ترامپ پلیس خوب بازی بولتون است یا مخالف جنگ؟

دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری آمریکا و مقام‌های ارشد کابینه‌اش پیامی به مقام‌های ایران ارسال کرده‌اند، این پیام‌ها یکسان نبوده است.

جان بولتون، مشاور امنیت ملی ترامپ و مایک پمپئو، وزیر امور خارجه، هشدار داده‌اند که هر گونه اقدام تحریک‌آمیز از سوی ایران را با «ضربه‌ای بی‌رحم» و «پاسخی قاطع و صریح» جواب می‌دهند.

اما ترامپ روز پنجشنبه در پاسخ به سوالی درباره احتمال درگیری نظامی گفت: «من فکر می‌کنم شما همیشه می‌توانید این موضوع را بگویید، درست است؟» بعد او پیام اصلی خود را اعلام کرد و اینکه «آنچه من دوست دارم در مورد ایران ببینم این است که آنها با من تماس بگیرند.»

ترامپ به خبرنگاران در کاخ سفید گفت: «کاری که آنها باید انجام دهند این است که با من تماس بگیرند،‌ بنشینند، ما می‌توانیم یک توافق داشته باشیم؛ یک توافق عادلانه، ما به دنبال آسیب رساندن به ایران نیستیم.»

او ادامه داد: «ما می‌خواهیم که آنها قوی و بزرگ باشند و اقتصاد بزرگی داشته باشند اما باید تماس بگیرند و اگر این کار را بکنند ما گفت‌و‌گو را با آنها آغاز خواهیم کرد.»

اگر این پیام وضوح کا‌مل را نداشت، روز شنبه کاخ سفید شماره‌ای را در اختیار سوئیس‌، حافظ منافع آمریکا در ایران، گذاشت تا آن را به رهبران ایران بدهد تا در صورت تمایل با ترامپ تماس بگیرند.

این احتمال وجود دارد که ترامپ در حال چیدن سناریوی پلیس خوب و پلیس بد باشد اما یک فرد نزدیک به این جریان می‌گوید که این گسستگی می‌تواند بخشی از تفاوت دنیای ترامپ با مشاورانش باشد. رئیس‌جمهوری آمریکا که به وضوح روشن کرده است مخالف مداخلات خارجی است، روز پنجشنبه هم اعلام کرد که به دنبال ملایم کردن روحیه تهاجمی بولتون است.

مقام‌های ایران احتمالا فرصتی را درک کرده‌اند. به نظر می‌رسد تلاش دارند تا مشاوران ترامپ را افرادی جلوه دهند که به دنبال مداخله نظامی و تغییر نظام در ایران هستند و تلاش می‌کنند تا میان ترامپ و بولتون فاصله بیندازند.

محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه ایران، روز ۲۸ آوریل به سی‌بی‌اس گفت: «ما باور نداریم که رئیس‌جمهوری ترامپ به دنبال جنگ نیست اما می‌دانیم که افرادی برای این کار به او فشار می‌آورند.» آن گروه که ظریف آنها را «گروه بی» خطاب می‌کند شامل جان بولتون، پادشاهان عربستان سعودی و امارات و بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل می شوند.

ظریف در نشست جامعه آسیا که روز ۲۳ آوریل در نیویورک برگزار شد گفت: «معتقدم که تیم ب همان برنامه‌ای را که رئیس‌جمهوری ترامپ دارد، ندارند. آنها به دنبال طرحی هستند که تریلیون‌‌ها دلار برای آمریکا هزینه در بر خواهد داشت. طرحی که ایران را مجبور به واکنش کند و سپس آنها از آن بهره ببرند».

او افزود: «هنوز بحران نداریم اما اوضاع خطرناک است. تصادف‌ها، تصادف‌های طراحی‌شده ممکن‌اند. من این موضوع را دست‌کم نمی‌گیرم که تیم ب در حال طراحی تصادفی در هر جایی در منطقه هستند».

دیگران - تحلیلگران و منتقدان ترامپ - به این احتمال اشاره کرده‌اند که بولتون و دیگران ممکن است که به دنبال آغاز یک جنگ باشند.

بولتون ۵ می اعلام کرده بود که ناو هواپیما بر آبراهام لینکلن راهی خاورمیانه می‌شود. او استقرار این ناو جنگی را به دلیل برآورد سازمان‌های اطلاعاتی از تهدیدات ایران و به عنوان هشداری برای تهران اعلام کرد.

