاس است قسمتی وصل است و قسمتی آویزان و آنقدر کثیف است که انگار سالها شسته نشده. بعضی از موضوعات در داخل کلاس نیاز به هزینه خاصی ندارد بلکه نوع نگرش است که مدارس را از یکدیگر متمایز می کند.

توسعه مدیریت تربیت در فضای مدارس

وزیر آموزش و پرورش ادامه داد: ما باید بحث مدیریت تربیت را در فضای مدرسه گسترش دهیم آیا شده است تا کنون معاون پرورشی با کارکنان مدرسه در مورد روال های تربیتی مدرسه صحبت کنند. مدیریت تربیت یعنی کوچکترین عمل و سخن تک تک افراد در مدرسه در تربیت نقش دارد. باید کارکنان مدارس را جمع کنیم و در مورد روال های تربیتی با آنها صحبت کنیم تا گاهی رفتار آنها باعث خدشه در تربیت دانش آموزان نشود.

دانش آشتیانی گفت: ما باید نحوه تعامل و رفتار آنها با دانش آموزان چگونه است و اگر آنها رفتارهای نامناسبی را با دانش اموزان انجام می دهند به دلیل این است که تخصص حرفه ای تعامل با دانش آموز را فرانگرفته اند. بطور مثال فرض کنید معلمی در داخل کلاس نمرات دانش آموزان را بخواند شاید این یک کار معمول باشد اما اثر تربیتی منفی در دانش آموزان دارد زیرا دانش آموزی که نمره ضعیفی گرفته است در ذهن خود تلقی می کند که دانش آموز ناتوان و ضعیفی است و همین در آینده او نیز موثر است .

وی عنوان کرد: وقتی که بحث رقابت در بین دانش اموزان ایجاد می شود دودستگی در بین آنها به وجود می آید و باعث می شود دانش اموز ما چیزی را که می داند به دیگران یاد ندهد و این از همان رقابت محوری شکل می گیرد زیرا ما در کلاس دانش آموزان زرنگ را احترام خاصی می گذاریم اما دانش آموزانی که مقداری شیطنت دارند نوع برخوردها با آنها متفاوت است و توجه نداریم.

آشتیانی گفت: دانش آموزان از نظر استعدادی با یکدیگر متفاوتند . ممکن است دانش آموزی استعداد ریاضی نداشته باشد اما در زمینه های دیگری نظیر ورزش، خط و نقاشی استعداد دارد. آیا می توانیم به چنین دانش آموزی بگوییم بی استعداد. همه اینها ناشی از این است که ما محور را آموزش قرار داده ایم آموزش هم نه درسهایی نظیر ادبیات و دینی اینها مهم نیست زیرا ریاضیات ، فیزیک و شیمی است که در کنکور ضریب بالا دارد. معلمان ما باید توجه داشته باشند که رفتارهای مثبت و منفی آنها نقش اساسی در رشد شخصیت دانش آموزان دارد.

دقت در تعامل با دانش آموزان

وزیر آموزش و پرورش ادامه داد: نیاز عمده ما در مدارس این است که دانش اموزان اجتماعی باشند، کار جمعی یاد بگیرند و اعتماد به نفسشان را بالا ببریم که این کار ما در روال تربیتی است. ممکن است معلمی درباره مسئولیت پذیری و اعتماد به نفس دو ساعت با دانش آموزان صحبت کند اما 30 ساعت با رفتار خود شخصیت دانش آموزان را خرد کند. ما باید در رفتار مجموعه مدرسه دقت داشته باشیم به خصوص در تعامل با دانش آموزان.

تاکید براهمیت جایگاه امورتربیتی

وی افزود: برخی از آسیب هایی که در درون کلاس از نظر بهداشت، روان و جسم به دانش آموز القا می شود جبران ناپذیر است بنابراین مسئولیت پرورشی در این حوزه سنگین است و بسیار اهمیت دارد.

نوع صحبت برخی ناظم ها توهین آمیز است

وی افزود نوع صحبت کردن برخی از ناظم ها در صبح گاه مدرسه بسیارناراحت کننده است و از همان ابتدای صبح برخورد خشک و گاهی توهین آمیز است.

