نادره ترکمانی: فیلمسازان کودک و نوجوان با اکران‌های دانش‌آموزی جانی تازه می‌گیرند

سینمای کودک و نوجوان ایران، آسیب‌های آن و هرآنچه باعث تضعیف این بخش از بدنه سینمای کشور و بازماندنش از رقبای قدرتمند خارجی می‌شود بارها دستمایه اظهارنظرهای منتقدان، سینماگران و مدیران فرهنگی قرار گرفته است و در میان عوامل آسیب‌زننده‌ای که از شکوفایی و رونق سینمای کودک و نوجوان ما می‌کاهد و انگیزه فیلمسازان و سرمایه‌گذاران را برای ماندن در این حوزه از سینما از بین می‌برد «اکران نامناسب» همواره در صدر این فهرست دیده می‌شود. فیلمسازی که با تلاش بسیار و تحمل مشقت‌ها توانسته است برای ساخت فیلم خود سرمایه‌گذار پیدا کند و پروسه تولید فیلم را به انتها برساند، در مرحله اکران گاه با در بسته مواجه می‌شود و در بعضی موارد فیلمساز حتی موفق به اکران فیلم نمی‌شود. در مواردی که فیلمی از سینمای کودک و نوجوان به چرخه اکران می‌رسد، باز هم صاحب اثر سینمایی با مشکلی به نام «سانس‌های نامناسب اکران» دست‌به‌گریبان است. سهم فیلم‌های سینمای کودک اغلب در سایه فیلم‌های کمدی و پرفروش روز تنها ساعات کم‌تماشاگر نمایش فیلم در سینماهاست و دست صاحبان این آثار از سانس‌های خوب شامگاهی کوتاه است.

با توجه به این نکته که درصد بالایی از مخاطبان فیلم‌های کودک و نوجوان دانش‌آموز کشور هستند، همیشه نظرهایی درباره چگونگی استفاده حداکثری از ظرفیت جمعیت ۱۳ میلیونی دانش‌آموزان کشور به عنوان تماشاگر فیلم‌های روز سینمای کودک و نوجوان مطرح بوده و طرح‌هایی مثل زنگ سینمای مدارس که اردوهای دانش‌آموزی به یکی از سینماهای نزدیک منطقه موردنظر است به همین منظور برنامه‌ریزی و اجرا شده‌اند؛ اما این اردوهای سینمایی به سبب سختی‌های برگزاری، مسئولیت‌ها و هزینه‌های مرتبط با آن معمولا به تعدادی محدود طی یک سال تحصیلی اجرا می‌شود. از طرفی بسیاری از شهرهای کوچک و بزرگ کشور فاقد سالن سینما هستند که باعث می‌شود همان اندک اردوهای سینمایی دانش‌آموزی از برنامه سال تحصیلی مدارس مناطق محروم حذف شود. نتیجه این می‌شود که فیلمساز کودک و نوجوان در ایام اکران فیلم خود نتواند به خوبی از مزیت زنگ سینمای مدارس سود ببرد؛ البته با فرض اینکه فیلم موردنظر در فصل تعطیلی مدارس یا ایام امتحانات اکران نشود. اینجاست که گزینه اکران فیلم‌های روز سینمای کودک و نوجوان در داخل مدارس مطرح می‌شود که برای اجرایی شدن مستلزم استفاده از تجهیزاتی پیشرفته و مخصوص با هدف رعایت حق رایت صاحبان آثار سینمایی و جلوگیری از کپی فیلم خواهد بود.

نادره ترکمانی نویسنده، کارگردان و تهیه‌کننده سینمای کودک ایران که ساخت فیلم‌های «گورداله و عمه‌غوله» و «خاله سوسکه» را در کارنامه هنری خود دارد درباره ایده نمایش فیلم‌های روز سینما در مدارس می‌گوید: اگر این کار با رعایت حقوق مادی تهیه‌کننده اجرا شود می‌تواند حرکت مثبت و سازنده‌ای در عرصه سینمای کودک و نوجوان محسوب شود.

وی ادامه داد: البته فکر می‌کنم این موضوع، یعنی رعایت حقوق صاحبان اثر، موضوع حساسی است و استفاده از تکنولوژی مرسوم پخش فیلم که دستگاه‌های ویدئو پروژکشن‌ یا سیستم‌های پخش دی وی دی هستند این منظور حاصل نمی‌شود. امروزه از سیستم پخش KBM استفاده می‌شود که زمان پخش فیلم را محدود می‌کند و امکان کپی از روی آن وجود ندارد.

ترکمانی با اشاره به اینکه فرایند تولید فیلم با سختی‌های بسیاری توام است و تهیه‌کننده و سرمایه‌گذار یک پروژه سینمایی با پذیرش ریسک بالا وارد این کار می‌شوند، اظهار کرد: اگر فیلم‌های روز سینماها با رعایت این حقوق در مدارس اکران شود قطعا تاثیر چشمگیری بر تعداد تماشاگران و درنتیجه فروش فیلم دارد و من به عنوان یک فیلمساز می‌توانم بگویم که تهیه‌کنندگان ما آن قدر فرهنگ‌دوست هستند که اجازه دهند فیلم‌های‌شان به صورت نیم‌بها یا حتی کمتر از آن برای فرزندان این سرزمین به نمایش درآید. اگر شرایطی مهیا شود که تعداد بیشتری از بچه‌ها در داخل مدارس به تماشای فیلم‌های کودک و نوجوان بنشینند هزینه‌هایی که باید صرف ایاب و ذهاب این اردوها شود حذف می‌شود و دانش‌آموزان می‌توانند با هزینه پایین‌تر تماشاگر تعداد بیشتری فیلم سینمایی در طول سال باشند.

کارگردان «خاله سوسکه» ادامه داد: نتیجه عملی‌شدن این ایده این است که فیلم‌های سینمای کودک و نوجوان که با گذر از موانع عدیده و تحمل سختی‌های بسار ساخته می‌شوند مخاطبان واقعی خود را پیدا می‌کنند و هیچ لذتی برای هنرمند بالاتر از این نیست که مخاطبان بیشتری اثرش را ببینند. اگر این اتفاق بیفتد می‌تواند تحولی در اکران و فروش فیلم‌های کودک و نوجوان رقم بزند و فیلمسازان ما هم جانی تازه می‌گیرند و برای ادامه کار در این عرصه انگیزه پیدا می‌کنند. به نظر من اکران خوب و مناسب می‌تواند خستگی را از پیکر فیلمساز و تهیه‌کننده فیلم بیرون کند و آنها را برای تولید اثری قوی‌تر با صرف هزینه‌های بیشتر به میدان بفرستد.

گفت‌وگو: عاطفه بزرگ‌نیا