«آخرین پرواز» در «باران حمص»

روز سه‌شنبه ۶ آذرماه ۹۷ در آغازین روز پانزدهمین جشنواره بین‌المللی فیلم مقاومت حدود ۳۰ فیلم سینمایی و مستند ایرانی و خارجی در سینماهای فلسطین و عصر جدید تهران به نمایش درآمد. آنچه می‌خوانید نگاهی به یکی از فیلم‌های شاخص هربخش است که در نمایش عمومی روز نخست جشنواره با اقبال خوبی مواجه شده است. این گزارش به معرفی فیلم مستند ایرانی «آخرین پرواز»، فیلم سینمایی ایرانی «ماهورا» و فیلم سینمایی خارجی «باران حمص» اختصاص یافته است.

فیلم‌های مستند ایران: «آخرین پرواز»

این فیلم مستند روایتی از زندگی امیرسرلشکر محمدرضا صلواتی، خلبانان آزاده ارتش است که فعالیت‌های امیر صلواتی را قبل و بعد از انقلاب به تصویر می‌کشد و راوی مجاهدت‌ها و رشادت‌های او و همرزمانش در دوران دفاع مقدس است.

سرتیپ خلبان محمدرضا صلواتی سوم مهرماه ۵۹ زمانی که جهت بمباران پایگاه نظامی کوت رهسپار این مناطق عملیاتی شد هواپیمایش مورد اصابت موشک قرار گرفت و سقوط کرد. اما خلبان ایرانی جان سالم به در برد و ۱۰ سال در اسارت رژیم بعث عراق بود.

صلواتی در «آخرین پرواز» ماجرای اسارت خود را اینگونه تعریف می‌کند: در این روز در حالی که با هواپیمای «اف‌ـ‌۴» برفراز یکی از پایگاه‌های شکاری عراق در حال پرواز بودم، توسط چند موشک «سام۶» عراقی‌ها مورد اصابت قرار گرفتم و از بالای سر هم یک فروند «میگ۲۳» به جنگنده‌ام حمله کرد که نهایتاً با شلیک بمب‌های جنگنده‌ام به سمت هدف و اطمینان از اصابت آنها، با صندلی پرش، هواپیما را ترک کردم.

محسن قیصری تهیه‌کننده و کارگردان این مستند با اشاره به نقاط عطف این مستند گفت: ماجرای دیدار سرتیپ خلبان محمدرضا صلواتی با هیئت نظامی از عراق در سال ۱۹۷۵ شاید یکی از جذاب‌ترین بخش‌های مستند «آخرین پرواز» باشد. جایی که هیئت نظامی از عراق بعد از قرارداد ۱۹۷۵ میلادی به ایران می‌آیند و سرپرستی این هیئت نظامی را وفیق السامرائی رئیس اطلاعات ارتش عراق برعهده دارد. هیئت استقبال و گفتگو کننده را نیز سرتیپ صلواتی به عنوان مستشار نظامی همراهی می‌کند. این دو هیئت بالغ بر بیش از دو هفته در نقاط مرزی ایران با هم به صورت شبانه‌روز کار می‌کردند. در این فرصت، خلبان صلواتی با وفیق السامرائی یک دوستی و رفاقت پیدا می‌کند. بعد از بازگشت هیئت عراقی به کشورش، وفیق در پیامی به خلبان ایرانی ما می‌گوید آرزو می‌کند روزی بتواند این محبت‌های او را در عراق جبران کند. جالب است که پنج سال بعد به هنگام آغاز جنگ وقتی هواپیمای صلواتی در پایگاه کوت سقوط می‌کند و او را به بازجویی نزد رئیس اطلاعات ارتش عراق می‌برند،‌ دوباره آنجا با وفیق السامرائی دیدار می‌کند. اینجا مواجهه این دو نظامی که روزی با هم دوست بودند و الان به عنوان دشمن در مقابل هم قرار گرفته‌اند یکی از نقاط عطف و زیبای این مستند به شمار می‌‌رود.

قیصری درباره انگیزه ساخت یک مستند داستانی درباره یک خلبان دوران جنگ گفت: متأسفانه تاکنون کار قابل ملاحظه‌ای درباره خلبانانی که به مدت ده سال در جنگ اسیر بودند، انجام نشده است. از این جهت برای من یک جذابیتی داشت به خصوص زندگی ایشان که دستخوش حوادث و اتفاقات جالبی در دوران اسارتش بود. جای چنین پرداخت‌هایی درباره انسان‌های تأثیرگذاری که قهرمانان واقعی هستند ولی زندگی بی‌سر و صدایی دارند، خالی بود. «آخرین پرواز» می‌تواند شروعی باشد برای تداوم این نوع پرداخت‌های جذاب و تأثیرگذار که مردم خصوصاً نسل جدید با قهرمانان واقعی جنگ که خیلی آرام و گمنام در این جامعه زندگی می‌کنند. جالب است بدانید ۵۷ خلبان جنگنده(فانتوم) در طول جنگ اسیر شدند که از این ۵۷ نفر، هفت نفر آن‌ها آسمانی شده‌اند و ۵۰ نفر در بین ما هستند و این فرصت مغتنم است که با ذوق و قریحه منحصر به فرد و بلامنازعی، هنرمندانه سبک زندگی این قهرمانان واقعی را به نمایش درآوریم تا این نوع فرهنگ‌های غنی در جامعه امروز گسترش پیدا کنند.

