«خط باریک قرمز» مسیری برای نشان دادن زندگی کودکان زندانی

«خط باریک قرمز»، مستند داستانی ساخته «فرزاد خوشدست»، چهار‌مین فیلم بلند مستند این کارگردان است که ساخت آن سه سال طول کشید.
این مستند که در جشنواره جهانی فیلم فجر اکران و کارگردانش موفق به کسب جایزه نت‌پک (استعداد برتر سینمای آسیا) شد، به تلاش مجرمین کانون اصلاح و تربیت و تلاش آنها برای تغییر می‌پردازد. رویکرد روانشناختی فیلم بسیار مورد توجه بعضی از مسئولان و کارشناسان داخلی و خارجی مربوط قرار گرفته است.
فرزاد خوشدست کارگردان فیلم مستند «خط باریک قرمز» در گفت‌وگو با خبرنگار پانا با اشاره به حضور فیلمش میان مستند‌های منتخب جشنواره فجر گفت: «زمانی که متوجه شدم این فیلم برای حضور در سی و هشتمین جشنواره ملی فجر انتخاب شده است عکس العمل خاصی نداشتم زیرا اگر انتخاب نمی‌شد تعجب می‌کردم.»

این کارگردان با اشاره به نحوه شکل گیری ایده این فیلم گفت: «۵ سال پیش مستند «زنی که نام ندارد» را در زندان قرچک ورامین ساختم، مدتی که در زندان زنان بودم با کاراکتری روبه‌رو شدم که از ۱۳ سالگی در زندان بود و زمانی که با او آشنا شدم ۳۱ سال داشت و مبصر اعدام شده بود، تقریبا می‌توان گفت که او نیمی از زندگی خود را در زندان گذرانده و آدمی رخوت زده و افسرده شده بود که هر روز قرص اعصاب می خورد.»

وی ادامه داد: «چند روزی که با این کاراکتر در زندان بودم می‌گفت شب‌هایی که از سر کار به بند می‌رفتم قرص اعصاب نمی‌خوردم زیرا روزهایی که زمانم را با گروه شما می‌گذراندم حالم خوب می‌شد، احساس می‌کنم کسانی که در واقعیت آدم‌های خطرناک جامعه محسوب می‌شوند جلوی دوربین به آرامش می‌رسند. در نهایت تصمیم گرفتم با کمک یک روانشناس کسانی که سنشان زیر ۱۸ سالگی بود و در زندان بودند را پیدا کنم.»
فیلمبرداری «خط باریک قرمز» ۶ ماه به طول انجامید
خوشدست درباره زمان فیلمبرداری مستند «خط باریک قرمز» عنوان کرد: «زمانی که به کانون اصلاح تربیت وارد شدم حدوداً یک سال و نیم تحقیق و پژوهش انجام دادم و زمان فیلمبرداری ۶ ماه به طول انجامید. کار کردن با این بچه‌ها بسیار جالب بود که نتیجه این همکاری را در فیلم می‌توانید ببینید. ایده این فیلم مستند از «زنی که نام ندارد» به ذهنم رسید که در نهایت آن را بسط و گسترش دادم و تبدیل به «خط باریک قرمز» شد.»
کارگردان فیلم مستند «خط باریک قرمز» با اشاره به جایگاه مستندسازی در جامعه و سینمای ایران گفت: «جایگاه فیلم مستند بین نخبگان است آدم‌هایی که یک ذره لایه‌های پیچیده‌تر جامعه یا گذشته کشورشان برایشان اهمیت داشته و چند سال اخیر علاقه به فیلم مستند در سطح جامعه بیشتر شده و دلیلش بالا رفتن سطح فرهنگی جامعه است.»
وی ادامه داد: «بخش دیگر بیشتر شدن علاقه مخاطب عام به سینمای مستند به فیلم سازان مستند باز می‌گردد که زبان صحبت کردن با مخاطبان را یاد گرفته‌اند، این دو عامل در کنار هم قرار گرفته‌ و توانسته‌اند همدیگر را تکمیل کنند و به رشد سینمای مستند کمک کنند. مخاطب سینمای مستند اکنون به جایی رسیده که فرق فیلم مستند و داستانی را می‌فهمد.»

