رضا زهتابچیان: ما را به سخت جانی خود این گمان نبود!

فیلم‌های کارگردان‌های فیلم اولی نشانی از آینده سینمای ایران است. سینمایی که همواره به امید روزهای درخشان زنده مانده و خواهد ماند؛ اما آنچه مسلم است مجموع فیلم‌های کارگردان‌هایی که ساخت نخستین فیلم بلند خود را تجربه می‌کنند، دریچه‌ای است از آنچه نسل جوان امروز درباره موضوعات مختلف می‌بیند. فیلم «دیدن این فیلم جرم است» محصول حوزه هنری است که توسط رضا زهتابچیان کارگردانی شده و محمدرضا شفاه نیز تهیه کنندگی‌اش را برعهده داشته است.

فیلم سینمایی «دیدناین فیلم جرم است»، پس از یکسال توقیف، از چهارشنبه ۱۷ دی ماه به طور همزمان در سینماهای ۱۹ استان کشور توسط مؤسسه پخش بهمن سبز اکران می‌شود.

رضا زهتابچیان کارگردان فیلم سینمایی «دیدن این فیلم جرم است» که نویسندگی فیلمنامه را نیز برعهده داشته است، درباره شکل‌گیری داستان این فیلم می‌گوید: «ذهنم در جستجوی قصه‌ای بود که هم جذاب و هم از نظر مضمونی ارزشمند باشد. سال ۸۴ یا ۸۵ بود، آخر شبی در خیابان، که ناگهان تصویری در موقعیتی خاص، به ذهنم خطور کرد آن موقعیت دراماتیکِ میانی، خیلی سریع، قبل و بعد خودش را در گوشم زمزمه کرد و این قصه، شکل گرفت.»

زهتابچیان درباره ترکیب بازیگران و عوامل فیلم گفت: «کار به سختی انجام شد! مهم‌ترین بخش بازیگران برای من، بازیگران غیرچهره بودند، که ایجاد اتمسفر فیلم، به شکل تعیین‌کننده‌ای، توسط آنها باید انجام می‌گرفت. این چند بازیگر غیرچهره، از میان حدوداً ۵۰۰-۶۰۰ نفر انتخاب شدند.»

نابازیگران فیلم «دیدن این فیلم جرم است» ستاره‌های درخشان این فیلم هستند

وی ادامه داد: «با وجود سختگیر‌بودنِ من در نزدیک‌شدن به آدم‌ها و حساسیتم در گزینشِ اطرافیانم در زندگی شخصی، به تدریج، روابط بسیار دوستانه و بلکه برادرانه‌ای با این دوستان شکل گرفت. این نابازیگران، از نظر من، ستاره‌های درخشان این فیلم هستند.»

زهتابچیان درباره دلایل انتخاب نام فیلم سینمایی «دیدن این فیلم جرم است» گفت: «نام این فیلم از یک سکانس‌ برگرفته شده که به خاطر یک سری دلایل از فیلم حذف شد. ۱۳ سال پیش که نام این فیلم را انتخاب کردم فکر می‌کردم دو منظوره است و بعد که حذف شد به این فکر افتادم که اسم مضمونی است.»

کارگردان فیلم سینمایی «دیدن این فیلم جرم است» با اشاره به حمایت حوزه هنری از این فیلم تصریح کرد: «برای ساخت این فیلم به تمام نهادهایی که موضوع فیلم به آن‌ها مربوط می‌شد مراجعه کردیم اما هیچکدام به ما کمک نکردند و فقط حوزه هنری به کمک ما آمد و یک تنه پای ما ایستاد. به نظرم مهم ترین دلیلی که حوزه هنری پای این فیلم ایستاد، درک درست و عمیق حوزه هنری از شرایط روز بود. و نیز آگاه بودنش بر شکاف‌های داخلی و کدورت‌های درونی و خیرخواهی‌اش در آسیب شناسی سیستمی.»

