ناکجا آباد موسیقی جایی است که هنرمندانش به انفعال برسند

شانزدهمین برنامه «آهنگ» با حضور مهرداد پازوکی آهنگساز، محمد یادگار خواننده و با اجرا و کارشناسی سما بابایی در صفحه اینستاگرام خانه هنرمندان ایران برگزار شد. موضوع این لایو به بررسی این سوال اختصاص داشت که چرا بسیاری از استادان برجسته موسیقی ایران در سال‌های اخیر کم کار شده‌اند؟
مهرداد پازوکی در ابتدای این لایو درباره علت کم کاری هنرمندان آهنگساز و پیشکسوتان موسیقی در سال‌های اخیر بیان کرد: بررسی مناسبات در حرکت هنرمند طی مسیر حرفه‌ای‌اش اهمیت زیادی دارد. وقتی به این مقوله توجه کنیم، مراتب فعالیت هنرمندان مشخص می‌شود. دوران خوب آهنگسازی به دهه‌های طلایی ۳۰ و ۴۰ و دهه ۶۰ و نیمی از دهه ۷۰ برمی‌گردد. شاید از آن به بعد شکوفایی قابل توجهی در آهنگسازی به چشم نمی‌خورد یا اگر باشد یک کلیت نیست. در واقع آهنگی تولید نمی‌شود که مردم به عنوان قطعه‌ای بسیار خاطره‌انگیز سال‌های بعدی از آن یاد کنند. شاید ما می‌توانستیم نگاه بین‌الملی داشته باشیم اما نشده است و این شاید به مناسباتی برمی‌گردد که گویی از جایی به بعد آن‎ها جریان هنر را پیش می‌برند.
مدیریت بیگانه به انفعال هنرمندان منجر شده است
وی افزود: از سویی دیگر مناسبات آموزشی نیز دستخوش تغییرات کیفی و نه کمی شده است. برای مثال در نوازندگی که پایه کار آهنگسازی است، تعداد نوازندگان زیاد اما کیفیت تولیدات نسبت به گذشت پایین‌تر است. کجا می‌توان شبیه به پرویز یاحقی، همایون و عطا‌الله خرم و تمجیدی‌ها یافت؟ در واقع در همه این سال‌ها نوازندگانی که پا جای پای این عزیزان بگذارند، نداشته‌ایم. به قول پرویز مشکاتیان: «فضا نامحرم است» و گویا انفصالی اتفاق افتاده است که دیگر نمی‌توانیم کسی شبیه به پرویز مشکاتیان و سایر بزرگان موسیقی پیدا کنیم.
وی با اشاره به این که هنر جوششی درونی است، بیان کرد: مدیریت هنر و جایگاه‌های توزیع هنری دچار مشکل است. در حال حاضر جایگاه ویژه‌ای در وزارت فرهنگ و ارشاد که دفتر موسیقی است، برای این هنر داریم. در بخش دیگری صداوسیما فعال است که برای خود به‌طور مستقل عمل می‌کند. همچنین واحد موسیقی حوزه هنری یا مراکزی در شهرهای دیگر ممکن است در حوزه موسیقی فعالیت و تولید اثر کنند. اما پیش زمینه ما برای ورود به این حوزه اهمیت زیادی دارد. ممکن است در جایی دیگر تصمیم بر این باشد که به موسیقی بنیادی‌تر پرداخته شود و به دنبال آن هنرستان موسیقی تاسیس می‌شود. وقتی علینقی وزیری و سایر هنرمندان شاخص وارد این فضا می‌شوند، نسلی از هنرمندان موسیقی نظیر بنان و یاحقی به عصر طلایی موسیقی در دهه‌های ۳۰ و ۴۰ معرفی می‌‌شوند. بنابراین می‌توان ریشه این شکوفایی را بررسی کرد و دید که چه‌طور از آن دوران به جریان مدیریتی کنونی که به این خروجی منجر شده است، رسیده‌ایم. مثلا قطعه وزیری به نام «دخترک ژولیده» در چهارگاه هیچ‌وقت دیگر تکرار نشده است. گویی نتوانسته‌ایم قطعاتی دارای چارچوب مشخص بنویسیم. علت این که سیر طبیعی این جریان موسیقی در دهه‌های ۳۰ و ۴۰ قطع شده است، ناشی از سو مدیریت و مدیریت بیگانه است. باید مدیریت موسیقی به دست کاردانان سپرده شود و این بخش متاسفانه دچار مشکل شده است. نتیجه‌اش نیز کم کاری هنرمندان موسیقی می‌شود.
