هنر موسیقی در دست کسانی است که با موسیقی کاری ندارند

رضا مهدوی در برنامه «شب موسیقی» به مناسبت میلاد حضرت مسیح (ع) میزبان استاد لوریس چکناواریان، رهبر ارکستر و وارطان ساهاکیان، آهنگساز و مدرس موسیقی بود.

هنر از مردم می آید و به مردم برمی گردد

چکناواریان در مورد اهمیت تم های محلی گفت: به نظر من بزرگترین آهنگسازها محلی هستند که به خاطر مراسمی در روستا، خودِ مردم آن آهنگ را به وجود می آورند. آهنگسازان بزرگ مثل بتووِن از همین آهنگ ها استفاده کرده و آن ها را برای اکستر تنظیم می کنند. هنر از مردم می آید و به مردم برمی گردد.

وی در ادامه افزود: آهنگ جاویدان باید الهام الهی داشته باشد. موسیقی زمینی یک بار مصرف است.

تم های محلی، تاثیرگذارتر

ساهاکیان در مورد تم های محلی توضیح داد: مشخص نیست سازنده این ها چه کسی است و سینه به سینه به ما رسیده اند. سال ها پیش برای جلوگیری از گم شدن این آثار آقای روبن گریگوریان این فولک لرها را برای ارکستر نوشتند و اینها را زنده نگه داشتند. تم هایی که سینه به سینه به نسل جدید می رسد، نا خودآگاه تاثیر گذاری بیشتری دارند.

موسیقی یاد گرفتنی نیست

چکناواریان در مورد موسیقی های ساخت خودش توضیح داد: من از بچگی عاشق موسیقی زورخانه و دسته های عزاداری محرم بودم و در اپرا رستم و سهراب از اینها استفاده کردم. اساسا سبک من بر اساس موسیقی کلیسایی که با آن بزرگ شده بودم است. این ۳ سنت همیشه در کار من هست. موسیقی یاد گرفتنی نیست باید به شما الهام شود و شما تنها می توانید تکنیک آن را یاد بگیرید.

وی در مورد قطعه تولد مسیح گفت: حدود دو هزار ملودی کلیسای ارامنه را از قرن پنجم تا دهم ، با کمک دوستان جمع آوری کردم وهمه را نت نویسی جدید کردم. محتوای آن دعای مقدس است که هنگامیکه حضرت مسیح بعد از ۴۰ روز از صحرا برمی گردد ، این دعا را به حواریون یاد می دهد.

ملودی مهم ترین قسمت موسیقی

ساهاکیان در مورد یادگیری موسیقی در دانشگاه گفت: کسی که وارد دانشکده موسیقی می شود باید پایه و ریشه موسیقی داشته باشد. کسی با ۴ سال موسیقی دان نمی شود. برنامه ریزی دانشگاه ها درست نیست.

چکناواریان همین مبحث را ادامه داد: من حدود ۱۵ سال استاد دانشگاه در آمریکا بودم و از دانشگاه فرار کردم. دیدم اگر داخل دانشگاه بمانم خفه می شوم چون راجع به موسیقی نباید صحبت کرد باید یا شنید یا نوشت. نمی خواهم فکرم آکادمیک باشد هنگام اثر نوشتن. هنر یک چیز زنده است. هر کسی باید آن چیزی که حس می کند را بنویسد. ممکن است مردم از اثری ۵۰ سال دیگر استقبال کنند. ملودی مهمترین قسمت یک موسیقی است. موسیقی باید هویت داشته باشد.

هنر موسیقی در دست کسانی است که با موسیقی کاری ندارند

مهدوی در ادامه برنامه عدم قبول استاد چکناواریان برای رهبری ارکستر تهران را خاطر نشان کرد و با عدم تایید ایشان روبرو شد. چکناواریان گفت: زخم را باز نکن که خوب نیست. هنر موسیقی در دست کسانی است که با موسیقی کاری ندارند و به جنبه سیاسی آن نگاه می کنند.

وی در مورد استفاده از موسیقی دانان کشورهای دیگر گفت: ما در موسیقی تعصب ملی داریم اما در کشورهای دیگر از هر قومی می توانند در ارکستر آن ها شرکت کنند.هر کس خوب است را استخدام می کنند.

چرا در جلسات بنیاد رودکی از شما نظر خواهی نمی کنند؟

چکناوریان پاسخ داد: اگر جدی مرا دعوت کنند می روم ولی نه اینکه هر هفته باشد و به دورهمی ختم شود. من تجربه چندین ساله حرفه ای خود را با یک جمله می توانم بگویم.

در ساخت اثر به چه عواملی دقت می کنید؟

ساهاکیان پاسخ داد: من بیشتر به اینکه هویت موسیقی ام ایرانی یا ارمنی باشد دقت می کنم. متاسفانه این کارها ضبط نمی شوند. شما به من بگویید این کارها را کجا ضبط کنم؟ کارِ یک هفته ای یک سال طول می کشد و در آخر هم کیفیت لازم را ندارد.

نگاه اقتصادی در هنر یعنی کشتن آن

چکناواریان در مورد اپرای رستم و سهراب گفت: رستم و سهراب اولین اپرای ایران بود و من در طول ۲۵ سال ۸ بار این اپرا را نوشتم که بعد از ۱۵ سال با یک گروه کُر از ارمنستان در تهران اجرا شد. و بعد اپراهای دیگری بر اساس شاهنامه نوشتم که هیچ کدام از لحاظ صحنه ای اجرا نشده است چون هر اپرایی حداقل ۱۰۰ نفر برای اجرا می خواهد و خرجش زیاد است. ما نه ارکستر خوب و نه خواننده خوب برای اپرا داریم.

درآمد اپرا در جهان صفر است. اسپانسرها نیز نگاه اقتصادی دارند. نگاه اقتصادی در هنر یعنی کشتن آن. هنر عشق الهی است و صحبت از پول آن را می کشد.

آیا تنظیم مجدد کارهای محلی به اصالت آن ها لطمه نمی زند؟

ساهاکیان پاسخ داد: اگر موسیقی را کمی آوانگارد بنویسند فضای خودش را از دست می دهد. نگه داشتن ملودی مهم است.

چکناواریان در پایان گفت: تقریبا ۹۰ جلد کار نوشته ام که به موزه موسیقی اهدا کرده ام. من ۸۱ سال سن دارم و تازه الان فهمیده ام موسیقی و آهنگسازی یعنی چی.

وی افزود: تعصب و ناسیونالیستی در هنر یعنی خودکشی هنرمند و فرهنگ.

«شب موسیقی» یکی از برنامه های « شب های هنر» است که به تهیه کنندگی حبیب الله ذوالفقاری، پیرامون مسائل موسیقی، یک شنبه شب ها ساعت ۲۳ به طور زنده، از شبکه ۴ سیما پخش می شود.