«قدیم و ندیم»؛ روایتی نوین از تاریخ برای نسل نوجوان

 پویشی ویژه نوجوانان به همت مرکز «رشد نوجوان امید» در حال برگزاری است. محمد جوادنیا، مدیر استودیو «شهد» و کارگردان این انیمیشن، در گفت‌وگویی با پانا درباره روند تولید «قدیم و ندیم»، اهمیت روایت تاریخ برای نوجوانان و چالش‌های موجود در مسیر ساخت این مجموعه صحبت کرده است.

تولد یک ایده؛ چرا روایت تاریخ برای نوجوانان مهم است؟

در استودیو «شهد» همواره تلاش کرده‌ایم که انیمیشن‌هایی متناسب با نیازهای جامعه تولید کنیم. در گذشته، بسیاری از تولیدات ما واکنشی به اتفاقات روز بودند، اما در نقطه‌ای به این نتیجه رسیدیم که صرف واکنش کافی نیست و باید خودمان جریان‌ساز باشیم.

یکی از مهم‌ترین حوزه‌هایی که نوجوانان به آن نیاز دارند، شناخت تاریخ است. اما متأسفانه روش‌های سنتی مطالعه تاریخ معمولاً برای آن‌ها خسته‌کننده و سنگین است. اینجا بود که ایده «قدیم و ندیم» شکل گرفت؛ ما تصمیم گرفتیم تاریخ را در قالبی جدید و نوآورانه روایت کنیم، به زبان طنز و داستانی، در قالب انیمیشن، تا نوجوانان بدون احساس اجبار، از این محتوا لذت ببرند و آن را درک کنند.

چرا انیمیشن؟ مزایای یک انتخاب هوشمندانه

انیمیشن، ظرفیت بالایی برای داستان‌گویی و ایجاد ارتباط احساسی با مخاطب دارد. ما بررسی کردیم که روایت‌های تاریخی معمولاً در قالب فیلم، مستند، برنامه‌های تلویزیونی و موشن‌گرافیک ارائه شده‌اند، اما هیچ‌کدام به اندازه انیمیشن برای نوجوانان جذاب نیستند.

انیمیشن این امکان را به ما می‌دهد که شخصیت‌هایی خلق کنیم که کاملاً متناسب با فضای نوجوانان باشند، دیالوگ‌هایی طراحی کنیم که با زبان آن‌ها هماهنگ باشد و دنیایی داستانی را شکل دهیم که به‌اندازه کافی سرگرم‌کننده باشد. در کنار این موارد، اضافه کردن شوخی‌ها، کنایه‌ها و ارتباط آن با مسائل روز، باعث شد که جذابیت این مجموعه برای نوجوانان چند برابر شود.

چالش‌های تولید؛ روایت طنزآمیز تاریخ بدون تحریف واقعیت

یکی از سخت‌ترین کارها در این پروژه، حفظ دقت تاریخی در عین جذابیت داستانی بود. تاریخ موضوعی سنگین است و ما باید آن را به شکلی روایت می‌کردیم که برای نوجوانان جذاب باشد اما در عین حال، تحریف نشود.

همچنین، انتخاب موضوعات تاریخی مناسب یکی از چالش‌های اصلی ما بود. برخی از وقایع تاریخی بسیار مهم هستند اما لزوماً برای نوجوانان جذاب نیستند. تیم پژوهشی ما زمان زیادی را صرف بررسی و انتخاب موضوعاتی کرد که هم از نظر تاریخی ارزشمند باشند و هم کشش داستانی داشته باشند.

نویسندگان ما نیز وظیفه دشواری داشتند؛ آن‌ها باید دیالوگ‌هایی می‌نوشتند که هم استانداردهای طنز را رعایت کند و هم به چارچوب‌های تاریخی پایبند باشد. این تعادل، یکی از سخت‌ترین بخش‌های کار بود.