مشکل موسیقی باید به صورت ریشه‌ای برطرف شود
پازوکی در ادامه گفت: در انفصال ایجاد شده بین دوران طلایی موسیقی و سال‌های بعد، متاسفانه کسانی روی کار آمدند که موسیقی ترکی را مشق می‌کردند و جایی را در این هنر نشانه گرفته بودند که متعلق به ما نبود، تکرار داشت و آثاری را ساختند که شاید به گوش‌ مخاطب خوش آمده باشد اما از اصالت موسیقی ایرانی فاصله داشت. ضمن این که گروهی از هنرمندان موسیقی در این مقطع تمایلی به فعالیت نداشتند. شاید لازم بود ناشران خوب و عمده‌مان که امتحان خود را پس داده بودند، در این زمان مدیریت را برعهده می‌گرفتند. نه به این معنا که از جوانان استفاده نکنیم اما مسیر را به اشتباه رفتیم؛ ناکجا آباد موسیقی در جایی است که هنرمندانش به انفعال برسند.
وی افزود: من عاشق ایران، مردم و موسیقی هستم و به نوبه خود تمام تلاشم را در این هنر به کار می‌گیرم اما حتما باید باب جدیدی فتح بشود و بدون این اقدام، حرکت رو به جلویی رخ نخواهد داد و تنها شاهد تقلید کورکورانه از موسیقی غیرخودی خواهیم بود. ما باید بسترها را فراهم کنیم و هنرمند، خود کارش را خواهد کرد. پای کار بودن مدیران آگاه جایگاه واقعی موسیقی را مشخص می‌کند.
سما بابایی در ادامه پرسید «راهکار خروج از بن بست چیست؟» و پازوکی در پاسخ به این سوال عنوان کرد: به نظرم باید ابتدا تصمیمی جدی گرفته و به سطوح پایین‌تر تنفیذ شود. برای هر اقدام بنیادین باید ساختمانی را که کج بالا رفته است، ابتدا خراب کنیم. هنر قابلیت تبادل بسیار در رشته‌های مختلف خود دارد و شاخه‌های مختلف هنری بر یکدیگر تاثیر می‌گذارند. باید راهی را برویم که به کسی برنخورد. مشکلات باید ریشه‌ای حل شود وگرنه از سال ۷۷ به بعد که در شورای عالی موسیقی برای بهبود وضعیت، چاره‌جویی می‌کردیم تاکنون یک قدم رو به جلو برداشته نشده است. این شرایط طبیعی است که گاهی من و امثال من را ناامید و دلسرد می‌کند و هنرمند ترجیح می‌دهد به چند فعالیت کم و محدود بسنده کند.
آلبوم «به سفر فکر نکن» در دست انتشار است
در ادامه محمد یادگار خواننده روی خط آمد و با معرفی اثر جدید خود که در همکاری با مهرداد پازوکی تولید شده است، بیان کرد: جایگاه مهرداد پازوکی از نظر سلیقه، درک و حس موسیقایی جایگاه خاصی است و من افتخار شاگردی ایشان را داشته‌ام که به تولید آلبوم «به سفر فکر نکن» و همکاری با یکدیگر منجر شد. با توجه به شرایط کرونا این آلبوم را ساختیم که شامل ۶ ترک است و ۴ تای آن تاکنون منتشر شده و یک ترک آن طی دو هفته آینده و قطعه آخر با عنوان «گریه عاشقانه» در آینده‌ای نزدیک منتشر خواهد شد. در نهایت با کامل شدن انتشار قطعات آلبوم کلی به بازار عرضه خواهد شد.
وی افزود: تلفیق شعر و موسیقی آهنگسازی و تنظیم استاد پازوکی بالاتر از خواسته من است و من را تشویق به استمرار همکاری می‌کند و انشالله ادامه دار خواهد بود.