جشن سده: نگینی درخشان بر تارک جشن‌های کهن ایرانی

اعظم حجازی پور، دبیر ادبیات آموزشگاه عطیه ملارد، در گفتگو با پانا با اشاره به تاریخچه جشن سده گفت: «جشن سده، نگینی درخشان بر تارک جشن‌های کهن ایرانی است که در آغاز شامگاه دهم بهمن‌ماه، با قدمتی هزاران ساله، جامه ظهور می‌پوشد. این جشن فرخنده، بر بنیاد روایت شاهنامه فردوسی، ریشه‌های خود را در دوران هوشنگ‌شاه، دومین پادشاه پیشدادی ایران، می‌یابد. اگرچه برخی خاستگاهی مذهبی برای آن قائلند و آن را منسوب به آیین زرتشتی می‌دانند، اما این جشن هنوز در شهرهایی چون تهران، کرمان و یزد با شکوهی خاص برگزار می‌گردد.»

حجازی پور به نام‌های مختلف این جشن اشاره کرد و گفت: «جشن سده را به نام‌های “جشن سره” و “جشن آتش زمستان” نیز می‌شناسند، اما بی‌شک، برجسته‌ترین و گویاترین نشانه‌اش، همان شعله‌های سرکش آتش است. زرتشتیان، آتش را به مثابه نمادی از قدرت و شکوه اهورامزدا، سرچشمه هستی، برمی‌افروزند و همگان در گردآوری هیزم برای این رخداد اهورایی، همدلانه مشارکت می‌کنند. آوازه جشن سده همواره با آتش‌افروزی‌اش گره خورده و آتش، جوهره اصلی این آیین کهن به شمار می‌رود.»

وی در ادامه به آداب و رسوم برگزاری این جشن پرداخت و گفت: «در روزگاران دیرین، نیاکان خردمندمان از چند روز پیش از جشن، هیزم‌ها را در مکانی گردهم می‌آوردند. هنگام غروب آفتاب، موبدان سپیدپوش زرتشتی، مشعل‌های فروزان در دست، به همراه جوانانی پاک‌نهاد که رخت سپید بر تن داشتند، در حالی که زمزمه‌های نیایش اوستا را بر لب جاری می‌ساختند، گرد خرمن عظیم هیزم‌ها، در محضر پادشاه، به گردش در می‌آمدند و سرود نیایش آتش را با لحنی آسمانی ترنم می‌کردند.»

وی همچنین به باورهای کشاورزان قدیمی اشاره کرد و ادامه داد: «کشاورزان اعتقاد داشتند اگر خاکستر به‌جامانده از آتش سده را بر پهنه کشتزارهای خود بپراکنند، زمین‌هایشان از گزند سرمای زمستان در امان می‌ماند و برکت و باروری به خاکشان بازمی‌گردد.»

اعظم حجازی پور در پایان گفت: «امروزه، اگرچه جلوه جشن سده در پهنه گیتی اندکی کم‌رنگ شده است، اما بسیاری از مردم بومی شهرهای کویری چون کرمان و یزد همچنان دل در گرو پاسداشت این میراث نیاکانی دارند و هر ساله این جشن باشکوه را با جان و دل برگزار می‌کنند.»