کتاب «تاریخ مختصر کیوریتوری» فارسی شد

به گزارش روابط عمومی این رویداد؛ در این مراسم تکین آغداشلو مترجم کتاب تاریخ مختصر کیوریتوری به معرفی هانس اولریش اوبریست پرداخت و گفت: او متولد ماه می ۱۹۶۸ زوریخ است و در تاریخ تولد او نوعی براندازی وجود دارد و او آن را ربط می دهد به فرهنگ و هنر. او بخشی از تمرکز کارش را بر روی گفت وگو با هنرمندان بین رشته ای و کیوریتورها گذاشته است و گفت وگو گر قهاری است.

وی افزود: هانس اولریش اوبریست یک نابغه و آدم بسیار خاصی است. در کتابش نیز ۱۱ گفت وگوی او با چهره های به نام کیوریتوری منتشر شده است. او تلاش کرده با گفت وگو با کیوریتورها به تعریف دقیقی درباره کیوریتوری دست یابد. بیشتر کسانی که او با آن ها گفت وگو کرده، کسانی بوده اند که بنیان یک موزه و گالری مهم را گذاشته اند.

تکین آغداشلو درادامه با اشاره به اتفاقاتی که در ماه های گذشته در ایران رقم خورد گفت: این رویدادها موجب شد بیش از گذشته ما با بحث هایی مواجه شویم همچون در شرایط کنونی هنر چه اهمیتی دارد؟ و یا نحوه مواجه ما با این مسائل چگونه باید باشد. من پاسخ بسیاری از پرسش هایم با ترجمه این کتاب یافتم.

وی افزود: کیوریت کردن تنها مختص به فضای نمایشگاهی نیست بلکه امروزه با پیشرفت تکنولوژی عرصه فعالیت یک کیوریتور گسترش پیدا کرده و حتی یک مجله را نیز می توان کیوریت کرد. امروزه کیوریتورها مرزهای کشورها را با سفر نمایشگاه ها تغییر می دهند. هر نمایشگاه می تواند موجب تغییر شود.

این کیوریتور در ادامه سخنانش افزود: امروزه در دنیای هنر، کیوریتوری یک حرفه مستقل و تعریف شده است، اما در آغاز در اواسط قرن بیستم وظایف آن بر حسب نیاز توسط دیگر مشاغل دست اندرکاران هنر مانند مدیران موزه ها، فروشندگانن آثار هنری، منتقدان هنری و غیره بر عهده گرفته می شد. وظایفی که براساس گفته هرالد زیمان، کیوریتور برجسسته سویسی فهرست بلند بالایی چون سرپرست،مقدمه نویس، کتابدار، مدیر و حسابدار، انیماتور، نیکدار و ... را شامل می شود. البته درباره وظایف و اختیارات یک کیوریتور همچنان شاهد نظریات گوناگونی هستیم، اما در مورد نیاز و اهمیت آن در ساز و کار هنر معاصر تردیدی وجود ندارد.

وی در ادامه گفت: اوبریست درباره کیوریتوری می گوید کیوریتوری، در بنیادی ترین شکلش، صرفا درباره متصل کردن فرهنگ ها و نزدیک کردن اجزای آن به یکدیگر است. کار کیوریتور پیوند زدن است. می توان آن را به صورت تلاشی برای گرده افشانی فرهنگ توصیف کرد، یا یک نوع نقشه نگاری که مسیرهای جدیدی را درون یک شهر، یک مردم و یا یک جهان می گشاید.

تکین آغداشلو در ادامه سخنانش مطرح کرد؛ هیچ یک از ترجمه هایی که تاکنون از واژه کیوریتور به زبان فارسی پیشنهاد شده دربرگیرنده مفهوم کامل این واژه نیست. امروزه کیوریتوری مفهومی فراتر از این واژه ها دارد. من هم در ترجمه از انتخاب کلمه معادل برای این واژه صرف نظر کردم.

وی افزود: متن اصلی کتاب بدون عکس بود اما من برای قابل فهم تر شدن کتاب برای مخاطب فارسی زبان ۱۵۰ تصویر به متن کتاب اضافه کردم.

تکین آغداشلو در بخش پایانی سخنانش از هانس اولریش اوبریست به خاطر اعتمادش برای ترجمه کتاب و محمود رضا بهمن پور مدیر نشر نظر و مسیح آذرخش تشکر کرد.

