در گفت‌و‌گو با پانا:
«ماریا»، رویایی برای دیده شدن؛ از الهام واقعی تا موفقیت در جشنواره‌ها
تهران (پانا) - کارگردان فیلم «ماریا» از ایده اولیه این فیلم، چالش‌های تولید با تیمی جوان و بدون تجربه، تغییرات فیلمنامه در مسیر ساخت و موفقیت‌های بین‌المللی آن می‌گوید. او معتقد است که این فیلم نه‌تنها بازتابی از دغدغه‌های شخصی‌اش است، بلکه تلاشی برای یافتن مخاطبان جدی در سینمای ایران و جهان به شمار می‌رود.
با مهدی اصغری ازغدی، کارگردان فیلم «ماریا» که یکی از فیلمهای چهل‌وسومین جشنواره فیلم فجر است، گفت‌وگویی داشتیم که در مطلب ذیل می‌خوانید.
ایده اولیه فیلم «ماریا» از کجا شکل گرفت؟
ایده اولیه این فیلم از یک ماجرای واقعی الهام گرفته شد. یکی از دوستانم فیلم کوتاهی ساخته بود که در آن یک خانم جوان نقش یک روسپی را بازی می‌کرد. خانواده این خانم از بازیگری او بی‌اطلاع بودند و به شدت با آن مخالفت داشتند. کارگردان فیلم به او اطمینان داده بود که فیلم فقط در جشنواره‌های خارجی نمایش داده می‌شود، اما پس از مدتی، بخشی از فیلم به‌طور اتفاقی در یوتیوب و آپارات منتشر شد.
یکی از اعضای خانواده این خانم این ویدیو را دید و این مسئله منجر به درگیری شد. خانواده او معتقد بودند که نقش و دیالوگ‌هایش خارج از شئونات آن‌هاست و آبروی‌شان در میان اقوام و آشنایان خدشه‌دار شده است. این ماجرا باعث تهدیدهایی از سوی خانواده علیه او شد، تا جایی که این خانم مجبور شد به خارج از کشور فرار کند. این اتفاق برای تیم فیلم‌سازی نیز یک ترس بزرگ ایجاد کرد، زیرا آن‌ها نگران بودند که اتفاق مشابهی برایشان بیفتد.
در مسیر ساخت فیلم، با چه چالش‌هایی روبه‌رو بودید؟
یکی از مهم‌ترین چالش‌های ما، مسئله بودجه بود. ما بودجه محدودی داشتیم و یک تیم بسیار جوان و بی‌تجربه را گرد هم آوردیم. ۹۰ درصد تیم، تجربه اول‌شان را در این پروژه به دست آوردند. از طراح صحنه و عکاس گرفته تا دستیاران کارگردان و گروه تولید، همه از میان هنرجویانی انتخاب شدند که هیچ سابقه‌ای در سینما نداشتند.
برای حل این چالش، هشت تا نه ماه با این تیم تمرین کردیم تا آن‌ها را با فرآیند فیلم‌سازی آشنا کنیم. ما ریسک بزرگی کردیم و به این جوانان اعتماد کردیم تا بتوانند مسئولیت‌های مهمی را که معمولاً سال‌ها زمان می‌برد تا فردی در سینما به آن‌ها دست یابد، بر عهده بگیرند.
آیا فیلم نسبت به فیلمنامه اولیه تغییرات زیادی داشت؟
من نویسنده‌ای هستم که معمولاً فیلمنامه را چندین بار بازنویسی می‌کنم، اما تا قبل از شروع فیلم‌برداری، ساختار کلی آن تثبیت می‌شود. با این حال، فیلم یک موجود زنده است. وقتی به صحنه فیلم‌برداری می‌رسید، عوامل مختلفی مانند نور، دکور، میزانسن و حس بازیگران می‌توانند باعث شوند که اندکی در فیلمنامه تغییر ایجاد کنیم تا لحظه‌های طبیعی‌تر و باورپذیرتری رقم بخورد. این تغییرات معمولاً جزئی هستند، اما تأثیرگذارند.