زهتابچیان می‌گوید آغاز فیلم «دیدن این فیلم جرم است» طوفانی‌تر و بهتر از پایان آن است.

این کارگردان با اشاره به بازیگران این فیلم سینمایی عنوان کرد: «حمیدرضا پگاه مناسب این نقش بود، او سابقه بازی در سریال «خانه امن» و فیلم سینمایی «قلاده‌های طلا» را در کارنامه کاری خود دارد. دربارهٔ بقیه بازیگران هم افراد انتخاب‌شده، با توجه به مجموعه شرایط، گزینه‌های بهینهٔ ما بودند، بسیاری از بازیگران نمی‌دانستند موضوع «دیدن این فیلم جرم است» درباره چیست و چه سمت و سویی دارد به همین علت از بازی در آن می‌ترسیدند.»

او با اشاره به باقی عوامل این فیلم گفت: «اما در مورد عوامل پشت دوربین، باید بگویم که اول اخلاق و فاز انرژی‌شان برایم مهم بود، و سپس مهارت و خبرگی‌شان .همیشه همین‌طور بوده‌ام، بعد از این هم همین خواهم بود. نظام ارزشیابی من بر پایهٔ سه رکنِ «رفتارهای شخصی»، «تعهدات حرفه‌ای» و «مهارت‌های فنّی» است.»

ما را به سخت‌جانیِ خود، این گمان نبود!

کارگردان «دیدن این فیلم جرم است» درباره مشکلات یا اتفاقات زمان فیلمبرداری، پیش تولید و اکران گفت: «مفصل است. همین‌قدر بگویم که مشکلات و بحران‌هایی که دامن گیر این پروژه بود، بسیار زیاد، غیرطبیعی، نامتعارف و منحصربه‌فرد بود. خلاصه اینکه، به قول «فروغی ‌بسطامی»: ما را به سخت‌جانیِ خود، این گمان نبود! از همان ابتدای کار، احتمال عدم اکران این فیلم را می‌دادیم اما ساخت فیلم برایم در اولویت بود.»

زهتابچیان در بخش دیگری از سخنانش درباره دلیل ساخت فیلمی با مضوع سیاسی تصریح کرد: «برای من، فیلم، فیلم است. پس اول و دوم و هزارمش برایم فرقی نمی‌کرد. درباره سرنوشت فیلم نگران بودم زیرا نمی‌دانستم چه اتفاقی خواهد افتاد. از خود می‌پرسیدم که آیا این پروژه اصلاً تا پایان خواهد رسید یا نه. راستش من از نظر ذهنی آمادهٔ این فیلم نبودم. چون اصلاً و اصلاً امیدی به ساخته‌شدنِ این متن نداشتم. ولی خب، ناگهان باران گرفت (همه چیز عوض شد).»

ادعایی بر حقّانیت خودم در مقام مؤلف ندارم

این فیلمساز درباره جبهه سیاسی فیلم و پیش‌بینی خود از اقبال مخاطبان عام گفت: «شأن حرفی که می‌خواستم بزنم، خیلی بالاتر از آن بود که در تُنگِ تَنگ ‌و خفهٔ فلان حزب و فلان جناح و فلان دارودستهٔ سیاسی بگنجد. سعی من بر «حق‌مداری» بوده است و صد البته که تشخیص این «حق»، در محدودهٔ عقل محدود و فهم ناقص بشری من صورت گرفته است. یعنی من نیّت و سعی‌ام بر «حق‌مداری» بوده است، ولی ادعایی بر حقّانیت خودم در مقام مؤلف ندارم.»

وی افزود: «نمی‌دانم مخاطب چه واکنشی نسبت به این فیلم خواهد داشت، ما این فیلم را برای مردم ساختیم؛ نه مخاطبانِ اصطلاحاً خاص و منتقدان و داوران. بلکه دقیقاً خودِ خودِ مردم. حال اینکه چقدر مقبول مردم، این جامعهٔ آماریِ پهناور و متنوّع، واقع شود، خدا عالم است.»