طبقه متوسط بی‌ماشین بود و طبقه مرفه پی خوشگذرانی‌های مرسوم

به‌گزارش ایران، اولین سینمای ماشین‌رو برای اولین‌بار ششم اردیبهشت ۱۳۳۹ در «درایوین سینما تهرانپارس» با نمایش فیلم آلمانی «پطرفوس، دزد میلیون‌ها» افتتاح شد و آن‌طور که دوران شیوع کرونا در گزارشی مفصل از تاریخچه درایوین سینما در مجله فیلم آورده، پرده وسیع سینما روی پایه‌های بتنی تعبیه شده بود و در کنار محل پارک هر ماشین میله‌ای قرار داشت که بلندگوها روی آن تعبیه شده بود و بلندگو هر ماشین از داخل به شیشه چسبیده می‌شد تا کم و زیاد کردن آن در اختیار مخاطب باشد. همچنین مسئولان برای افرادی که اتومبیل نداشتند هم در محوطه‌ای که چمن‌آرایی شده بود لژ مخصوص با میز و صندلی در نظر گرفته بودند. شهریور ۱۳۴۸ «درایوین سینما ونک» هم افتتاح شد و «درایوین سینما تهرانپارس» به فعالیتش پایان داد. به بهانه فعالیت دوباره سینما ماشین با نمایش فیلم «خروج» ابراهیم حاتمی‌کیا در پارکینگ شماره ۳ برج میلاد که به مدت یک هفته ادامه دارد، با فریدون جیرانی درباره اولین‌های این طرح در زمان پیش از انقلاب و دلایل شکست درایوین سینما تهرانپارس و ونک گپ و گفتی کوتاه داشته‎ایم که در ادامه می‌خوانید.

درایوین سینما که اصالتاً پدیده‌ای امریکایی است قرار است پس از انقلاب با فیلم «خروج» دوباره تجربه‌ شود. از اولین تجربه‌ این طرح در سال‌های قبل از انقلاب بگویید.
زمان فعالیت درایوین سینمای تهرانپارس تهران نبودم و سال‌های ۶۹-۶۸ آقای اصغر هاشمی مکان سابق آن را در فلکه دوم تهرانپارس که پارکینگ شده بود نشانم داد. اما زمان افتتاح درایوین سینما ونک یعنی شهریور ۱۳۴۸ در تهران بودم. اگر چه چون ماشین نداشتم از تماشای فیلم در این درایوین هم تجربه‌ای ندارم. این درایوین که متعلق به رضا انوری رئیس سندیکای سینماداران بود با نمایش فیلم «روس‌ها دارند می‌آیند» نورمن جویسون افتتاح شد. در فیلم «رضا موتوری» مسعود کیمیایی هم تصویری از درایوین سینما ونک در صحنه‌ای که بهروز وثوقی و فریبا خاتمی مقابل آن می‌ایستند ثبت شده است. اما از این درایوین سینما هم استقبال چندانی نشد و آقای انوری مجبور شد سالن سینمای ونک را هم بسازد و با عنوان کلی درایوین رستوران سینما فعالیت کند. همه فیلم‌ها همزمان هم در درایوین ونک و هم در سینما ونک به نمایش در می‌آمد. سینمای ونک برخلاف درایوین‌ این مرکز، سینمای موفقی شد و یک سال پس‌از انقلاب هم فعالیت داشت ولی بعدها مصادره شد و آخرین باری که از آنجا عبور ‌کردم اثری از این سینما نبود و احتمالاً پاساژها جای آن را گرفته‌اند.

ارزیابیتان از فعالیت این دو مرکز چطور بود. آیا در زمانه خودشان طرح‌های موفق بودند؟
درایوین سینما هم در ادامه پروژه‌هایی بود که بعد از تجربه کشورهای دیگر به ایران وارد شد که البته چندان موفق هم نبود. هر دو مرکز فیلم‌های قابل توجهی نمایش ندادند. درایوین سینما تهرانپارس فیلم‌های معمولی به نمایش می‌گذاشت و درایوین سینمای ونک هم به نمایش یک گروه سینمایی خاص اختصاص داشت. من ماشین نداشتم و پیرامون خودم هم کسی را نمی‌شناسم که فیلم دیدن در درایوین سینما را تجربه کرده باشد. معمولاً آن زمان تعداد ماشین‌ها کم بود و فقط پولدارها ماشین داشتند، بخصوص در دهه ۳۰ و زمان فعالیت درایوین سینما تهرانپارس. اواخر دهه ۴۰ و فعالیت درایوین سینما ونک اگرچه تعداد اتومبیل‌ها بیشتر بود اما باز هم تعداد ماشین‌های شخصی کم بود.

یعنی به اعتقاد شما کیفیت فیلم‌ها و تعداد محدود ماشین‌ها باعث شکست این طرح در ایران شد؟
معمولاً تماشاگران آثار تفریحی فرهنگی در همه‌جای دنیا طبقه متوسط هستند. طبقه مرفه تفریحات زیادی داشت که به آن عادت کرده بود. آن زمان طبقه متوسط اغلب ماشین نداشت. طبقه پایین هم که اصلاً ماشین نداشت و در سالن‌های شهر فیلمفارسی می‌دید. طبقه متوسط پیاده یا با وسیله نقلیه عمومی خودش را به سینمای شهر فرنگ و سینما دیاموند می‌رساند تا فیلم‌های مورد پسندش را ببیند. اگر طبقه متوسط بیشتری آن زمان صاحب ماشین شده بود شاید استقبال بهتری می‌شد. نکته دیگر هم البته تلقی عموم از درایوین سینما بود. درایوین سینما به عنوان محلی برای خوشگذرانی جوانان جا افتاده بود که هدفشان خیلی تماشای فیلم نبود. فرصتی برای جوانان این طبقه بود که در ماشین‌هایشان خوشگذرانی کنند حال فیلم را هم ندیدند، ندیدند.

پیش‌بینی‌تان از استقبال مخاطبان از این طرح در شرایط امروز که سینماها تعطیل است و ناگزیر از رعایت فاصله‌گذاری اجتماعی هستیم چیست؟
در شرایط امروز که هر خانواده صاحب چندین ماشین است احتمال استقبال از این طرح هم زیاد است. با توجه به طولانی شدن زمان دوری مردم از حضور در اجتماع با تدابیری که برای ضدعفونی ماشین‌ها اتخاذ می‌شود، می‌توان پیش‌بینی کرد که تعداد قابل توجهی از مردم علاقه‌مند به تجربه درایوین سینما باشند. اگر چه امروز تجهیزات فنی مدرن شده و به لحاظ کیفیت صدا و تصویر شرایط خوبی داریم اما اینکه فیلم دیدن در ماشین جواب بدهد یا نه را، باید تجربه کرد و بعد درباره آن قضاوت کرد.