در بنیاد سینمایی فارابی تجربه زنگ سینما را احیا کردیم

اعظم پویان - سال‌هاست که در مدارس‌مان سعی داریم با تعریف زنگ‌هایی با عناوین «زنگ شادی» «زنگ موسیقی» «زنگ نماز» و غیره دانش آموزان‌مان را به‌جاهای خالی مغفول مانده ارتباط دهیم و «زنگ سینما» هم یکی از همان جای خالی‌های مهم در مدارس ایران است.
مسئله سینما رفتن دانش‌آموزها تا سال‌ها در حد کلام و نظر مانده بود تا بالاخره در قالب طرحی در سال ۸۷ به همت سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران رنگ اجرا به خود گرفت. هدف این طرح رونق بخشیدن به سینمای کودک و نوجوان بود و از سوی دیگر ایجاد اوقات فراغت مناسب برای دانش آموزان در مقاطع مختلف تحصیلی مورد نظر بود. ادامه این مسیر در بیست و ششمین جشنواره بین‌المللی فیلم کودکان و نوجوانان پیگیری شد. در آن دوره ۱۰۶ هزار قطعه بلیت بین دانش آموزان، نهادها و ارگان‌های مختلف توزیع شد تا دانش آموزان بتوانند در ساعت صبح همراه با مدرسه خود به سینما بروند.
تا پیش از کرونا به بهانه شروع سال تحصیلی یا برگزاری جشنواره‌های فیلم و هر رخدادی که به کودک و نوجوان ارتباط داشت از «زنگ سینما» یاد می‌شد اما رفته‌رفته چراغ این طرح هم مانند بسیاری از ایده‌های جذاب دیگر کم‌فروغ شد.

در بنیاد سینمایی فارابی تجربه زنگ سینما را احیا کردیم
«حبیب ایل‌بیگی»، قایم مقام بنیاد سینمایی فارابی در گفت‌وگو با پانا دراین‌باره گفت: «در سال ۹۶ من برای پیگیری امور سینمای کودکان و نوجوانان از سازمان سینمایی به بنیاد سینمایی فارابی آمدم، درحالی‌که آن زمان، این سینما شرایط خوبی نداشت؛ اکران فیلم‌های کودک و نوجوان با مشکل مواجه شده بود و پخش‌کنندگان سینما و سینماداران حاضر به اکران این دست آثار نبودند. درواقع سازمان‌دهی دقیقی هم برای این اتفاق صورت نگرفته بود.»

او با اشاره به اقداماتی که بنیاد سینمایی فارابی در این زمینه انجام داد، گفت: «ازجمله اقداماتی که در آن زمان انجام شد استفاده از تجربه «زنگ سینما» و نمایش فیلم‌های کودک و نوجوان در نوبت صبح سالن‌های سینما بود و تلاش ما بر این بود که دوباره به آن روزها برسیم. برای ترغیب مدارس جهت آوردن دانش آموزان به سینماها از سامانه اردویی مدارس (سام) که در زمینه ترغیب دانش‌آموزان به حضور و مشارکت در اردوهای مدرسه‌ای مانند موزه‌ها و پارک‌ها و شهربازی‌ها فعال بود، درخواست کردیم که به ما کمک کنند و مدارس را هماهنگ کنند تا در سانس‌های صبح دانش آموزان را به سینما بیاورند.»

از طریق سامانه اردویی مدارس، سانس صبح سینماها احیا شد
ایل‌بیگی گفت: «خوشبختانه با سازمان‌دهی انجام‌شده، سوبسیدی در اختیار سامانه اردویی مدارس برای بردن هر دانش‌آموز به سینما پرداخت کردیم و بین سال‌های ۹۶ تا ۹۸ از همه فیلم‌هایی که در سینمای کودک و نوجوان اکران ‌شد و اتفاقاً تعداد فیلم کمی هم نبود، این حمایت انجام شد. در نهایت به‌جایی رسیدیم که فروش قابل‌مقایسه‌ای برای فیلم‌های سینمایی کودکان و نوجوانان در سانس‌های صبح که عملاً سانس‌های تعطیل بود و هیچ کارکردی را برای سینماها نداشت، به دست آمد.»

از طریق شورای صنفی، نمایش یک فیلم کودک و نوجوان در سال الزامی شد
ایل‌بیگی اظهار کرد: «بر اساس همین نقشه راه، در خیلی از مدارس بردن دانش‌آموزها به سینما جزو برنامه‌شان شده بود. همچنین ازآنجایی‌که پخش‌کننده‌ها و سینماداران راضی به اکران فیلم‌های کودک و نوجوان نبودند از شورای صنفی نمایش هم خواهش کردیم که ترتیبی اتخاذ کنند تا سرگروه‌های سینمایی در سینماهای تهران که پیشرو هستند، نمایش فیلم‌های کودک و نوجوان را در قالب یک فیلم در سال را الزامی کنند.»
او افزود: «این برنامه باعث شد تا ۷ سرگروهی که در سینماهای ایران ملزم به اکران فیلم‌های کودک و نوجوان شده بودند از نوروز ۹۷ اکران فیلم‌های کودک و نوجوان را به‌صورت مداوم داشته باشند و بعد از چند سال شاهد بودیم که فیلم‌های کودک و نوجوان در طول سال اکران می‌شد. با رقم خوردن این اتفاق، فضایی فراهم شد تا علاوه بر سانس‌های صبح که دانش‌آموزان به سینما می‌آمدند، در سانس‌های بعدازظهر هم‌ خانواده‌ها بتوانند با فرزندانشان برای دیدن فیلم‌های سینمایی بروند.»