انتخاب بازیگران بر چه اساسی انجام شد؟
برای انتخاب بازیگران، سراغ کسانی رفتیم که سابقه کارهای چالش‌برانگیز و متفاوت را داشتند. برای مثال، صابر و خانم پناهی‌ها به دلیل حضور در فیلم‌هایی که جریان رایج سینمای ایران را دنبال نمی‌کنند، در لیست انتخاب‌های ما بودند.
در مورد نقش کارگردان فیلم، ترجیح دادم از چهره‌ای شناخته‌شده استفاده نکنم، چرا که مخاطب نمی‌توانست او را به‌عنوان کارگردان باور کند. در نتیجه، به‌سراغ چهره‌ای جدید رفتیم که به فضای فیلم نزدیک‌تر باشد. در مورد نقش اصلی دختر نیز همین رویکرد را داشتیم. مهشید، که امسال موفق به دریافت جایزه شد، قبل از حضور در «ماریا» هیچ تجربه سینمایی نداشت. او را از طریق تست انتخاب کردیم و خوشبختانه عملکردش در فیلم مورد توجه قرار گرفت.
چه احساسی از حضور «ماریا» در جشنواره فیلم فجر دارید؟
برخی به من می‌گفتند که نیازی به شرکت در جشنواره فجر ندارم، چرا که «ماریا» در جشنواره بین‌المللی توکیو جایزه گرفته و این رویداد از معتبرترین جشنواره‌های سینمایی جهان است. اما برای من، هدف اصلی دیده شدن فیلم در داخل کشور بود.
جشنواره فیلم فجر فرصت خوبی است تا مخاطبان ایرانی، منتقدان و اهالی رسانه فیلم را ببینند. این موضوع برای تیم جوانی که در ساخت فیلم نقش داشتند، اهمیت زیادی دارد، چرا که باعث می‌شود کیفیت کار آن‌ها شناخته شود و مسیر حرفه‌ای‌شان در سینما هموارتر شود.
جشنواره فیلم فجر چه تأثیری در دیده شدن فیلم‌ها و سینماگران دارد؟
جشنواره فجر یک بازه ۱۰ روزه است که طی آن، توجه منتقدان، رسانه‌ها و تهیه‌کنندگان به فیلم‌ها جلب می‌شود. این فرصتی ارزشمند برای فیلم‌سازانی است که می‌خواهند اثرشان را در معرض نقد و بررسی قرار دهند.
به نظر شما، سینمای ایران در چه مسیری قرار دارد و جایگاه «ماریا» در این روند چیست؟
چند سالی است که سینمای ایران تحت سیطره فیلمهای کمدی قرار گرفته و فیلمهای اجتماعی کمتر مورد توجه قرار می‌گیرند. وقتی «ماریا» را می‌ساختم، می‌دانستم که این فیلم قرار نیست گیشه‌ای باشد و میلیون‌ها مخاطب نخواهد داشت. اما این به ما آزادی عمل داد تا بدون نگرانی از واکنش گسترده مخاطبان، فیلمی بسازیم که نگاهی جهانی داشته باشد.
پس از تماشای «ماریا»، دوست دارید مخاطب چه احساسی داشته باشد؟
نمی‌خواهم خط فکری خاصی را به مخاطب تحمیل کنم. هر کس می‌تواند برداشت خودش را از فیلم داشته باشد. تنها چیزی که از مخاطبان می‌خواهم این است که فیلم را تماشا کنند و بگذارند خودش با آن‌ها ارتباط برقرار کند.
آیا این فیلم بازتابی از دغدغه‌های شخصی شماست؟
قطعاً. هر فیلمی که یک کارگردان می‌سازد، بازتابی از دغدغه‌های شخصی اوست. فیلم‌سازی برای من نوعی اکتشاف درونی است. من خودم را بالاتر از جامعه نمی‌بینم که بخواهم برای آن تعیین تکلیف کنم، بلکه فقط در تلاش هستم مسیر خودم را کشف کنم و این مسیر را با دیگران به اشتراک بگذارم.
اگر بخواهید «ماریا» را در یک جمله توصیف کنید، چه می‌گویید؟
«ماریا» یک رویاست. هم شخصیت‌هایش در جستجوی رویاهای خود هستند و هم فیلم، فضایی رویاگونه دارد.
فاطمه آبروش
ارسال دیدگاه