در دهه گذشته شاهد رنسانسی در سینمای مستند بوده‌ایم
خوشدست با اشاره به پیشرفت سینمای مستند در سال‌های پیش توضیح داد: «نکته حائز اهمیت دیگر رنسانسی است که در چند سال گذشته سینمای مستند ایران شکل گرفته، اگر از امروز صد سال بگذرد متوجه موج نویی که الان در سینمای ایران به وجود آمده است می‌شویم تک تک فیلم‌های خوبی که در این سال‌ها ساخته می‌شوند جریان‌ساز خواهند بود و هم فیلمسازهای الان جزو فیلمسازهای شاخص رشته مستند به حساب خواهند آمد.»

این کارگردان درباره فیلم‌های مستندی که در جشنواره فجر حضور پیدا می‌کنند گفت: «برنامه ریزی خاصی برای اینکه فیلم‌های خوب بسازیم که هم در جشنواره‌های مختلف خصوصاً آن‌هایی که بار نگاه تماشاچی در آن اهمیت دارد وجود ندارد. تمام فیلم‌هایی که در بخش مستند سی و هشتمین جشنواره فجر حضور دارند را ندیده‌ام اما به نظرم فیلم‌هایی که در این جشنواره حضور پیدا می‌کنند باید مخاطب عام را از لحاظ ساختاری و سینمایی با خود به همراه بکشند و در نگاه تماشاچی جریان ساز باشند.»

وی ادامه داد: «تاثیر فیلم‌های مستند جشنواره فجر باید به صورتی باشد که تماشاچی بعد از ۶ ماه اگر دوباره به سینما رفت باز هم برای فیلم مستند بلیط تهیه کند. جشنواه سینما حقیقت در زمینه فیلم مستند بسیار تخصصی‌تر عمل می‌کند و نگاه تماشاچی آنجا از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. فیلم‌های جشنواره فجر باید در عین حال جریان ساز، دراماتیک و از همه مهم تر سینمایی باشند، فیلمی که از پرده سینماهای فجر اکران می‌شود باید حرفه‌ای باشد و توسط افرادی انتخاب شود که استانداردهای سینمایی را رعایت کرده باشند.»

این کارگردان با اشاره به فیلم مستند «خط باریک قرمز» خاطرنشان کرد: «این فیلم مستند تاکنون از جشنواره جهانی فجر جایزه نت‌پک را برنده و جزو پنج فیلم برتر آسیاپاسیفیک استرالیا انتخاب شده است همچنین چندین تندیس در سینما حقیقت گرفته و در یک جشنواره جهانی به زودی حضور خواهد داشت اما به دلایل مختلف از گفتن نام آن قاصرم. «خط باریک قرمز» راه بسیار خوبی را طی کرده گرچه زمان تولید مقداری وهم برانگیز بود.»
وی ادامه داد: «به قول آقای مرتضی پورصمدی فیلمبردار این کار ساخته شدن این مستند جسارت می‌خواست زیرا هر لحظه احساس می‌کردیم قرار است ساخت آن متوقف شود و ادامه پیدا نکند اما به هر حال به سمت جلو رفت و به موفقیت دست پیدا کرد، به‌نظرم فیلم «خط باریک قرمز» باید توسط مخاطبان عام نیز دیده شود ضمن اینکه این فیلم توانسته در ساختار خود بار دراماتیک داشته باشد و اثر جسورانه سینمای مستند به حساب بیاید، البته این حرف را من نمی‌زنم تمام منتقدانی که به تماشای این فیلم نشسته‌اند در نقد هایشان این نکته را ذکر کرده‌اند.»

امیرحسین اشرفی/