«سمیعی گیلانی» برخاسته از سروستان‌های پر رونق زبان و ادبیات فارسی است

به گزارش روابط عمومی موزه سینما، پدرام اکبری در ابتدای این نشست گفت: از موزه سینما سپاسگزارم که شرایط نمایش این فیلم را فراهم کرده است. همچنین از مرکز گسترش برای حمایت از تولید این اثر توسط منوچهر مشیری بسیار ممنونم. تاریخ زبان فارسی سرشار از آفریده‌های نوشتاری است. احمد سمیعی گیلانی برخاسته از سروستان‌های پر رونق زبان و ادبیات این کشور است.

در ادامه منوچهر مشیری کارگردان این مستند گفت: باید فیلم‌هایی با موضوعات اینچنینی و دارای ساختار سینمایی قوی‌ ساخته شوند و در آن‌ها تنها گفت‌و‌گو با اشخاص مختلف مد نظر نباشند. 

وی ادامه داد: تولید «سبز بن دار» از سال ۱۳۹۷ آغاز شد. من طرح این فیلم را به مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی دادم و مورد استقبال واقع شد. ماه‌های عمده این سال صرف آشنایی بیشتر با آقای سمیعی شد. زمانی که تولید این اثر را آغاز کردم، او ۹۸ ساله بود و بسیار مراقب بودم که خود را به او تحمیل نکنم. او با وجود سن بالای خود با علاقه‌مندی بسیار ما را همراهی کرد. 

مشیری ادامه داد: متاسفانه افراد زیادی را از دست دادیم بدون آنکه یادگار مهمی از آن‌ها در قالب آثار تصویری باقی مانده باشد‌. گیلانی از همان ابتدا موافقت خود را با ساخت اثر اعلام کرد و تنها شرط کرد تا به گونه‌ای عمل شود که او را زیاد خسته نکنیم. هشت نفر از همکاران او در فیلم دیده می‌شوند. در سال ۹۸ از طریق گفت‌و‌گو با این افراد کار فیلمبرداری را آغاز کردیم. در ابتدای فیلمبرداری به استاد سمیعی دسترسی نداشتیم. تا اینکه در رونمایی از کتاب دکتر طبیب‌زاده توانستم از حضور ایشان در آن مجلس فیلمبرداری کنم. در بهمن ماه همان سال او وارد صدمین سال زندگی خود شد و در کتابخانه ملی برای او مراسمی برپا شد.

مشیری ادامه داد: دکتر سمیعی در آخرین پنجشنبه هر ماه به رشت می‌رفت و در آنجا برنامه‌ای برگزار می‌کرد. اما در ایام کرونا او در رشت باقی ماند و دیگر به تهران باز نگشت‌. به همین دلیل نزدیک به دو سال در تصویر برداری از او فاصله ایجاد شد و من همچنان درباره سمعی به پژوهش می‌پرداختم و الوند بهاری در این مقطع افرادی را به من معرفی کرد و در امر پژوهش همکاری می‌کردند. جا دارد از تدوین‌گر اثر شیرین وحیدی تشکر کنم که حضور مثبتی در این اثر داشتند.

در ادامه این برنامه الوند بهاری پژوهشگر سینما نیز گفت: شانس خوبی داشتم زیرا از هجده سالگی تا پایان عمر دکتر سمیعی را دیدم. منوچهر مشیری تلاش کرد تا در فیلم به خانواده او هم پرداخته شود اما متاسفانه دختر آقای گیلانی در تهران حضور نداشت به همین دلیل نقشه ساخت این اثر دستخوش تغییراتی شد. اما از رهگذر خاطراتی که درباره ایشان مطرح شد، تا حدی با منش و خلق‌وخو استاد گیلانی آشنا شدیم. به رغم ضعف جسمانی، او به شدت اهل شنیدن بودن و تنها با یک جمله منظور خود را  بیان می کرد. تصاویری که در فیلم از سمیعی دیده می‌شود در  ۱۰ روز پایانی عمر او ضبط شده است. زندگی او بسیار بی سر و صدا بود و آرامش خاصی در جریان عمر او برقرار بود. او دارای آراستگی ویژه‌ای بود و اصرار داشت با نسل جوان‌تر ارتباط برقرار کند و از زمانه خود باخبر باشد. سمیعی بسیار به پوشش خود اهمیت می‌داد و ظاهر آراسته از مشخصه‌های اصلی او بود.

