یک پژوهشگر حوزه جمعیت در گفت‌وگو با پانا پاسخ داد؛
شاخص‌های جمعیتی با «قانون جوانی» جمعیت تغییر می‌کند؟
تهران (پانا) - طرح جوانی جمعیت در حالی تبدیل به قانون شد که علی‌رغم مشوق‌هایی که در آن در نظر گرفته شده هنوز ابهاماتی در زمینه غربالگری دارد که همچنان به قوت خود باقی است.
طرح «حمایت از خانواده و جوانی جمعیت» که به طرح جوانی جمعیت معروف است در سال گذشته در مجلس یازدهم اعلام وصول شده بود سرانجام پس از کش و قوس‌های فراوان و البته مخالفت‌های متخصصین امر با برخی مواد آن از جمله حذف اجباری بودن غربالگری، سرانجام ۱۰ آبان امسال به تایید شورای نگهبان رسید و این طرح ۷۴ ماده‌ای به قانون تبدیل شد.
مسعود قاسمی، پژوهشگر حوزه جمعیت و استاد جمعیت‌شناسی در گفت‌وگو با پانا درباره قانون جوانی جمعیت و تعالی خانواده و ابهامات این قانون اظهار کرد: «این قانون برای اولین‌بار در کشور تدوین شده است که مهم‌ترین هدف آن حمایت از جمعیت و فرزندآوری است. سال‌ها است در زمینه روند پیری جمعیت در ایران هشدار می‌دهیم و این قانون نیز در راستای افزایش جمعیت تدوین شده است که البته چالش‌های زیادی داشته است.»
وی ادامه داد: «قوانین مربوط به جمعیت در کشور به‌طور پراکنده وجود داشت تا اینکه پس از هشدارهای مقام معظم رهبری موضوع جمعیت و تعالی خانواده در مجلس نهم و دهم مطرح و بررسی شد اما به سرانجام نرسید و اجرا نشد. در مجلس جدید نیز از ابتدا موضوع افزایش جمعیت و جوانی جمعیت در دستور کار قرار گرفت که این طرح در رفت و آمد بین مجلس و شورای نگهبان قرار گرفت زیرا نواقصی در زمینه چشم‌انداز جمعیت جوان داشت که مورد بررسی قرار گرفت و در نهایت اخیرا نهایی و ابلاغ شد.»
این کارشناس جمعیت با اشاره به کاهش موالید در دو دهه گذشته گفت: «پس از انقلاب، تعداد موالید در اواخر دهه 50 و دهه 60 افزایش داشت اما در دهه 70 به شدت کم شد و در دهه 80 نیز بازهم کمتر شد و حتی برخی خانواده‌ها تمایلی به فرزندآوری نداشتند. این رویه با هشدار کارشناسان جمعیت همراه شد زیرا تا دو دهه آینده جمعیت سالمند ایران رشد چند برابری خواهد داشت و اگر این رویه ادامه یابد تا سال 1420 رشد جمعیت به صفر می‌رسد که این مساله هزینه‌های زیادی بر کشور تحمیل می‌کند.»
وی با بیان اینکه اگر رویه فرزندآوری و توجه به مساله جمعیت به شکل فعلی پیش برود، اصلاح ساختار جمعیتی با مشکل روبه‌رو خواهد شد، گفت: «در آسیب‌شناسی‌هایی که طی سال‌های گذشته انجام دادیم دو مانع بر سر راه جوان شدن جمعیت ایران وجود دارد که اکنون موضوع اقتصادی و سپس مسایل فرهنگی مانعی برای فرزندآوری محسوب می‌شود که این مساله باید در قانون جوانی جمعیت لحاظ می‌شد.»
قاسمی تاکید کرد: «اکنون شاید میل فرزندآوری در برخی خانواده‌ها صفر باشد اما در بسیاری از خانواده‌ها میل به فرزندآوری وجود دارد اما به دلیل مشکلات اقتصادی که خانواده با آن روبه‌رو است، تمایلی به فرزندآوری ندارند چون توانایی لازم برای تامین هزینه‌ها را ندارند. بنابراین به نظر می‌رسد قانون جوانی جمعیت، قانونی کلی نگر است و هنوز جای کار دارد.»
وی ادامه داد: «در قانون جوانی جمعیت مشوق‌هایی را برای فرزندآوری در نظر گرفته‌اند اما بیشتر این مشوق‌ها برای زنان شاغل است در صورتی که جمعیت زنان شاغل زیاد نیست و حداکثر 15 درصد زنان کشور شاغل هستند و درصد بالایی از زنان خانه‌دار هستند اما در این قانون به آنها توجه نشده است.»
این جمعیت‌شناس خاطرنشان کرد: «همچنین به مساله اصلاح نگرش فرزندآوری نیز باید توجه شود که این موضوع در قانون جوانی جمعیت دیده نشده است. بسیاری از خانواده‌ها از توان مالی خوبی هم برخوردار هستند اما تمایلی به فرزندآوری ندارند که لازم است برای رشد جمعیت در این خانواده‌ها تغییر نگرش ایجاد شود و مستلزم این امر هم فرهنگسازی و تغییر ساختار نگرشی در خانواده‌ها است.»
وی در پاسخ به این سوال که آیا قانون جوانی جمعیت می‌تواند شاخص‌های جمعیتی را تغییر دهد و بر افزایش جمعیت در کشور اثرگذار باشد، گفت: «اگر هر قانونی به درستی اجرا و نظارت شود، حتما می‌تواند اثرگذار هم باشد اما وقتی به‌درستی اجرا نشود قطعا نمی‌تواند تاثیر لازم را داشته باشد. در مورد قانون جوانی جمعیت و تعالی خانواده نیز امیدواریم که اتفاقات خوبی بیفتد زیرا فرصت زیادی برای اصلاح پنجره جمعیتی در کشور باقی نمانده است.»
ارسال دیدگاه