یادداشتی حسین ملکی درباره نمایشگاه مجازی «اسناد ۴۰ سال تئاتر مقاومت»

به گزارش روابط عمومی سی و نهمین جشنواره تئاتر فجر، حسین ملکی مدیر نمایشگاه مجازی «اسناد ۴۰ سال تئاتر مقاومت» همزمان با آغاز به کار این رویداد در یادداشتی نوشت:
«آغاز جنگ تحمیلی در شهریور ۱۳۵۹ و وضعیت زیستی منحصر به فردی که متعاقب آن پدید آمد، برای هنر نمایش ایران تولید موضوع و برای تئاتر کشور که انقلاب اسلامی مفاهیمش را دگرگون کرده بود تولید مفهوم کرد. در این بین تئاتر از میان نقش‌های مختلفش در طول تاریخ، نقش رسانه‌ای خود را پررنگ‌تر جلوه داد و نه تنها در تالارهای نمایش تجلی حماسه‌های درون و برون جبهه‌ها شد، بلکه در پی یک مکان‌گریزی پیشرو، به پادگان‌ها و نهادهای نظامی، مساجد، خطوط مقدم جبهه و حتی اردوگاه اسرای ایرانی در خاک دشمن نیز گسترش یافت تا نشان دهد تئاتر همیشه باید عضوی زنده از جامعه باشد تا بتواند بخشی از فرهنگ شود. اجرای نمایش‌های کمدی در سنگر رزمندگان و اجرای نمایش‌های حماسی در تالار‌های تئاتر در دهه‌ی ۶۰، تمایل به نشان دادن نقش اجتماعی و تبلیغاتی تئاتر توسط فعالان این حوزه را به اثبات می‌رساند. اتفاقی که در دهه‌ی ۷۰ و پس از جنگ نیز رخ ‌داد و با شکل‌گیری جشنواره‌های مختلف در این دوران،گونه‌ای به انواع دسته‌بندی‌های موضوعی مرسوم تئاتر در ایران اضافه کرد. گونه‌ای به نام«تئاتر مقاومت»که ریشه‌ی تاریخی‌اش به پایداری ملت‌های تحت‌سلطه در مقابل استثمار قدرت‌های جهانی بازمی‌گردد و با نمایش‌های تولید شده در این کشورها همپوشانی دارد.

نمایش‌هایی که در این دهه و پس از آن همواره سعی کرده‌اندجای تبلیغات، روایت‌گر حماسه‌ی مقاومت و جنگ در تاریخ معاصر باشند. حال در سی‌ونهمین جشنواره تئاتر فجر به مناسبت چهلمین سالگرد آغاز جنگ تحمیلی، مجالی فراهم آمده است تا تاریخ «تئاتر مقاومت» در قالب نمایشگاه مجازی اسناد روایت شود. این نمایشگاه کوششی برای گردآوری داده‌هایی بصری است که در طول این سال‌ها جدی گرفته یا نگرفته شده‌اند. نمایشگاهی که با در معرض نمایش قرار دادن اسناد پدیده‌ها و رویدادهای مربوط به آنها، امکانی برای فهم، ارزیابی و داوری آنها فراهم می‌آورد. چراکه جمع‌آوری اسناد و امکان ارجاع به آنها موجب «تاریخی شدن» رویدادها و پدیده‌ها خواهد شد و کمک می‌کند تا «فاصله تاریخی» سبب کج فهمی یا عدم فهم آنهانشود. این نمایشگاه گامی کوچک در جهت عینیت بخشیدن به گذشته‌ای است که تا امروز عموما شناخت ما از آن بیش از هرچیز برپایه حس و تحلیل‌های ارزیابی نشده شکل گرفته است. امید است این نمایشگاه نظر به بهره‌گیری از تجربیات بزرگانی که تاکنون در این حوزه پژوهش‌ها و مطالعاتی انجام داده‌اند،با تمام کاستی‌هایش مواد و مصالح مناسبی برای پژوهشگران حوزه تئاتر مقاومت گردآوری کرده باشد.»
راهنمای بازدید از این نمایشگاه مجازی «اسناد ۴۰ سال تئاتر مقاومت» به شرح زیر ارائه می‌شود:
شیوع ویروس کرونا و سلب امکان‌های مختلف برای اجتماع و حضور افراد سبب شده است نمایشگاه اسناد ۴۰ سال تئاتر مقاومت به صورت دیجیتال و مجازی برگزار شود. وضعیتی که ظرفیت‌هایی ارائه می‌دهد و امکان‌هایی را سلب می‌کند. از جمله ظرفیت‌های ارائه‌ی اسناد به صورت دیجیتال می‌توان به امکان سهولت دسترسی عموم به اسناد و جنبه‌ی بایگانی پیدا کردن آنها اشاره کرد و از جمله مهمترین امکانی که سلب می‌شود عدم شکل‌گیری ملاقات‌های اجتماعی میان گروه‌های مختلف با تاریخ، اسناد و یکدیگر است.
ارائه‌ی بخش‌‌های مختلف محتواهای این نمایشگاه به صورت روزانه در سایت جشنواره و سایت ایران تئاتراز روز چهاردهم تا بیستم بهمن ماه خواهد بود.
به منظور پرداختی دقیق‌تر و جامع‌تر از تاریخ ۴۰ سال تئاتر مقاومت، رویدادهای تئاتری مربوط به این حوزه در بازه‌ی زمانی شهریور ۱۳۵۹ تا بهمن ۱۳۹۹ به صورت سالانه مورد بررسی قرار گرفته‌اند.
تئاتر مقاومت در مقیاس داخلی و خارجی تعاریف گسترده‌ای دارد اما تعریفی که جمع‌آوری اسناد این نمایشگاه با توجه به آن انجام شده است، نمایش‌ها و به طور کلی تمامی رویدادهای مربوط به جنگ تحمیلی عراق علیه ایران و مسائل متعاقب آن است.
انواع رویدادهای مربوط به تئاتر مقاومت که در این نمایشگاه مورد بررسی قرار گرفته‌اند مواردی از جمله مجموعه‌ی اجراهای مقاومت (اجرا در تالارها، اجراهای محیطی و انواع تئاترهای بیرونی، خیابانی، تئاتر در نهادهای نظامی و پادگان‌ها، تئاتر در جبهه، تئاتر در پناهگاه، تئاتر در مدارس، تله‌تئاترها)، نمایشنامه‌ها، کتاب‌های شاخص و مرجع، جشنواره‌ها، رویدادها، همایش‌ها و سمینارهای پژوهشی، شهدای هنرمند حوزه تئاتر و پایان‌نامه‌ها با موضوع تئاتر مقاومت هستند.
انواع اسناد قابل ارائه در نمایشگاه دیجیتال اسناد ۴۰ سال تئاتر مقاومت، پوستر، عکس، بروشور، تصویر جلد کتاب و نشریات، تصویر بریده جراید و فیلم هستند.
سی و نهمین جشنواره تئاتر فجر به دبیری حسین مسافرآستانه تا ۲۰ بهمن در حال برگزاری است.