وی خاطر نشان کرد: تمام استادان سمیعی از او جوان‌تر بودند و در هشتاد و پنج سالگی گروه ادب معاصر را در فرهنگستان تاسیس کرد. در آخرین ویرایش کتاب «نگارش و ویرایش» و در سال ۹۹ گفته بود قصد اصلاح آن را دارد و همچنان پیگیر کار بود. سه نفر از اعضایی که در فیلم دیده می‌شوند متاسفانه دیگردر میان ما نیستند و چنین فیلم‌هایی بسیار زودتر از آنچه فکر می‌کنیم تبدیل به آثار آرشیوی ارزشمند می‌شوند.

سمیعی گیلانی دارای ذهنی پویا و رونده بود

مهرداد فراهانی منتقد سینما نیز در ادامه گفت: درباره مرحوم سمیعی کتاب‌ها و مقالات بسیاری موجود است. او به نثر و کارکرد ادبیات در جامعه توجه ویژه‌ای داشت. الوند بهاری در آستانه زادروز سمیعی مقاله‌ای نوشت و اشاره داشت که او در انتشار فصلنامه نامه فرهنگستان مبادرت بسیاری ورزید و به مقوله فرهنگ توجه زیادی داشت. 

وی ادامه داد: آقای مشیری پیشکسوت سینمای مستند چهره‌نگاری است و موضوعات بی‌مخاطب را هیچ‌گاه در دستور کار خود قرار ندادند. او درباره افراد مهمی چون دهخدا، دکتر معین، دکتر سحابی، حسن انوری، دبیر ساقی، شهیدی و… آثاری پرتره را کارگردانی کرده است. همچنین در فیلم‌های او افراد برجسته و مهمی حضور دارند و هیچ‌کدام از آن‌ها افرادی نیستند که به واسطه آن‌ها فیلمساز قدر ببیند و بر صدر بنشیند. تمامی این چهره‌ها از افرادی هستند که به آسانی در آثار دیگر دیده نمی‌شوند.

این منتقد ادامه داد: ممکن است افرادی که صاحب نظر نیستند این نقد را وارد کنند که جای بعضی شخصیت‌ها در فیلم خالی است. اما پیش‌تر نیز فیلم‌های اینچنینی ساخته شده است و کارگردان هدف خاصی را دنبال کرده است. مشیری فیلمی با نام «شناسای سخن» را در کارنامه خود دارد که مفهوم آن ریشه ای در زبان عامه دارد و به معنای محرم راز است.

وی خاطرنشان کرد: او فیلمسازی است که در میان بزرگان حوزه ادبیات محرم به حساب آمده و با آن‌ها الفت داشته است. به همین دلیل فیلم‌های او به صورت هم‌زمان مورد علاقه و توجه سینما دوستان و بزرگان حوزه ادبیات قرار می‌گیرد.

فراهانی بیان داشت: زمانی که مشیری کار خود را آغاز کرد، سینمای مستند پرتره سرشار از ادای شاعرانه بود که سمیعی گیلانی مقاله‌ای در باب آن نوشته است. یکی از امتیازهای فیلم «سبز بن دار» در این است که کاملا مماس با شخصیت کاراکتری است که به آن می‌پردازد که این موضوع یکی از مهم‌ترین محورهای سنجش در یک فیلم پرتره است. همچنین سمیعی در فیلم نظراتی را مطرح می‌کند که با عقاید دوران جوانی او در تضاد است و همین موضوع، نشان‌دهنده وجود یک ذهن پویا و رونده در این شخصیت است.  

در این نشست افرادی همچون: ایران گرگین، پدرام اکبری، محمد شکیبانیا، فخرالدین سیدی، سهراب سمیعی گیلانی، کیوان کیانی، شیرین جاهد، مهرداد فراهانی، قاسم ملکی، پیام مستوفی، ارد عطارپور، احمد طایی و .‌.. حضور داشتند.