«امید» یا «مستقلان-ولایی»؛ مسئول حذف مطهری کیست؟

ظهر روز گذشته چهارمین و آخرین انتخابات هیات رئیسه مجلس شورای اسلامی در حالی پایان یافت که تنها نتیجه آن، کنار رفتن علی مطهری از کرسی نایب رئیسی و جانشینی عبدالرضا مصری، وزیر محمود احمدی‌نژاد بود. نتیجه‌ای تلخ برای اصلاح‌طلبان و شیرین برای اصولگرایانی که در طول سه سال گذشته همواره بیشترین تلاش خود را معطوف کرسی مطهری کرده بودند.

تداوم ریاست علی لاریجانی بر مجلس شورای اسلامی و ۱۲ ساله شدن رکورد او و شکست دوباره محمدرضا عارف در مقابلش، نکته جدیدی نیست ولی با حذف مطهری، یک سوال بیش از پیش در شبکه‌های اجتماعی ایجاد شد، مقصر حذف مطهری کیست؟

بخشی از کاربران شبکه های مجازی، فراکسیون‌های مستقلان ولایی و ولایی را مسئول حذف مطهری می‌دانستند. آن‌ها معتقد بودند که ائتلاف شکل گرفته بین این دو فراکسیون برسر حفظ لاریجانی موجب نوعی معامله و واگذاری کرسی نایب رئیسی به اصولگرایان شد.

این ائتلاف نانوشته از آن جهت حائز اهمیت است که بدانید اعضای فراکسیون مستقلان ولایی به ویژه کاظم جلالی به عنوان رئیس و بهروز نعمتی به عنوان عضو هیات رئیسه آن همچون بسیاری دیگر از چهره‌های این فراکسیون همگی با لیست امید وارد دهمین دوره مجلس شورای اسلامی شدند و بعد از ورود راه دیگری در پیش گرفتند و این بدان معناست که عملا جریانی که اصلاحات باعث ورودش به مجلس بود، با اصولگرایان برسر حذف یک اصلاح‌طلب از کرسی نایب رئیسی ائتلاف کرده است.

فاطمه سعیدی، سخنگوی فراکسیون امید مجلس شورای اسلامی نیز اعتقادی نزدیک به این افراد دارد. او در جریان گفت‌وگوی اخیر خود با پانا صراحتا مطهری را قربانی ائتلاف بین فراکسیون‌های مستقلان ولایی و ولایی دانسته و تاکید می‌کند که تلاش فراکسیون امید در سال پایانی برای رسیدن به کرسی ریاست مجلس، اشتباه نبوده است.

گروه دوم کاربران شبکه‌های اجتماعی دقیقا نظری مغایر سخنگوی فراکسیون امید دارند. آن‌ها معتقدند که امیدی‌ها در تلاشی نابجا و البته بی‌ثمر برای رسیدن به کرسی ریاست، مستقلان را از خود راندند و در نتیجه کرسی مطهری را از او گرفتند.

هر دو این اظهارات درجای خود هم صحیح است و هم غلط. نمی‌توان منکر نقش پررنگ ائتلاف فراکسیون‌های مستقلان و ولایی در کنار رفتن مطهری از نایب رئیسی شد ولی سوال اینجاست که اگر فراکسیون امید «لابی مَن»هایی قدرتمندی چون نعمتی که مثال بازوی منفصل لاریجانی در صحن حرکت می‌کند، در اختیار داشت یا استراتژی صحیح‌تری برای حضور در انتخابات هیات رئیسه بر می‌گزید، بازهم نتیجه همین بود؟

ادعای گروه دوم کاربران نیز از آن جهت صحیح است که رویای ریاست امیدی‌ها بر بهارستان آن هم در سال چهارم عملا رویایی محال بود ولی اگر فراکسیون امید از حضور در انتخابات هیات رئیسه انصراف می‌داد و در ائتلافی با مستقلان برای حفظ کرسی‌های خود فعالیت می‌کرد، تضمینی وجود داشت که مثال آنچه که در اجلاسیه دوم رخ داد، امید ضربه نخورد و کرسی‌های خود در بین دبیران هیات رئیسه را از دست ندهد یا خیر؟