وزیر آموزش و پرورش ادامه داد: این نکات شاید به ظاهر پیش پا افتاده باشد اما نقش اساسی در شکل گیری شخصیت دانش آموزان دارد. در بسیاری از کشورها ابتدای صبح وقتی دانش آموزان به مدسه می آیند همه دانش آموزان را جمع می کنند و مشاورین با دانش آموزان خوش و بش می کنند و با توجه به شناختی که از دانش آموزان دارند با آنها گفت و گو می کنند و اگر چهره دانش آموزی گرفته و عبوس باشد در همان ابتدای صبح این دانش آموز را شناسایی می کنند تا رفتار آنها طوری نباشد که مشکلی به مشکلاتی که داشته است افزوده شود. حالا تصور کنید دانش آموزی در درون منزل مشکلی داشته و ناظم برخورد تندی در درون مدرسه با او داشته باشد و این باعث می شود تا مشکل و ناراحتی دانش آموز افزایش پیدا کند.این ناشی از ارتباط مکانیکی است. اما اگر بخواهیم دانش آموز ما الگوپذیری مثبتی از روابط خود در مدرسه داشته باشد باید معلمان ما رابطه ارگانیک داشته باشند که این رابطه باعث صمیمیت و درک متقابل بین آنها خواهد شد.

وی گفت: برخی از پیغام هایی که می رسد این است که دانش آموزان نسبت به قبل بدتر و بی انضباط تر شده اند و معلمان پیام می دهند که اگر آنها را تنبیه بدنی نکنیم مشکل حل نمی شود اما این معلمان باید بدانند اگر رابطه ارگانیک در مدرسه حاکم باشد محبت ایجاد می شود در مقابل اگر رابطه ها مکانیکی باشد در درون مدرسه خشونت ایجاد می شود.

نقش مهم شورای دانش آموزی مدارس

دانش آشتیانی ادامه داد: مسئولین مدرسه باید شورای دانش آموزی را در تصمیم گیری ها دخالت دهند زمانی که دانش آموزان مقررات داخل مدرسه را خودشان وضع کنند و یا در وضع آن سهیم باشد رابطه ارگانیکی در مدرسه شکل می گیرد. همه اینها در مجموع می شود مدیریت تربیت . حتی نیروهای خدماتی در درون مدارس نیز نقش اساسی در تربیت دارند. اگر در ارتباطاتی که بین آنها و دانش آموزان ایجاد می شود رابطه خوبی باشد در تربیت موثر است و اگر برخورد هم بد باشد دانش آموزان را با مشکلاتی مواجه می کند.

وی افزود: معلم مدرسه مدت زیادی از روز را با دانش آموزان سرو کار دارد و دانش آموزان از آنها الگوبرداری می کنند؛ ما باید سعی کنیم روال های داخل مدرسه تغییر پیدا کند و این نگاه مدیریت تربیت را حاکم کنیم. البته وجود فردی به عنوان معاون پرورشی خوب است اما باید توجه داشته باشیم همه اجزا و ارکان مدرسه در تربیت موثر هستند و باید برنامه ریزی ها بر این اساس باشد که تمام فعالیتها نقش مثبتی در تربیت دانش آموزان داشته باشد.

نقش کلیدی سازمان دانش آموزی در داخل و خارج مدرسه

وزیر آموزش و پرورش تصریح کرد: سازمان دانش آموزی نیز نقش کلیدی در برنامه ریزی های داخل و خارج از مدرسه دارد. کارها را باید به خود دانش آموزان بسپارند .ما باید کاری کنیم که دانش آموزان درگیر فعالیت و کارباشند و این یکی از مواردی است که بسیار اهمیت دارد و باعث سختکوشی در آنها می شود البته نه سخت کوشی مکانیکی بلکه سخت کوشی ارگانیک. بطور مثال ما در اردوهای جهادی کارهای سختی را به افراد واگذاری می کنیم اما همه شادند و از فعالیت خود لذت می برند.

