علیرضا راهب: زنانگی و زندگی در شعرهای مهین مجتهدزاده موج می زند

به گزارش روابط عمومی انتشارات سیب سرخ،علیرضا بهنام فرزند مهین مجتهدزاده درابتدای این نشست گفت: مادرم از جمله شاعرانی بود که شعرخیلی دیر به سراغش آمد. او درششمین دهه زندگی اش پس ازبازنشستگی ازآموزش و پرورش به سرودن شعر روی آورد و شعربرایش وسیله ای برای ابراز احساسات و افکارش بود.

او افزود:مادرم ریشه در جنگل های سرسبز شمال داشت. نگاه پاستورال او به زندگی را در خلال تصویرهایش ازطبیعت آن دیارمی توان دید. خوشبینی ذاتی اش، اغلب فلسفه دیونیزوسی به شعرهایش داده است. فلسفه ای که از قضا نقطه محوری این اشعارموجز و کوتاه است. با این همه مرگ آگاهی و تلخی ناشی از نگاه واقع گرایانه به زندگی نیز در برخی از شعرهای این مجموعه خود را نشان می دهند. دراین کتاب گزیده‌ای از شعرهای مادرم گرد هم آمده که قدیمی‌ترین آن‌ها به سال ۷۵ بازمی‌گردد و شعرها را به ترتیب زمانی از آخرین شعر به قبل تنظیم کرده‌ام.

بهنام گفت: شعرهای این کتاب کوتاه و رئالیستی هستند و اغلب فضای تصویری دارند و از این نظر می‌توان آن‌ها را شبیه به شعرهای موج ناب دانست. شعرهای مادرم بخش جدایی ناپذیر زندگی او بود و شاید به همین دلیل بود که تلاشی برای عرضه آن به جامعه ادبی نمی کرد. شعرهای او با جریان شعری این روزها فاصله دارد. اما در عین حال شعرهای او سبک خاصی را نمایندگی می کند. در زمان حیاتش به دلیل بیماریش هرگز فرصتی فراهم نشد که کتاب او را برای انتشار آماده کنم. امیدوارم شعرهای او نظر مخاطبان شعر را جلب کند و برای انتشار این مجموعه از تلاش مژگان اکبری مدیر انتشارات سیب سرخ تشکر می کنم.

درادامه محمود معتقدی گفت: در شعرهای مهین مجتهدزاده، حس طبیعت گرایی به ویژه طبیعت شمال و بازتاب برخی از وقایع تاریخی که او در زندگی اش شاهد آن بوده همچون نهضت ملی شدن صنعت نفت مشهود است.

او افزود: بی گمان جریان های جاری تاملات شاعرانه، دور از روزهای جوانی و کهنسالی، خود جایگاه ذهن و زبان حسی و عاطفی فراوانی دارد، چرا که سرچشمه شعرها با همه افت و خیزهایش، یک اتفاق سیال و لغزنده است که با نوعی دانستگی و شهود شاعرانه همراه است.

معتقدی ادامه داد: حرکت در شعرهای مهین مجتهدزاده، آهسته و عمیق است. او شاعری گزیده گو و کوتاه نویس است و زبان شعر او گاه به زبان گفتار نزدیک می شود. او در شعرهایش از طبیعت و عناصرآن باران، جنگل و درخت به ویژه طبیعت شمال بهره گرفته است و حس موسیقایی نیمایی در شعرهایش مشهود است.

به گفته معتقدی، مجتهدزاده در مقطعی از تاریخ ایران زندگی می کند که به نوعی شاهد بسیاری از وقایع تاریخ معاصر ایران بوده است و از برخی از این وقایع نیز متاثر بوده است و این نشان می دهد که او از نگرش اجتماعی و فرهنگی خاصی برخوردار بوده است.

در ادامه مهرنوش قربانعلی گفت: شیوه و زمان انتشار کتاب مهین مجتهدزاده نشان می دهد که شاعراین مجموعه خودش را موظف نکرده، هر چه می نویسد منتشر شود وهمین موضوع از نگاه او به هستی است.

او افزود:برای نگاهی اجمالی به کتاب «دوباره با پای پیاده» رجوع به نشانگرها وعناصری که در آستانه متن قرار گرفته اند و پیرامتن اثر را شکل می دهند ضروری به نظر می رسد. بررسی این آستانه یا پیراستن متن می تواند، همزمان بررسی درون و همچنین بیرون مرزهای مادی متن را امکان پذیر کند.

این شاعر ادامه داد: مقدمه ای که علیرضا بهنام بر کتاب مادرش نوشته است، در میان عناصر پیرامتنی حائز اهمیت است. نه به این دلیل که به ادراک متن کمک می کند، بلکه از این جهت که کمک می کند تا از این کتاب به عنوان متنی چندوجهی یاد کنیم. در کتاب مهین مجتهدزاده به نوعی شاهد زندگی نگاری و رویکردی تاریخی هستیم. دانستن این موارد در تاویل و شناخت متن اهمیتی اساسی دارد.