بعد از کرونا اتفاق‌های خوبی برای سینمای کودک می‌افتد
رئیس دپارتمان سینمای کودکان و نوجوانان بنیاد سینمایی فارابی عنوان کرد: «شرایط کرونا همه‌چیز را به هم‌ریخت. برای اینکه موضوع اکران فیلم‌های کودک و نوجوان به‌صورت جدی‌تری اتفاق بیافتد از دست‌اندرکارانی که در همین حوزه در سینمای کودک و نوجوان بودند و فیلم می‌ساختند و تهیه‌کننده و پخش‌کننده بودند، خواستیم پخش اختصاصی سینمای کودک و نوجوان را راه‌اندازی کنند تا این‌ها بتواند در بخش خصوصی شکل بگیرد و ماندگار شود زیرا خیلی مواقع تصمیماتی که گرفته می‌شود و در حوزه دولتی است با تغییر مدیریت‌ها دستخوش تغییر شده و متوقف می‌شود. به همین خاطر ما تولیدکنندگان خوب سینمای کودک و نوجوان که سابقه اکران خوب در این حوزه را داشتند ترغیب کردیم تا بیایند و مجوز پخش سینمای کودک و نوجوان را بگیرند. همچنین تلاش کردند تا یک اپلیکیشن را طراحی کنند تا آموزش‌وپرورش و مدارس با انتخاب فیلمی که دانش آموزشان علاقه مند است، در ساعت و مکان انتخابی خودشان و فیلم را تماشا کنند. متأسفانه با توجه به شروع کرونا این اقدام عملی نشد و امیدواریم بعد از فروکش کردن کرونا و بازشدن سالن‌ها شاهد اکران گسترده فیلم‌های کودک و نوجوان باشیم.»

در اولین گام بعد از کرونا فیلم‌های زیادی در اختیار پلتفرم‌ها گذاشتیم
ایل‌بیگی درباره شرایط کرونا و ایجاد یک طرح جایگزین گفت: «در ابتدای سال ۹۹ و ابتدای کرونا با توجه به شرایطی که ایجاد شد و سینماها تعطیل شد، بچه‌ها ناچار شدند در خانه بمانند. در اولین اقدام هر فیلمی که در حوزه کودک و نوجوان داشتیم، حتی فیلم‌هایی که اکران نشده بود را در اختیار پلتفرم‌ها قراردادیم تا این محتواها در اختیار کودکان و نوجوانان در منزل قرار بگیرد. نکته جالب این کار این بود که برخی از فیلم‌هایی که به دلیل شرایط تحمیلی سینماداران و پخش‌کننده و بنابر نظر آن‌ها برای اکران مناسب نبود وقتی به فیلیمو و نماوا آمد، مورد استقبال قرار گرفت.»
وی افزود: «کامنت‌ها و پیام‌هایی که در این پلتفرم‌ها پس از تماشای فیلم قرار داده‌شده بود نشان می‌دهد سینماها در همه این سال‌ها به دلیل نمایش ندادن این فیلم‌ها شاید به‌نوعی کودکان و نوجوانان را از فیلم‌هایی محروم کردند که سادگی آن‌ها و قصه‌هایی که داشتند می‌توانست برایشان جذاب باشد و صرفاً به دلیل اینکه فیلم فاقد بازیگر چهره یا فاقد رنگ و لعاب موردنظر سینماداران است، به اکران مناسب نرسیدند و از مخاطب دریغ شدند. ما حمایت‌کننده تولیدهای سینمای کودک و نوجوان هستیم. تعدادی از این فیلم‌ها را در سال ما می‌سازیم و بدون چشمداشت در اختیار پلتفرم‌ها قرار دادیم تا دیده شود.»
تلویزیون دیگر مثل سابق در حوزه کودک و نوجوان فعال نیست
ایل‌بیگی با اشاره به‌جای خالی نهادهای دیگر در توجه به سینمای کودک گفت: «مراکز و تشکل‌های دیگر هم باید ورود کنند. برای مثال تلویزیون چند سالی است که برای تولید فیلم‌های سینمایی و برنامه‌های نمایشی برای کودک و نوجوان زمینه کمتری برای مشارکت ایجاد می‌کند و آن جدی بودن دوران گذشته را ندارد. به همین دلیل ما نوروز ۱۴۰۰ وقتی دیدیم همچنان سینماها بسته خواهد بود و کودک و نوجوان در نوروز نمی‌توانند بیرون بروند با هماهنگی صداوسیما دوتا از فیلم‌های خوبی که در حوزه کودک ساخته بودیم و در جشنواره کودک هم شرکت کرده بود مانند فیلم «مهران» ساخته رقیه توکلی که جوایز متعددی در جشنواره کودک برده بود و فیلم «یدو» ساخته مهدی جعفری که در جشنواره ۹۹ مهم‌ترین جایزه را برده بود را در اختیار تلویزیون قرار دادیم تا قبل از اینکه اکران شود برای مخاطبان تلویزیونی پخش کند و استقبال خوبی هم در نمایش‌های محدود تلویزیونی از این دو فیلم صورت گرفت.»