وی گفت: عادت سخت کوشی باید در دانش آموزان تقویت شود . اکنون دانش آموزان ما تحرک خوبی ندارند. تلفن همراه، شبکه های اجتماعی و مجازی نیز باعث مضاعف تر شدن این موضوع شده و باید بدانیم که سخت کوشی است که خلاقیت می آورد. این موضوع باید مورد توجه اولیا نیز قرار گیرد آنها باید در درون منزل مسئولیت هایی را به فرزندان خود واگذار کنند و از همان کودکی آنها را به کارکردن عادت دهند. زمانی که کارهای منزل تقسیم می شود مسئولیتی هر چند کوچک نیز به بچه ها واگذار می شود و همین موضوع باعث علاقمندی و ایجاد رابطه ارگانیک و رشد شخصیت آنها می شود.

دانش آشتیانی افزود:بحث تعلیم و تربیت با بخشنامه و آئین نامه و دستورالعمل اتفاق نمی افتد بسیاری از مدیران مدرسه گلایه دارند از وزارتخانه و ادارات کل استان ها زیرا می گویند 90 درصد از وقت آنها برای پاسخگویی و گزارش دهی به بخشنامه ها ، دستورالعمل ها صرف می شود و وقتی برای کار تربیتی نمی ماند.

وی اضافه کرد:سعی کنید که دستور به مدارس ندهید بخشنامه ها و دستورالعمل ها طوری شده است که ما حتی از ابتدای ورود تا خروج کارکنان را برنامه ریزی کرده ایم باید بدانیم که اینجا یک مدیر چه نقشی دارد آیا یک کارمند است یا مدیر. ما جشنواره های زیادی هم داریم و تا ریز فعالیتها را مشخص می کنیم.

برای مدارس سیاستگذاری نکنیم

وزیر آموزش و پرورش عنوان کرد: نسبت به مدرسه سیاست گذاری نکنیم چرا که فرایندهای تربیتی در مدرسه شکل می گیرد و نه در وزارتخانه و ادارات کل . ما باید رویکرد مدرسه محوری را پیاده کنیم مدیر با مشارکت اولیا ، معلمان و دانش آموزان می تواند سیاست های داخل مدرسه را شکل دهد و باید سعی کنیم تا آنجا که امکان دارد در طول سال یک بخشنامه هم به مدرسه ندهیم اما تا جایی که امکان دارد به مدارس برویم و از روند فعالیتهای آنها مطلع شویم .

وی گفت: نباید تصور کنیم که بهتر از مدیر مدرسه برنامه ریزی می کنیم شاید برنامه ای در کلان و خوب باشد اما زمینه اجرای آن در مدرسه وجود نداشته باشد. بنابراین لازم است ما در انتخاب مدیران مدارس دقت کنیم و دیدگاه هایی را که لازم است یک مدیر داشته باشد را در وی ببینیم و بعد می توانیم با خیال راحت فعالیتهای درون مدرسه را به خود مدیر واگذار کنیم.

دانش آشتیانی ادامه داد: نامه و بخشنامه ها بسیار زیاد است و هزینه زیادی را هم بر دوش ما میگذارد اما اثربخشی آنها بسیار پایین است. در آموزش و پرورش کارکردن بسیار سخت و مشکل است اما مطمئن باشید بهترین شغل ، شغل معلمی است و بنده بیشترین لذت را از تدریس در داخل مدرسه برده ام. شاید با دانش اموزان کار کردن سخت باشد اما بسیار شیرین است زیرا اگر یک فرد به درستی تربیت شود می تواند سرنوشت یک امت را تغییر دهد امام خمینی نیز که توانست دنیا را تکان بدهد یک فرد بود درست است مردم همراه ایشان بودند اما اگر امام نبود شاید نمی توانستیم انقلاب را به پیروزی برسانیم.

گردهمایی مشترک دو روزه ای با حضور معاونین پرورشی و فرهنگی ادارات کل آموزش و پرورش و مدیران سازمان دانش آموزی سراسر کشور از امروز سه شنبه 3 اسفند 95 با حضور مهدی فیض معاون پرورشی و فرهنگی وزیر آموزش و پرورش و مدیران کل این حوزه، قائم مقام و معاونین سازمان دانش اموزی کشور در اردوگاه شهید باهنر تهران در حال برگزاری است.