به هر حالی همان طور که کارشناسان اشاره کرده‌اند که متحدان آمریکا و دیگر مقامات آمریکایی از جمله پمپئو و جان ریچاردسون، رئیس عملیات نیروی دریایی ارتش آمریکا گفته‌اند که استقرار گروه‌های تهاجمی از پیش برنامه‌ریزی شده‌ بود.

آمریکا روز جمعه گام دیگری برای تقویت حضور خود در خاورمیانه برداشت و اعلام کرد که سامانه‌های دفاع موشکی بیشتری در منطقه مستقر می‌کند.

گروه اورآسیا روز ششم می اعلام کرد اقدامات اخیر آمریکا در خاورمیانه بازآرایی یک استقرار عادی نیروها و تجهیزات آمریکا در منطقه به شمار می‌آید اما به نظر می‌رسد که گویش صریح در بیانیه بولتون با هدف ارعاب و به صورت بالقوه تحریک مقامات ایران برای ضربه زدن است.

آدام چف، نماینده دموکرات ایالت کالیفرنیا، که ریاست کمیته اطلاعاتی مجلس نمایندگان آمریکا را برعهده دارد، به اقدامات عصبانی‌کننده اخیر دولت آمریکا علیه ایران که شامل قطع صادرات نفت ایران، قرار دادن سپاه پاسداران ایران در لیست گروه‌های تروریستی و ارسال تجهیزات نظامی به منطقه است، اشاره کرد.

او هشدار داد که با در نظر گرفتن تمام این موارد، ممکن است که آنها را تحریک به واکنش کنیم.

شف طی بیانیه‌ای در تاریخ ۷ می گفت: «دیدگاه‌های بولتون درباره ایران مشهور هستند. اگر رئیس جمهوری نمی‌خواهد که به یک درگیری نظامی ویران‌کننده جدیدی وارد شود، امیدوارم که به صحبت‌های مشاوران دیگر گوش دهد و به دنبال کاهش تنش‌ها باشد.»

اما یک روز پس از آنکه ترامپ چنین اشاره‌ای داشت و گفت که تمایل دارد تا سران ایران با او تماس بگیرند یکی از فرماندهان ارشد سپاه پاسداران ایران گفت که ایران وارد مذاکره با آمریکا نمی‌شود.

ظریف نیز نظر مشابهی اظهار کرد و گفته بود: «ما نمی‌توانیم با کسی ملاقات کنیم که قابل احترام نیست و تعهدات بین‌المللی کشورش را نقض می‌کند و از توافقنامه‌ها خارج می‌شود. شما برای عکس گرفتن ملاقات نمی‌کنید.»

تمایل شدید بولتون برای تشدید تنش‌ها باعث ایجاد نگرانی در بخش‌های دیگری از دولت شده است. پست‌های کلیدی کاخ سفید به دست افراد ستیزه‌جوی پر شده است. کسانی نظیر جیمز ماتیس، وزیر دفاع سابق و رکس تیلرسون، وزیر امور خارجه سابق دیگر در کابینه حضور ندارند و با رفتن آنها، به نظر می‌رسد که بولتون دست بازتری دارد زیرا کسی در وزارت امور خارجه و پنتاگون حضور ندارد تا او را کنترل کند.

ترامپ پیشتر نیز گفته بود که اگر بولتون را به حال خود رها کند، آمریکا هم اکنون در چند نقطه درگیر جنگ بوده است. همچنین ترامپ هفته پیش و در واکنش به مطرح شدن گزینه نظامی علیه ونزوئلا، به تیم خود گفته بود که به جای آن بر این موضوع تاکید شود که «تمام گزینه‌ها روی میز است».

از سوی دیگر مقام‌های اطراف ترامپ نیز گفته‌اند که هیچ طرحی برای درگیری با ایران وجود ندارد. میک مولوینی، سرپرست رئیس کارکنان کاخ سفید، در مصاحبه با سی‌بی‌اس گفته که «ما قصد وارد شدن به جنگ با ایران را نداریم. من فکر می‌کنم چیزی که شما در خاورمیانه خواهید دید این است که ما از منافع خود در آنجا محافظت خواهیم کرد.»