بررسی علنی CFT؛ خیلی دور، خیلی نزدیک

سیدمیلاد علوی - دو سال از نخستین روزهای لوایح چهارگانه در ارتباط با FATF به مجلس شورای اسلامی تقدیم شد می‌گذرد ولی هنوز تکلیف سه لایحه الحاق به کنوانسیون مقابله با تامین مالی تروریسم (CFT)، الحاق به کنوانسیون مقابله با جرائم سازمان‌یافته فراملی (پالرمو) و اصلاح قانون مبارزه با پولشویی در کشور مشخص نشده است.

دو لایحه پالرمو و اصلاح قانون مبارزه با پولشویی در انتظار اظهارنظر خوان آخر (مجمع تشخیص مصلحت نظام) هستند و لایحه CFT نیز با ۲۲ ایراد و به تعبیر رئیس کمیسیون امنیت ملی یک «تیر خلاص» شورای نگهبان به مجلس برگشت تا بار دیگر مشخص شود که این رشته سر دراز دارد.

حالا حشمت‌الله فلاحت‌پیشه، نماینده مردم اسلام‌آباد غرب که پس از ۱۰ سال بر کرسی علاءالدین بروجردی، نماینده مردم بروجرد تکیه زد و به عنوان دومین رئیس کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی در مجلس دهم شناخته شد، از علاقه خود به شفافیت اقدامات و برنامه‌های این کمیسیون خبر می‌دهد.

او که ارتباط کمیسیون متبوع خود با خبرنگاران پارلمانی را دوباره احیا کرد پیش از این اعلام کرده بود که خواستار حضور خبرنگاران در اغلب نشست‌های کمیسیون امنیت ملی است ولی گاهی موانعی چون مخالفت مسئولان دعوت‌شده مانع آن شده است.

پنج ماهی از ریاست فلاحت‌پیشه بر کمیسیون امنیت ملی می‌گذرد و او خبر از «طرح» یا به عبارتی صحیح‌تر پیشنهادی می‌دهد که به موجب آن خبرنگاران به عنوان نمایندگان مردم بتوانند در نشست کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی به هنگام بررسی ایرادات شورای نگهبان به لایحه الحاق به کنوانسیون مقابله با تامین مالی تروریسم حضور پیدا کنند.

او می‌گوید: «هدف پیشنهاددهندگان برای بررسی علنی لایحه CFT در کمیسیون امنیت ملی، این است که مردم و افکار عمومی در جریان بررسی چنین لایحه‌ای و تعیین تکلیف آن قرار گیرند. بنده با پیشنهاد اعضای کمیسیون و برخی نمایندگان درباره بررسی علنی CFT در این کمیسیون موافقم، اما باید پیش از جلسه، موضوع را با هیات‌رئیسه نیز مطرح کنیم. در صورت موافقت هیات‌رئیسه ممکن است این جلسه به صورت علنی برگزار شود.»

پیش از این نیز نمایندگان مجلس شورای اسلامی با تهیه طرحی تلاش‌هایی را برای شفاف‌سازی آرای نمایندگان مجلس شورای اسلامی انجام داده بودند ولی تاکنون توفیقی در این زمینه حاصل نشده است.

تلاش‌های جناحی برای زمین زدن برخی لوایح و طرح‌ها را می‌توان از اصلی‌ترین علت‌های استقبال نمایندگان از مسئله شفافیت آرای نمایندگان دانست ولی مسئله بررسی علنی طرح‌ها در کمیسیون‌های مختلف مجلس شورای اسلامی امری کم‌سابقه و به‌دور از جناح‌بندی‌های مرسوم بهارستان است.

فلاحت‌پیشه در اظهارات خود به نمایندگان مطرح‌کننده این پیشنهاد اشاره‌ای نمی‌کند ولی شنیده‌ها حاکی از آن است که نمایندگانی از هر سه‌طیف سیاسی مجلس خواستار تحقق این مسئله هستند.