او افزود: شعرهای مجموعه با پای پیاده را از جهت محتوایی می توان در سه گانه روایت های اززیست آدمی؛ زندگی، عشق، ومرگ مورد بررسی قرار داد که اگر آن ها را به شکل کلاژی مضمونی لحاظ کنیم به نظر می رسد پاره ای از این پیکره در شعر نیست. شاید کلان روایت عشق آن قدر خود را پررنگ نشان می دهد که هر آن چه در روی دیگر روایت انسانی عشق و روایت عاشقانه زندگی است را در شعرها نمی بینیم. گویا یا شعرها ناتمام رها شده اند یا به تعبیری دارای پایان باز هستند یا قرار بوده نیمه دیگری داشته باشند.

قربانعلی در پایان سخنانش گفت: جانی که تغییر و تجربه را پذیرا می شود به دشواری وظیفه آدمی باور دارد و هم از این روست که نوشتن را آغاز می کند و تا انجام حیات خود امتداد می دهد.

سعید پویش درادامه گفت: من مهین مجتهدزاده را از نزدیک می شناختم، او عاشق طبیعت و زندگی بود وبا عشقی وصف ناشدنی درباره طبیعت حرف می زد. اگر شعرهای او را مطالعه کنید، علاقه او به طبیعت را می توانید حس کنید. اگر به شناسنامه کتاب نگاه نکنیم، پس مطالعه شعرها تصور خواهید که با شاعری چهل و چند ساله ای روبرو هستید.

او افزود: هر چه شاعران سن شان بالاترمی رود، به طویل نویسی روی می آورند اما شعرهای مجتهدزاده بسیار کوتاه است و گاه شعرهایش به هایکو نزدیک می شود. من از مطالعه شعرهای او بسیار لذت بردم. او عاشق سفر بود و گاه به دلیل بیماری سفر کردن برایش میسر نمی شد. من با خواندن شعرهایش به دنیاهای نامکشوف که توسط شاعر کشف می شوند، سفر کردم.

به گفته پویش«دوباره با پای پیاده» مجموعه شعر موفقی است و چه خوب که این مجموعه توسط فرزندش گردآوری و منتشر شد و به فراموشی سپرده نشد.

علیرضا راهب گفـت: از انتشار و مطالعه کتاب «دوباره با پای پیاده» بسیار خرسندم. با مطالعه شعرهای این مجموعه دریافتم که با شاعری روبرو هستیم که زندگی فرهنگی داشته و بسیار اهل مطالعه بوده است. او درشعرش خودش را ملزم نکرده تا درباره هراتفاق سیاسی و اجتماعی که در جهان رخ می دهد، بیانیه بدهد.

او افزود:زنانگی و زندگی در شعرهای این مجموعه موج می زند. با این که تاریخ شعرها نشان می دهد که مجتهدزاده این شعرها را دردهه ششم زندگی اش به این سو نوشته ، اما دراین شعرها من آدم بیمار و فرتوتی را نمی بینم. او شاعری است که در شعرهایش در حال سفراست. او هرگز خودش را مقید نکرده تا درگذشته بماند.

به گفته راهب، زندگی و شعر مجتهدزاده ازهم جدا نیستند و نوعی آمیختگی اسلیمی شاعربا سوژه اش در شعر شاهد هستیم. با مطالعه شعرهای مجتهدزاده درمی یابیم که او به صناعات ادبی و تاریخ ادبیات ایران و جهان تسلط دارد.

او افزود:البته به این نکته باید اشاره کنم که برخی از شعرهای این مجموعه نیاز داشته اند تا شاعر دوباره به آن ها رجوع کند و آن ها را بازنویسی کند، اما گویی هرگز فرصتی برای چنین کار نیافته است. شعرهای این مجموعه بسیارعمیق و پخته وبرآمده از زندگی زیسته شاعرهستند و من واقعا از مطالعه آن ها لذت بردم.

مهین مجتهدزاده متولد سال ۱۳۱۲ و فارغ‌التحصیل ادبیات انگلیسی از دانشگاه تهران بود. او به عنوان دبیر زبان در آموزش و پرورش به کار پرداخت و پس از بازنشستگی به سرودن شعر روی آورد. مجتهدزاده هشتم شهریورماه امسال پس از یک دوره مبارزه با بیماری سرطان درگذشت. گزیده‌ای مشتمل بر ۴۰ قطعه شعر از شعرهای این شاعر به همت فرزندش گردآوری و توسط انتشارات سیب سرخ منتشر شده است.