سینمای ایران: «ماهورا»

فیلم سینمایی «ماهورا» ساخته «حمید زرگرنژاد» برای نخستین بار در سی و ششمین جشنواره فیلم فجر اکران شد و توانست در میان آثار دفاع مقدس این جشنواره نظرات مثبتی را از آن خود کند. این فیلم بار دیگر در اردیبهشت‌ماه ۹۷ در قالب جشنواره جهانی فجر در معرض دید علاقه‌مندان به سینما قرار گرفت.

داریوش ارجمند برنده سیمرغ بلورین بازیگری دو دوره جشنواره فیلم فجر از بازیگران این فیلم است.

ماجرای فیلم به سال‌های جنگ تحمیلی ایران و عراق و در نواحی مرزی جنوب غربی برمی‌گردد. جایی که عشیره عرب-ایرانی روستایی سکنی گزیده‌اند. ساکنان نیمی به فارسی و نیمی به عربی صحبت می‌کنند، با قهوه تلخ از مهمان پذیرایی می‌کنند، در عروسی زنان، حنا بر دست می‌گذارند، کِل می‌کشند و مردان، تیر هوایی شلیک می‌کنند. در روستایی مرزی دختر به‌عنوان عروس هور انتخاب می‌شود تا یک روز در هفته خود را به آب بسپارد تا قهرش نگیرد، امین معروف به سمور؛ قاچاقچی ایرانی عروس هور به نام ماهور را می‌دزدد. در زندگی تو زنی است با چشمانی شکوهمند که لبخندش موسیقی و گل، اما هرکس بخواهد به او نزدیک شود ناپدید می‌شود.

تمام فیلم‌برداری‌های این فیلم در تالاب‌ها و روستای بازسازی‌شده احمدآباد سیار در روستای عطیش از توابع شهرستان کارون انجام شد. فیلم‌نامه «ماهورا» طی ۴ سال تحقیق بر اساس یک واقعه تاریخی نگاشته شده است.

ساعد سهیلی، میترا حجار، بهاره کیان افشار، کامران تفتی، احمد کاوری، مونا فرجاد، مالک سراج، یوسف مرادیان ازجمله سایر بازیگرانی هستند که در کنار داریوش ارجمند به ایفای نقش پرداخته‌اند.

استفاده مناسب و قوی از نابازیگران، رفت و آمد مداوم بین زبان عرب و فارس، چهره و گریم بازیگران با حنا، سورمه، چفیه و عبا و رقص‌های بی‌نقص اهالی روستا در عروسی، مجموعه بی‌نظیری از سنت‌های جنوب غرب را که مظلوم و مجهور مانده، به‌خوبی به مخاطبان نشان می‌دهد.

زرگرنژاد در فیلمش، اتفاقی در جنگ تحمیلی را با داستانی عاشقانه پیوند می‌زند. اما با بدعتی به‌جا و مناسب، از نمونه‌های مشابه و معمول این‌گونه فیلم‌ها فرار کرده است. برخلاف فیلم روز سوم که عاشق و معشوق در دو جبهه قرار داشتند (که آن هم در نوع خود از بهترین‌های این ژانر است) یا دوئل که عاشق و معشوق هر دو درگیر جنگ هستند، در ماهورا، معشوق قبل از شروع ماجرا از دست رفته و عاشق با مالیخولیای معشوق خود سر می‌کند.

روی دیگر ماهورا در باب جنگ و تلخی بی‌حد آن است. تلخی‌ای که روستایی را ویران می‌کند و اهالی آن را آواره و سردرگم. در ابتدا فیلم با صحنه‌هایی شاد از تدارکات مراسم عروسی آغاز می‌شود. اهالی به جنب و جوش افتاده‌اند، هراسی از جنگ ندارند و مرگ بسیار دور به نظر می‌رسد. اما با سکانسی شوک‌آور، داستان می‌پیچد و همه چیز در گردابی هولناک کشیده می‌شود. از اینجاست که روایت دوم در باب نجات جان انسان‌های بی‌گناه در جنگ آغاز می‌شود.

سینمای بین‌الملل: باران حمص

فیلم سینمایی «باران حمص» به کارگردانی جود سعید در بخش مسابقه سینمای بین‌الملل پانزدهمین جشنواره فیلم «مقاومت» قرار دارد. مدت فیلم ۱۰۰ دقیقه و محصول کشور سوریه است.

فیلمنامه که به قلم جود سعید و سما کتال نوشته شده روایتگر داستان مردی است که به همراه برادرزاده‌هایش در شهر ویران شده حمص در جریان جنگ سوریه در سال ۲۰۱۴ به حال خود رها شده‌اند که در همین شهر زنی به همراه خواهر پنج ساله اش به سر می‌برند. آنها در حالی که تعلقات سیاسی متفاوتی با یکدیگر دارند در زیر آتش مبارزه می‌کنند اما عشقی در بینشان شکل می‌گیرد و همین عشق آنها را به شکلی معجزه‌وار از کام مرگ نجات می‌دهد.

این فیلم در شرکت آدامز پروداکشن تهیه شده و در آن بازیگرانی همچون محمد الاحمد، لمی الحکیم و روجینا رحمون به ایفای نقش پرداخته‌اند. همچنین رئوف زازا در مقام تدوینگر و وائل عزالدین در مقام مدیر فیلمبرداری در این اثر حضور داشته‌اند.

جود سعید که متولد ۱۹۸۰ است پیش از این آثاری همچون «یک بار دیگر»، «آخرین دوست من» و«در انتظار پاییز» را ساخته است.

پانزدهمین جشنواره بین المللی فیلم مقاومت به دبیری محمد خزاعی تا ۹ آذر در سینما فلسطین و عصر جدید ادامه دارد.