«خط القعر» روایت طولانی‌ترین جنگ قرن بیستم؛ چرا عراق به ایران لشکر کشید؟
تهران (پانا) - برای تمامی نسل‌هایی که جنگ ایران و عراق یا تبعات آن را متحمل شده‌اند، چرایی این واقعه تلخ محل سؤال است. سؤالی که در مستند خط القعر به ابعاد پنهان آن اشاره شده است.
در اولین روز از هجدهمین جشنواره بین المللی فیلم مستند ایران «سینما حقیقت» سالن شماره یک مجموعه چارسو در بخش مسابقه بلند و جایزه شهید آوینی فیلمی را میزبانی کرد که تماشاگران متولد دهه‌های ۵۰ و ۶۰ را متحیر کرده بود.
مستند خط القعر به کارگردانی فرشاد اکتسابی یکی از مستندسازان با تجربه دلایل وقوع جنگ ایران و عراق را در طول تاریخ شکل‌گیری آن با اسناد تاریخی روی پرده نمایش برد.
داستان شکل گیری کشمکش‌های ایران و همسایه آن عراق که به اندازه یک سوم مساحت آن وسعت دارد، به روایت اکتسابی به قرن‌ها قبل و به درگیری‌های ایران و عثمانی و کشمکش‌های سلسله‌های صفویه و قاجار باز می‌گردد.
تا جایی که اولین اصطلاح مرز در زمان صفوی شکل می‌گیرد و همین اصطلاح تعارضات سهم خواهی بین کشورها را موجب می‌شود.
از تلاش برای سازش تا نقشه‌های پنهانی برای جنگ
دوربین اکتسابی به جای روایتی یکدست و خسته کننده، بر روی اسناد تاریخی حرکت داشته و با جذابیت‌های بصری به مدت ۱۰۱ دقیقه مخاطب را روی صندلی میخکوب می‌کند. نه شعار می‌دهد و نه جانبداری می‌کند. در طرح جریان‌های تاریخی هم سراغ اسناد مکتوب که مهمترین آن مکاتبات رسمی کشورها و دولت‌ها است، می‌رود و هم نظرات کارشناسان را در لابه لای اثر خود می‌گنجاند.
مخاطب برای پاسخ به سوال علت لشکر کشی عراق به ایران مرتباً دچار تکانه‌های فکری و حسی می‌شود. گره‌های داستانی اکتسابی او را از تلاش پهلوی برای جلوگیری از تعارض با عراق تا نقشه‌های پنهانی صدام حسین برای جنگ پیش می‌برد.
صدام حسین به عنوان عامل جنگی که از آن به عنوان بزرگترین جنگ قرن بیستم یاد می‌شود دهه‌ها بعد از اینکه فکر لشکر کشی به ایران را در ذهن خود صیقل می‌دهد به عنوان جنایتکار جنگی شناخته می‌شود اما تا آن زمان هزاران هزار شهید در خون می‌غلتند تا صدام حسین از فرصت ناآرامی‌های پس از انقلاب اسلامی ایران بهره برده و جنگی را کلید بزند.
به طبع اولین ترکش‌ها گریبان مردم بی‌دفاع و غیرنظامی را می‌گیرد. درست در سال‌هایی که ایران بحران انقلاب را سپری می‌کند، صدام حسین با کشورهای حوزه خلیج فارس، آمریکا، شوروی، انگلیس و تمامی ابرقدرت‌ها برای جنگ علیه ایران و جلوگیری از قدرت گیری آن در منطقه متحد می‌شود.
تبعات جنگی که برای گشایش مرزها شکل گرفت
صدام حسین به بهانه اینکه سال‌ها است عراق از سوی ایران تهدید می‌شود و به بهانه اینکه بخش‌هایی از عراق از جمله اهواز به ایران پیوسته و به بهانه ممانعت از صدور انقلاب اسلامی، از کشورهای دیگر تأمین اسلحه، ادوات جنگی و حتی سلاح شیمیایی را آغاز می‌کند.
تاریخ می‌گوید این دلایل کافی نبود اما تبعات این جنگ که از هر دو طرف کشته‌های بسیاری را به خود می‌بیند، همچنان باقی است و همچنان جانبازانی از جنگ تحمیلی در قید حیات‌اند که خونشان شیمیایی‌های ناجوانمردانه صدام را چون اثباتی بر یک جنگ نابرابر حمل می‌کند.
خط القعر با اشاره به اسناد کمتر گفته شده مستندی از بخش مهمی از تاریخ سیاسی، اجتماعی ایران است. اسنادی که به تلاش‌های صدام حسین برای جنگ اشاره دارد و یا اسنادی که به ارتباط گیری قدرت‌هایی همچون آمریکا و شوروی با صدام حسین و تلاش برای تضعیف انقلاب اسلامی‌اشاره دارد.
سختی کار اکتسابی در این است که واقعیت‌هایی که شاید حتی شنیده نشده است را مطرح می‌کند. می‌تواند زیر تیغ منتقدان برود یا کارشناسان. اما با تکیه بر اسناد قادر به گذر از این مسیر پرخطر شده است.
خط القعر، قعر خباثت‌های کشورهایی همچون آمریکا و شوروی برای ضربه به ایران را نشان می‌دهد. خباثتی که درسی برای نسل‌های جوان است که آنچه تلخ بوده تکرار نشود. چرا که تاریخ درس عبرت است.
ارسال دیدگاه