در ابتدای این مراسم پیام تصویری هانس اولریش اوبریست به مناسبت ترجمه کتابش به فارسی پخش شد.

هانس اولریش اوبریست در این پیام ضمن تشکر از مترجم و ناشر درباره تاریخچه کتابش عنوان کرد: من در اوایل دهه ۹۰ میلادی، بر پایه تحقیقات و مطالعات طولانی ام که بیشتر در حین مسافرت های شبانه ام با قطار، برای بازدید از استودیوی هنرمندان مختلف در اروپا انجام می دادم، شروع کردم به کیوریتوری نمایشگاه ها و اولین نمایشگاه را با عنوان آشپزخانه در سال ۱۹۹۱ برگزار کردم.

وی در بخش دیگر پیامش با اشاره به ملاقات ها و گفت وگوهایش با پیشگامان کیوریتوری گفت: من در ضمن این گفت وگو به خلا تاریخ مدون کیوریتوری پی بردم. از این رو با توجه به این خلا و بخش های فراموش شده این تاریخ تصمیم گرفتم تا گفت وگوهایی در این زمینه انجام دهم.

ابریست پس از ملاقات با سردبیر مجله آرتفوروم، جک بانکووسکی به عنوان عضو هئیت تحریریه مشغول به کار شد و به همین واسطه با کیوریتورها مشغول به گفت وگو شد و گفت وگوهایی با والتر هاپس، پانتوس هولتن ، هرالد زیمان، لوسی لیپارد انجام داد و پس از آن تصمیم گرفت که این گفت وگوها را به صورت کتاب منتشر کند.

این کیوریتور از لوسی لیپارد به عنوان یکی از شخصیت های تاثیر گذار زندگی اش یاد کرد و گفت: نمایشگاه های اولیه کارت پستال او که دستورالعمل هایی برای اجرای آثار در آن کارت ها آمده بود، منبع الهام من برای پروژه نمایشگاه بعدی ام شد و تاکنون در ۱۶۹ شهر برگزار شده. در این پروژه من نمایشگاه هایی بر اساس دستورالعمل ها و نحوه اجراها و نحوه اجراها و راهنماهای ساخت آثار برگزار کردم.

وی افزود: این نمایشگاه ها را با کریستین بولتانسکی و برتراند آغاز کردم. این ایده عمیقا الهام گرفته از لوسی لیپارد بود که با هنرمندانی همچون آلیسون نولز، یوکو اونو که مرتبط بودند با فلوکستین و هنرمندان مفهومی مثل لارنس وینر، فیلیکس گونزالس تورس. این هنرمندان به طور جدی با دستورالعمل کار می کردند.

اوبریست در ادامه از تاثیرپذیریش از ادوارد گلیسان نویسنده و شاعر و همکاری هایش گفت و ادامه داد: البته به تازگی کتابی از تمام گفت وگوهای من با گلیسان منتشر شده است. به باور گلیسان ما در جهانی همگن و یکدست زیست می کنیم و این نیروهای همگن کننده نه تنها ما را به سمت انقراض و یک فاجعه محیط زیستی پیش می برند، بلکه باعث از بین رفتن چیزهایی دیگری مثل زبان ها می شوند و باید در برابر این شکل همگن کننده جهانی مقاومت کرد.

این کیوریتور افزود: به باور گلیسان ما شاهد واکنش های متقابل با این نیروهای همگن کننده جهانی سازی خواهیم بود که به صورت شکل های جدیدی از امتناع از گفتمان، شکل های جدیدی از ملی گرایی و بومی گرایی خواهد بود و باید در برابر آن ها بایستیم تا بتوانیم نوعی از گفتمان جهانی را بیابیم که به طریقی به تفاوت ها احترام بگذارد و حتی بیشتر از آن بتواند باعث توانمند شدن تفاوت ها شود و او اسم این را موندیالیته گذاشت. در واقع می شود گفت انجامش بده به نوعی اعمال و به کار بردن ایده های گیلانی و شاید ادغام آن با لوسی لیپارد است.