این سوالات و صدها سوال دیگر از این دست مواردی است که شاید روزی یکی از اعضای فراکسیون امید قصد پاسخگویی به آنان را داشت ولی ما برای روشن‌تر شدن موضوع با کاظم جلالی، رئیس مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی و از نزدیک‌ترین افراد به لاریجانی که ریاست فراکسیون مستقلان را نیز عهده‌دار است به گفت‌وگو نشسته‌ایم تا شاید ابعاد مختلف این موضوع مشخص‌تر شود.

متن این گفت‌وگو در زیر به اطلاع می‌رسد:

هیچ چیزی در مجلس قابل تضمین نیست

شما معتقید که امیدی‌ها باید در ائتلافی برای حفظ ترکیب قبلی هیات رئیسه تلاش می‌کردند ولی تجربه اجلاسیه دوم و زیرپا گذاشته شدن ائتلاف‌ها و کاهش سهم امید به دو کرسی در هیات رئیسه همچنان مقابل چشم ماست.

حرف ما این بود که همین ترکیب حفظ شود و وقتی می‌گوییم همین ترکیب حفظ شود، یعنی اوضاع به همین شکل بماند و تغییری در آن ایجاد نشود.

تضمینی وجود داشت که اجلاسیه دوم را تکرار نکنید؟

هیچ گاه هیچ چیزی در داخل مجلس شورای اسلامی قابل تضمین نیست.

اینکه تصور کنیم در درون مجلس فرد یا گروهی می‌تواند چیزی را تضمین کند، تصور اشتباهی است مثل اینکه برخی می‌گویند ما می‌توانیم به افراد خارجی اعتماد کنیم یا خیر؟ پاسخ خیر است و هیچ موقع ما نمی‌توانیم به خارجی‌ها اعتماد کنیم ولی نمی‌توانیم به صورت مداوم با خارجی‌ها هم بجنگیم بنابراین باید به نوعی با آن‌ها کار و همکاری کنیم هرچند که اعتماد در اینجا وجود نداشته باشد.

بنابراین هیچ کس نمی‌تواند در داخل مجلس شورای اسلامی چیزی را تضمین کند.

من رئیس فراکسیون مستقلان هستم. آقای عارف، رئیس فراکسیون امید است و آقای حاجی‌بابایی هم رئیس فراکسیون ولاییون است، هرکدام از ما با تعامل با سایر دوستان خود همکاری می‌کنیم، چون اینجا پادگان نیست که نمایندگان بگویند چون آقای جلالی فلان حرف را زد، پس ما همه به حرف او گوش می‌دهیم یا اینکه چون آقای عارف گفت، همه بگوییم چشم یا اینکه چون فلان حرف را آقای حاجی‌بابایی زد، همه به حرف او گوش کنیم.

باید در مجلس کار اقناعی صورت بگیرد. امسال تا حدودی این امکان وجود داشت که در مجلس شورای اسلامی کار اقناعی صورت بگیرد.

مردم در داخل کشور شرایطی که تحمل می‌کنند، شرایط خوب و مساعدی نیست بنابراین پیام این کار اقناعی به جامعه می‌توانست این باشد که قرار نیست ما به عنوان نماینده در مجلس وقت و زمان خود را صرف اقداماتی از این دست (انتخابات هیات رئیسه) کنیم.

می‌توانستیم در کنار هم قرار بگیریم و افرادی که وجود داشتند را حفظ کنیم که در نهایت همین اتفاق هم افتاد.

اساسا کسی که تجربه کار پارلمانی داشته باشد، می‌داند که اساس این تصور که می‌توان ۴ عضو هیات رئیسه مجلس را از سال دوم به بعد تغییر داد، غلط است. شاید ۴ نفر را بتوان در ۳ سال تغییر داد ولی اینکه ۴ نفر را در یک سال تغییر داد، عملا امکانش وجود ندارد.

