تاثیر اظهارنظر حسام الدین آشنا در انتخاب نشدن «راه طی شده» در جشنواره «سینماحقیقت»

به گزارش روابط عمومی خانه مهر رضا، مستند سیاسی «راه طی شده» در حالی در پنجمین جلسه «عصرانه مستند» به نمایش در آمد که مخاطبان زیادی برای تماشای این اثر که این روزها محل بحث و نقد و نظر است، آمده بودند و در پایان نشست پرسش و پاسخ نیز به مدت ۲ ساعت و نیم به طول انجامید.
در ابتدای این نشست که اجرای آن را نغمه دانش آشتیانی برعهده داشت کارگردان مستند «راه طی شده» با موضوع اندیشه های مهندس بازرگان گفت: ساخت این مستند دغدغه شخصی ام بود و مهندس بازرگان با این کار تمام نمی شود و ما در حد بضاعت ۹۰ دقیقه ای فیلم به زوایایی از شخصیت او پرداختیم.
وی افزود: من در نوجوانی با به شهادت رسیدن دوست پدرم، شهید بهادرنژاد توسط منافقین مواجه شدم. دوست پدرم از کوچه رد می شد که با میله گردن او را سوراخ کرده و کشتند و این تصویر برای من عذاب آور بود. در ادامه به واسطه فیلم هایی که ‌دیدم و کتاب هایی که خواندم به تحقیقاتم درباره مجاهدین ادامه دادم و به این نتیجه رسیدم که سازمان مجاهدین از دل نضت آزادی بیرون آمده است. این برایم خیلی عجیب بود که چطور می شود از جریانی که مشی لیبرال دارد جریال رادیکال بوجود می آید.
ملاقلی پور با اشاره به اینکه سوالات زیادی در ذهنش داشته است، گفت: مهندس بازرگان خدمات زیادی ارایه داده و کتاب های زیادی نوشته است و از خودم می پرسیدم ما در این مستند چگونه باید آنها را روایت کنیم. البته مهندس بازرگان بیش از ۳۰۰ کتاب دارد که این کتاب ها اندیشه های ضد و نقیض هم دارند. با خواندن کتاب های زیادی متوجه شدم بازرگان آدمی بوده که فارغ از جریان روشنفکری در حوزه سیاسی آدم تاکتیکی بوده است.
وی با بیان اینکه «راه طی شده» را مهندس بازرگان نوشت و از آن رد شد، بیان کرد: سوال من این است جوانانی که با خواندن «راه طی شده» مسیری را انتخاب کردند که اشتباه بود آیا مهندس بازرگان توانست بعدا آنها را متوجه اشتباهشان کند و یا تغییر اندیشه های بازرگان در کتاب های بعدی اش به دست آن افراد رسید؟
ملاقلی پور ادامه داد: همانطور که در فیلم می بینیم این سوال به ذهن می رسد که آیا فکر انسان مولد نور است و یا برعکس نور از بالا می آید و فکر انسان نور را پیدا می کند. فکر مولد نور است و یا جوینده نور؟ مهندس بازرگان به هر دوی آنها معتقد بود.
این مستندساز در بخش دیگر صحبت هایش خاطرنشان کرد: درباره رزم آرا، مصدق، پهلوی اول و دوم، سازمان مجاهدین، بنی صدر و... فیلم هایی ساخته شده است اما درباره بازرگان، شریعتی، مطهری و... فیلم ساختن سخت است زیرا اگر می خواهیم درباره شخصی مثل شریعتی فیلم بسازیم باید سال ها کتاب های او را بخوانیم تا متوجه شویم که باید کدام را تایید و کدام را نقد کنیم و اینکه چگونه ورود کنیم، کار بسیار سختی است.
ملاقلی پور همچنین گفت: ما برای این مستند ۲ سال تحقیق کردیم و با اطلاعات کامل شروع به ساخت این مستند کردیم. باید برای این نوع کارها دغدغه داشت. نسل جوان باید به این سمت برود و چالش ایجاد کند. ما باید با نسل های قبلی و نسل جوانتر با ما بجنگد و باید قرائت های نسل های قبلی را کنار بزنیم.
کارگردان فیلم سینمایی «قندون جهیزیه» ادامه داد: در مستند «راه طی شده» ما بازرگان را نقد هم کرده ایم به همین دلیل هم با ما برخورد کردند و حتی جریان اصولگرای تند هم نسبت به ما انتقاد داشت.
وی در پایان توضیحات اولیه خود گفت: جریان فکری انقلاب با امام خمینی و مطهری رشد کرد و آنها کسانی بودند که با اندیشه مردم سر و کار داشتند.