وی ادامه داد: هر وقت نمایشگاه انجامش بده را در شهری برگزار کردیم ما با جامعه هنری آن شهر همفکری کردیم و هنرمندان محلی که در دستورالعمل ها کار کردند را در این پروژه سهیم کردیم و دستورالعمل های آن را به آرشیو پروژه اضافه کردیم. البته ما از طریق لوسی لیپارد به ست سیلاب می رسیم. گفت وگوی من با سیلاب بیشتر متمرکز روی یک نوع انگاشت گسترش یافته از نمایشگاه است. همچنین یک نمایشگاه می تواند در قالب یک نشریه ارائه شود.

وی در بخش پایانی سخنانش گفت:امیدوارم کتاب بتواند جعبه ابزاری مفیدی باشد. در پس گفتار کتاب، دنیل برنبام نقل قولی می آورد از ادوین پانووسکی که به این ایده اشاره می کند که آینده را می توان از تکه های گذشته آفرید و ساخت. امیدوارم این گفت وگوها مثل جعبه ابزاری برای خلق نمایشگاه ها در قرن بیست ویکم مورد استفاده قرار بگیرند، همچنین به نحوی به داشتن یک حافظه پویا و نیرومند کمک کنند به قول اریک هابزباوم ما نیازمند یک اعتراض علیه فراموشی هستیم.

در ادامه محمود رضا بهمن پور مدیر نشر نظر با اشاره به ماجرای کیوریتوری در سه دهه اخیر گفت: کیوریتوری در سه دهه اخیر در ایران توسعه یافته است. در ایران پس از دوران مشروطه شاهد کیوریت نمایشگاه های متعددی بوده ایم. از کیوریتورهای مهم پیش از انقلاب می توانیم به آیدین آغداشلو، غلامحسین نامی، رویین پاکباز، شیروانلو و کامران دیبا اشاره کنیم.

وی افزود: علیرضا سمیع آذر نیز پس از انقلاب با دوره مدیریت هفت ساله اش در موزه هنرهای معاصر سهم بسزایی در شکل گیری و توسعه هنر تجسمی داشته اند. در دوره پهلوی اول دانشگاه تهران، تاسیس نخستین گالری ها و بعدها راه اندازی موزه هنرهای معاصر در توسعه و پیشرفت هنرهای معاصر سهم داشتند.

بهمن پور ادامه داد: در حوزه هنر همواره با بحران روبرو بوده ایم و بسیاری انتظار دارند باید هنرمندان و روشنفکران مشکلات را حل کنند. باید قبول کرد که توانایی هنرمندان محدود است.

وی با بیان این مطلب که کیوریتور چریکی بدون اسلحه است، گفت: یک کیوریتور باید بتواند در شرایط سخت با روش های خاص خودش برپایی یک نمایشگاه را مدیریت کند. در شرایط فعلی که ما نیز درگیر بحران های متعددی هستیم یک کیوریتور باید بازتاب تلاش های هنرمندان را با وجود تمام محدودیت ها به نمایش بگذارد. ما در دوره ای زندگی می کنیم که بیش از گذشته مسائل زنان و مسائل زیست محیطی پتانسیل این را دارند که مورد توجه کیوریتورها قرار گیرند.

در ادامه مریم مجد، پژوهشگر هنر و گالری دار با اشاره به کتاب تاریخ مختصر کیوریتوری هانس اولریش اوبریست گفت: این کتاب یکی از متون درجه یک این رشته است و بی شک مطالب این کتاب برای بسیاری راهگشا و آموزنده خواهد بود. خود من همواره کتاب ها و مقالاتی که ترجمه کرده ام از سر نیاز بوده است و بی شک ترجمه این کتاب نیز بنا به ضرورت و نیاز جامعه هنری ایران ترجمه شده است.

وی افزود: کتاب تاریخ مختصر کیوریتوری هانس اولریش اوبریست برای نخستین بار در سال ۲۰۰۸ منتشر شد و در سال ۲۰۱۸ ویراست جدید کتاب منتشر شد و تکین آغداشلو نیز متنی که در سال ۲۰۱۸ منتشر شده است را به فارسی برگردانده است.

مجد با اشاره به کمبود منابع در حوزه کیوریتوری در ایران گفت: با وجود کمبود منابع در تمام این سال ها ما با برپایی نمایشگاه های مختلف مشق کرده ایم و با آزمون خطا تجربه اندوخته ایم.