همیشه هم در مجلس اوضاع به همین شکل بوده و یک الی دو نفر در هیات رئیسه تغییر می‌کردند. این موضوع از آن جهت که برای من امر مسجلی بود به دوستان گفتم که تلاش کنیم کار را با هم پیش ببریم. (ترکیب هیات رئیسه ثابت و بدون تغییر باقی بماند)

از طرف دیگر اعضا فراکسیون مستقلان با رای ندادن به مطهری در عمل به یکی از گزینه‌های خودشان رای نداده‌اند. فراموش نکرده‌ایم که مطهری گزینه مستقلان بود.

شما چرا می‌گویید مستقلین؟ ما که نمی‌دانیم چه کسی رای داد و چه کسی رای نداد.

لاریجانی در لیست امید قم بود، امیدی‌ها به گزینه خودشان رای ندادند

اما عملا ائتلاف مستقلان و ولایی باعث شد که مطهری رای نیاورد؟

ما همیشه مسئول تصمیمات خودمان هستیم و شما هم به هرحال باید تصمیم عاقلانه‌ای بگیرید.

این‌ها هم آدم هستند اصلا فرض کنیم که فراکسیون مستقلان به مطهری رای نداد، طرف می‌گوید شما به آقای لاریجانی رای نمی‌دهید، پس ماهم به گزینه شما رای نمی‌دهیم. تعارف که نداریم. اوضاع همین است دیگر!

اگر بخواهیم به این شکل حساب کنیم، باید بگوییم که آقای لاریجانی هم در لیست امید قم حضور داشت و این یعنی امیدی‌ها هم به لیست خودشان رای نداده‌اند.

اینطوری نمی‌توان فکر کرد. در دوره‌های قبل هم این موضوع وجود داشت که افراد به محض ورود به مجلس اقدام دیگری صورت می‌دهند چون تعاملات در مجلس شکل خاص خودش را دارد.

از طرف دیگر شما صحبت از ائتلاف می‌کنید ولی فراکسیون مستقلان برای مذاکره پیش شرط تعیین کرد. شما عضو کمیسیون امنیت ملی هستید، این وضعی است که ما با آمریکا هم داریم. آن‌ها می‌گویند موشکی را کنار بگذار تا مذاکره کنیم. این پیش شرط تعیین کردن عملا ائتلاف را ناممکن می‌کند.

ما پیش شرط تعیین نکردیم.

وقتی می‌گویید لاریجانی حتما باید رئیس بماند، یعنی پیش شرط تعیین کرده‌اید.

ما نگفتیم.

چرا یکی از اعضا هیات رئیسه فراکسیون مستقلان صراحتا اعلام کرد که لاریجانی خط قرمز ماست.

آنچه که آقای لاهوتی گفت مورد انتقاد هم قرار گرفت ولی حرف من چیز دیگری است. حرف من این بود که همه این ۱۲ عضو هیات رئیسه مجلس حفظ شوند. من گفته بودم که بیایید در سال چهارم همین ترکیب هیات رئیسه مجلس را حفظ کنیم.

اما شما سال‌های گذشته نیز این موضوع را گفته بودید و خواستار ریاست لاریجانی بوده‌اید.

اینطور نیست که ما این‌ها را حفظ کنیم. این افراد (اعضا هیات رئیسه) حفظ خواهند شد. آدمی که سیاسی باشد می‌‌داند این ترکیب حفظ می‌شود. مگر هر سه فراکسیون برای دبیری هیات رئیسه کاندیدا معرفی نکردیم؟ اما همان ترکیب سابق حفظ شد.