تحقیقات گسترده برای اطمینان از صحت اطلاعات تاریخی

یکی از ویژگی‌های مهم این پروژه، توجه ویژه به پژوهش‌های تاریخی است. برای اطمینان از دقت تاریخی روایت‌های این انیمیشن، یک تیم پژوهشی متشکل از متخصصان تاریخ و پژوهشگران حوزه‌های مرتبط تشکیل دادیم. این تیم با استفاده از منابع معتبر، اسناد پژوهشی و نظرات اساتید دانشگاهی، اطلاعات تاریخی لازم را گردآوری کرد.

همچنین، ما با برخی از پژوهشگران برجسته تاریخی که در دانشگاه‌ها و رسانه‌ها فعال هستند، جلساتی برگزار کردیم. هدف ما این بود که علاوه بر اطمینان از صحت اطلاعات، موضوعاتی را انتخاب کنیم که هم بار آموزشی داشته باشند و هم برای نوجوانان جذاب باشند.

پویش «قدیم»؛ مقابله با تحریف تاریخ و افزایش آگاهی نوجوانان

به موازات تولید این انیمیشن، پویش «قدیم و ندیم»  نیز راه‌اندازی شده که هدف آن مقابله با تحریف تاریخ و آشنایی بهتر نوجوانان با حقایق تاریخی است.

در سال‌های اخیر، برخی تلاش کرده‌اند تا تصویری تحریف‌شده از تاریخ، به‌ویژه دوره پهلوی، ارائه دهند. ما در «قدیم و ندیم» تلاش کردیم که این واقعیت‌ها را برای نوجوانان به‌درستی روایت کنیم.

در همین راستا، پویش «قدیم و ندیم» را به همت مرکز «رشد نوجوان امید» هم‌زمان با دهه فجر راه‌اندازی کردیم. این پویش شامل چندین بخش است:

۱. پخش روزانه قسمت‌هایی از انیمیشن همراه با مسابقه و جوایز برای نوجوانان.

۲. مسابقه دابسمش موسیقی انیمیشن که نوجوانان می‌توانند در آن شرکت کرده و اجراهای خود را ارسال کنند.

۳. روزنامه دیواری مدارس که در آن، دانش‌آموزان اطلاعاتی درباره شخصیت‌های تاریخی دریافت کرده و با حل معماهای تاریخی، اطلاعات خود را تقویت می‌کنند.

۴. جایزه ویژه برای مدارس برتر که بیشترین مشارکت را در این پویش داشته باشند؛ این مدارس برنده یک اردوی فرهنگی و تفریحی ویژه خواهند شد.

«قدیم و ندیم» ادامه خواهد داشت؟

تیم تولید این انیمیشن قصد دارد که این پروژه را به‌عنوان یک تولید دائمی ادامه دهد. جوادنیا در این خصوص می‌گوید: تاریخ، سرشار از داستان‌های جذاب و آموزنده است. ما برنامه داریم که در آینده، علاوه بر وقایع سیاسی، به سراغ شخصیت‌های علمی، فرهنگی، ورزشی و اماکن تاریخی نیز برویم.

همچنین، ما به دنبال همکاری با سیستم آموزشی کشور هستیم تا این انیمیشن بتواند بخشی از منابع کمک‌آموزشی مدارس شود. تصور کنید دانش‌آموزی که در کتاب درسی خود درباره سعدی یا خواجه نصیر می‌خواند، هم‌زمان بتواند یک انیمیشن جذاب و داستانی درباره آن‌ها تماشا کند. این روش، یادگیری تاریخ را برای نوجوانان بسیار آسان‌تر و لذت‌بخش‌تر خواهد کرد.

ما بازخوردهای بسیار مثبتی از مخاطبان دریافت کرده‌ایم و معتقدیم که اگر حمایت‌های لازم صورت گیرد، «قدیم و ندیم» می‌تواند به یکی از مهم‌ترین ابزارهای آموزشی و فرهنگی کشور تبدیل شود.