وی با اشاره به این مطلب که همواره در هنر معاصر با دو مقوله کیوریتور و منتقد هنری مواجه می شویم گفت: بخشی از این بحث ها نشانی از این است که تعداد منتقدان و کیوریتورهای ما کم است و با وجود تنوع و گوناگونی عرصه فعالیت هنرمندان تجسمی نمی تواند نیاز جامعه را پاسخگو باشند.

مدیر گالری اثر ادامه داد: وقتی به موضوعی از منظرهای مختلفی نگاه شود، شاهد شکل گیری گفتمان می شویم و گفتمان از اهمیت ویژه ای برخوردار است. بخشی از وظیفه یک کیوریتور ثبت و آرشیو کردن اطلاعات و دسته بندی از منظر تصویری و تولید محتوا به شکل های مختلف است.

وی افزود: در ایران، ما موزه و گالری داریم اما این وسط کمتر به نقش کیوریتورها توجه شده است‌. کیوریتورها نقش واسطه را بازی می کنند و ضمن معرفی اثر با خوانشی که از آن اثر ارائه می کنند موجی می شوند تا گفت وگو در جامعه شکل بگیرد.

مجد ادامه داد: یک کیوریتور باید مطالعات وسیعی داشته باشد و با جامعه بی واسطه در ارتباط باشد. وقتی چنین کسانی در حوزه فرهنگ و هنر فعالیت کنند موجب می شوند که خوانش درستی از اثر هنری در جامعه شکل بگیرد و فرصت بحث و گفت وگو در جامعه ایجاد شود.

این کیوریتور در ادامه با اشاره به بازار هنری که در کشورهای خاورمیانه از جمله امارات در دهه اخیر شکل گرفته گفت: دولت این کشورها در این زمینه سرمایه گذاری کرده و این کشورها با جهان ارتباط دارند اما ما در ایران ارتباط مان با جهان بسته است.

او افزود: هنوز بسیاری از هنرمندان نگاه درستی نسبت به کیوریتور و گالری دار ندارند و ضرورت این وجود دارد این نگاه ها تغییر کند.

در ادامه یاشار صمیمی مفخم گفت: اصولا به عنوان یک کیوریتور دوست ندارم درباره مفهوم کیوریتوری صحبت کنم و معتقدم این مفهوم را باید در قالب اثر هنری که کیوریت کرده ایم، نشان بدهیم.

وی افزود: انتخاب تکین آغداشلو، مهم و با ارزش است و تاریخ مختصر کیوریتوری هانس اولریش اوبریست کتاب مهمی است که باید خوانده شود. این کتاب از جمله کتاب های کلاسیکی است که تاکنون درباره کیوریتوری نوشته شده است. ترجمه این کتاب اتفاق خوبی در عرصه هنر است.

در بخش پایانی این مراسم آیدین آغداشلو، چهره شناخته شده هنر ایران در سخنانی بسیار کوتاه گفت: کیوریتوری در جهان تاریخ طولانی دارد و قدیمی ترین کیوریتور به دوران رم باستان باز می گردد که اتفاقا نخستین کیوریتور به دلیل جسارت و صراحت بیانش سرنوشت دردناکی هم داشته است. اما ادامه این حرفه یا فن هنری دلپذیر بوده است.

وی افزود: کیوریتوری در قرن ۱۵ میلادی توسط خانواده مدیچی ادامه پیدا کرده و خانواده های تاثیرگذاری در این رشته فعالیت کرده اند. در ایران نیز کیوریتوری تاریخ مفصل و طولانی دارد که متاسفانه این تاریخ به رشته تحریر در نیامده است.

آیدین آغداشلو ادامه داد: تجربه ثابت کرده فعالیت فرهنگی و هنری در زیست خانواده ها و سرنوشت فرزندان خانواده تاثیر بسزایی می گذارد و من خوشحالم که امروز تکین آغداشلو که درخانواده ای فرهنگی و هنری بالیده یکی از کتاب های مهم کیوریتوری ترجمه کرده است و من با خواندن این کتاب لذت بردم و آموختم.

وی در بخش انتهایی سخنانش گفت: من به خودم افتخار می کنم که ماندم تا این روز را بببینم و در این مراسم حضور داشته باشم.

در بخش پایانی این مراسم تکین آغداشلو کتابش را برای حاضران امضا کرد.