در ادامه نشست امین نوروزی تهیه کننده «راه طی شده» گفت: در فضای فرهنگی کشور تعریفی که از مهندس بازرگان تا به امروز ارائه شده اغلب او را فردی لیبرال و طرفدار صلح می دانند و می گویند او پدر معنوی اصلاحات است پس طبیعی است وقتی تحقیقات جدی تر و عمیق تر می شود و نقاط ابهام طرح می شود با واکنش هایی مواجه می شویم.
وی درباره راه نیافتن «راه طی شده» به دوازدهمین جشنواره «سینماحقیقت» توضیح داد: جشنواره «سینماحقیقت» برای من زیاد موضوعیت ندارد و از قبل می دانستم این فیلم وارد جشنواره نخواهد شد مخصوصا اینکه قبل از رونمایی «راه طی شده»، آقای حسام الدین آشنا موضع گیری هایی در مورد فیلم داشتند. برای ما طبیعی بود که در قبال این رویکرد نو عده ای موضع بگیرند، ما را تخریب کنند و بگویند تاریخ را تحریف کرده ایم و پاسخ من این بود که منظر جدیدی باز شده است و جوانان دهه ۷۰ و ۸۰ که به مهندس بازرگان تعصب ندارند بیشتر درباره او جستجو خواهند کرد تا متوجه شوند حقیقت ماجرا چیست. این مستند در جشنواره «سینما حقیقت» حضور ندارد زیرا با قرائت های رسمی و حاکمیتی که تا به حال بوده است متفاوت و متضاد بوده است.
نوروزی خاطرنشان کرد: مستندهایی درباره مهندس بازرگان ساخته شده که او را در حد یک قدیس بالا برده اند وآثاری هم ساخته شده که بیشتر تبلیغی و ترویجی است. عده ای می گویند ما پول گرفتیم و کار سفارشی ساختیم و امکانات در اختیارمان قرار داده شد درحالیکه چنین نیست زیرا چند برابر امکانات ما در اختیار دوستان دیگری قرار داده شد و آنها هم فیلمشان را با مدل خودشان ساختند.
وی ادامه داد: باید برای ساختن چنین مستندهایی فضا باز باشد تا بتوان درباره مسایل مهم تاریخ و انقلاب صحبت کرد. باید اراده محکمی وجود داشته باشد تا بتوان مستندهایی از این دست ساخت.
این تهیه کننده درباره این موضوع که آیا حوزه هنری ساخت این فیلم را به شما سفارش داده بود، گفت: خیر بلکه این ما بودیم که سراغ حوزه هنری رفتیم و از آنها خواستیم که تهیه این مستند را برعهده بگیرند. آنها در ابتدا درباره سوژه و رویکرد آن نگرانی هایی داشتند ولی ما به آنها اطمینان دادیم که اثری مبتنی بر پژوهش ارایه خواهیم داد.
همچنین درباره اینکه چرا مستندساز که در مقام مصاحبه کننده در مستند حضور دارد درباره سوژه اش موضع گیری کرده است سوال شد که ملاقلی پور گفت: من از ابتدا نمی خواستم یک مستند خنثی بسازم و همان اول فیلم و در صحنه ای که تدوینگر را نشان می دهیم گفته می شود که این یک مستند جهت دار است و من به عنوان کارگردان و نویسنده موضع خود را در آن بیان می کنم.
ملاقلی پور بخش پایانی صحبت هایش را به مدل فکری امام خمینی و تاثیر آن بر انقلاب اسلامی اختصاص داد و گفت: نگاه دینی این فیلم قوی نیست من معتقدم جمعیت منتقد اصلی فیلم جمعیت نخبگان دینی هستند که هنوز ورود پیدا نکردند و درحال حاضر تاریخ دان ها با این فیلم مشکل دارند.
در این نشست پرسش هایی درباره سند تاریخ این روایت درباره نهضت آزادی، انشعاب مجاهدین خلق از نهضت آزادی و نسبت مبارزات مسلحانه با اندیشه بنیانگذاران نهضت آزادی، پرداخت سینمایی به این موضوع، انتخاب ساختار شکلی مستند به ویژه در استفاده از آینه ها در تصویر، جهت دار بودن اثر و... مطرح شد.
مساله جنگ و رویکرد نهضت آزادی به آن و حضور نیافتن اعضای آن در طول هشت سال دفاع مقدس از دیگر موضوعات این نشست بود.
در این نشست افرادی همچون محمدرضا شجاعی طراح صحنه و لباس سینما، سعید ملکیان نویسنده، رایا نصیری فیلمساز و داوود توحیدپرست فیلمساز نیز حضور داشتند.