اینقدر هم روی سال قبل گیر نکنیم. به هرحال در عالم سیاست شما مقتضیات زمان را باید در نظر بگیرید. امسال در صحن مجلس هم افراد و نمایندگان اشتهای زیادی برای کاندیداتوری و ورود به هیات رئیسه نداشتند حتی در فراکسیون‌ها هم این اشتها وجود نداشت.

در فراکسیون ما (مستقلان) برای کارپردازی (ناظران) هیات رئیسه کلا سه نفر کاندیدا شده بودند.

به جای متهم کردن مستقلان به موارد دیگر بپردازید

دلیل این مساله هم شاید همان ائتلاف بین شما و فراکسیون ولایی باشد.

اصلا فرض کنیم همین است که شما می‌گویید ولی من می‌گویم برای دو تا کرسی کلا در فراکسیون ما ۳ نفر کاندیدا بودند. شما برای جایی دوتا مسئول می‌خواهید انتخاب کنید ولی ۲۰ نفر کاندیدا می‌شوند.

حرف من این است که میل و اشتهایی برای کاندیداتوری از پایه وجود نداشت.

شما به جای متهم کردن ما به موارد دیگری بپردازید.

ما تصمیم خودمان را گرفتیم و مسئولیت آن را هم می‌پذیریم. این لیست ما بود و برای کرسی نایب رئیسی هیچ گزینه‌ای معرفی نکردیم و سفید دادیم.

بله شما سفید دادید تا آقای مصری که از فراکسیون ولایی کاندیدا شوند و جای آقای مطهری را بگیرند.

بله! شما هرچیزی را می‌توانید تحلیل کنید. شما تحلیل‌گر هستید و من نمی‌توانم نظر شما را عوض کنم ولی شما بروید و در درون خودتان به دنبال مشکل بگردید.

مشکل اساسی ما این است که همه ما به دنبال فرافکنی و متهم کردن دیگران هستیم. اشکالی ندارد، ما متهم هستیم ولی ما متهم ردیف دوم محسوب می‌شوم، شما متهم ردیف اول را پیدا کنید.

اگر تصمیم درست می‌گرفتند، مطهری حذف نمی‌شد

در اینکه فراکسیون امید مشکلات قابل توجهی دارد، شکی نیست ولی گمان نمی‌کنید این رای ندادن فراکسیون مستقلان به مطهری نوعی لجبازی و تقابل با امیدی‌ها محسوب می‌شود؟

نه واقعا! من شخصا اهل تقابل نیستم و روحیه‌ام روحیه تعاملی است نه تقابلی. اینقدر تعاملم زیاد است که گاهی اوقات مورد انتقاد تعاملی قرار می‌گیرم.

آنکه گفتم مورد اول بود. مورد دوم اینکه انتخابات هیات رئیسه گذشت و هرچه که بود، تمام شد. هرسال هم همین است و از قبل هم قابل پیش‌بینی بود.

اگر درست تصمیم می‌گرفتیم همین یکی (علی مطهری) هم نمی‌افتاد.

هیات رئیسه در سال چهارم به احتمال ۵۰ درصد تغییر نمی‌کند. آدم‌هایی که برای اولین بار است به مجلس می‌آیند، گمان می‌کنند که با هیجان می‌توانند کاری را انجام دهند.

باید پذیرفت که آن برادری که می‌رود بالا و در جایگاه هیات رئیسه قرار می‌گیرد هم بلد است چگونه باید تعامل کند.

من یک نمونه به شما بگویم، یکی از دوستان امید که راضی نیست اسمش را بگویم، یک جمله خوبی در این زمینه به من گفت. او گفت که این افراد (امیر حسین قاضی‌زاده هاشمی، دبیر اصولگرای مجلس) نان عملکرد خودشان را می‌خورند.

او که از اعضا برجسته اصلاح‌طلب است، گفت که من به آقای قاضی‌زاده که عضو جبهه پایداری است رای می‌دهم چون می‌توانم با او تعامل کنم.

حرف من این است که مدلی که در مجلس وجود دارد، مدل بیرونی نیست، شما در بیرون از مجلس تحلیل‌های دیگری دارید ولی در مجلس سال اول که گذشت، آدم‌ها با یکدیگر رفیق می‌شوند.

هیچ جلسه‌ای با فراکسیون ولایی نداشتیم

این دقیقا ضعف کار تشکیلاتی ماست. اگر کار تشکیلاتی به شکل درست انجام می‌شد آن نماینده اصلاح‌طلب نباید چنین حرفی به زبان می‌آورد.

من از واقعیت می‌گویم و شما از آنچه که باید باشد. حرف من این است که واقعیت در درون مجلس شورای اسلامی به این شکل است. آدم‌ها با یکدیگر در درون پارلمان رفیق می‌شوند و بسیاری از تعاملات براساس رفاقت بین آن‌ها شکل می‌گیرد.

بسیار خوب. اخباری مطرح شده بود که گویا فراکسیون شما و فراکسیون ولایی نشستی درباره انتخابات هیات رئیسه برگزار کرده‌اید، در آن جلسه چه گذشت؟

ما اصلا چنین جلسه‌ای نداشته‌ایم. آنقدر دوستان اصرار داشتند که با ما جلسه نداشته باشند، حتی یک جلسه هم نداشتیم. نه تنها فراکسیون مستقلان و ولایی جلسه‌ای نداشتند حتی من و آقای حاجی‌بابایی هم جلسه نداشتیم.

یعنی اعضا فراکسیون ولایی به دفتر آقای لاریجانی هم نرفتند؟

نه نه! این بحث دیگری است.

آقای لاریجانی دوستانی که به او رای می‌دهند را دعوت کرده بود.

حضور عضو فراکسیون امید در جلسه لاریجانی برای انتخابات هیات رئیسه

ولایی‌ها بودند دیگر؟

هم اعضا فراکسیون ولایی در آن جلسه بودند هم برخی اعضا فراکسیون امید، از فراکسیون مستقلان هم در آن جلسه حضور داشتند.

دفتر آقای لاریجانی هرسال اینکار را انجام می‌دهد و دوستان را دعوت می‌کند. این موضوع هیچ ارتباطی با سایر موضوعات ندارد ولی شما می‌دانید که روز قبل از برگزاری انتخابات هیات رئیسه در فراکسیون ولایی رای‌گیری صورت گرفت و دوستان گفتند که نامی را برای کرسی ریاست نمی‌نویسند.

فراکسیون‌های ولایی و مستقلان با ارائه لیست واحد مخالفت کردند

پس این ائتلاف و این هماهنگی چطور شکل گرفته؟ جلسه‌ای برگزار شده است دیگر.

شما مسلمانید دیگر! من روزه‌ام و آخرت خودم را هم به این سیاسیون و هیچ کس دیگری نمی‌فروشم. من آخرت‌گرا هستم. ما هیچ جلسه‌ای نداشتیم.

پیغام چطور؟ پیامی چیزی رد و بدل نکردید؟

پیغام به چه معنا؟ بله ما بارها و بارها با اقای کوهکن صحب کردیم. با دوستان دیگر فراکسیون ولایی هم صحبت کردیم ولی آقای حاجی‌بابایی و آقای دهقان (نایب رئیس اول فراکسیون ولایی) و دوستان ما قائل به این بودند که جلسه‌ای در هیچ جایی تشکیل نشود. حتی هیچ‌گونه توافقی که بخواهد انجام شود هم صورت نگرفته بود حتی شما دیدید ما دوتا لیست جداگانه ارائه دادیم.

درست است که لیست‌های ارائه شده توسط فراکسیون‌های مستقلان ولایی و ولایی کامل نیست ولی لیست‌های جداگانه است. برخی افراد در این بین گفتند که لیست واحد ارائه کنیم که هم آن‌ها مخالفت کردند و هم فراکسیون ما.

این‌ها مهم نیست! به هرحال در درون مجلس چنین اتفاقاتی رخ می‌دهد.