یکی از نمایندگان مجلس که نخواست نامش فاش شود در همین زمینه به پانا می‌گوید: «نمایندگان خواستند جلسات بررسی ایرادات شورای نگهبان به لایحه CFT به صورت علنی برگزار شود تا مردم به صورت مستقیم در جریان برگزاری جلسه و اظهارات همه طرف‌ها و دغدغه‌های آنان قرار بگیرند. بازار شایعات اطراف این کنوانسیون همواره داغ بوده است و من معتقدم با این اقدام نه تنها شایعات فروکش خواهد کرد بلکه تا حد زیادی نیز مسائل برای مردم روشن می‌شود. به هرحال همه طرف‌ها از وزارت امور خارجه گرفته تا ستاد کل نیروهای مسلح با توجه به ذات این کنوانسیون دغدغه‌هایی دارند که می‌توانم بگویم در جای خود درست است ولی باید دید مصالح ملی چه حکمی می‌دهد و چه بهتر که مردم به صورت مستقیم با این دغدغه‌ها آشنا شوند.»

تجربه بی‌تکرار

سی‌ویکم مرداد تا بیست‌وهشتم شهریور ماه مجلس شورای اسلامی شاهد بررسی برنامه جامع اقدام مشترک در کمیسیون ویژه برجام بود ولی بزرگترین تفاوت بررسی این جلسات پخش زنده آن و حضور خبرنگاران بود.

اظهارات سعید جلیلی و محمدجواد ظریف، فراز و فرودهای سیدعباس عراقچی و اظهارات تند مهرداد بذرپاش، همه و همه به صورت علنی برای عموم مردم پخش شد و اتفاقا تاثیری اساسی در ترکیب دهمین دوره مجلس شورای اسلامی گذاشت.

فیلم جلسات کمیسیون ویژه در روزهای انتخابات دست به دست چرخید و افراد و طیف‌ها عملا به دو دسته تقسیم شدند: موافقان و مخالفان ظریف. وزیر امور خارجه آن روزها نیز همچون امروز زیر سخت‌ترین فشارها قرار گرفت ولی پخش زنده جلسات افکار عمومی را مقابله تندروها قرارداد تا در نهایت برجام به زعم منتقدانش ۲۰ دقیقه‌ای در صحن علنی بهارستان تصویب شده و برای اجرا آماده شود.

از آن روز تاکنون عملا دیگر جلسات هیچ کمیسیونی به صورت زنده از صداوسیما پخش نشد و رسانه‌های مکتوب و خبرگزاری‌ها نیز به اخبار خبرگزاری رسمی مجلس شورای اسلامی و گفت‌و‌گوهای تلفنی کوتاه برای پیگیری کم‌و‌کیف نشست کمیسیون‌های تخصصی بسنده کردند.

اما این‌بار اوضاع شکلی متفاوت‌تر به خود گرفته است. کنوانسیون مقابله با تامین مالی تروریسم همچون برجام به محل اختلاف جدی دو طیف سیاسی و بعضا ارگان‌های قانون‌گذاری کشورمان تبدیل شده است. فلاحت‌پیشه تاکید می‌کند که بررسی‌های بسیار جدی درباره CFT و ایرادات شورای نگهبان به این لایحه در کمیسیون امنیت ملی صورت خواهد گرفت. حضور همزمان نمایندگان دولت (لعیا جنیدی، معاون حقوقی رئیس‌جمهوری، محمد جواد ظریف، وزیر امور خارجه، عبدالناصر همتی، رئیس کل بانک مرکزی و سیدمحمود علوی، وزیر اطلاعات)، شورای نگهبان، نمایندگان اطلاعات سپاه و ستاد کل نیروهای مسلح نیز خبر از گفتمانی بسیار جدی درمورد کنوانسیون مذکور می‌دهد.

یکی از نمایندگان خواستار برگزاری علنی این جلسات به پانا می‌گوید: «خواسته ما برای پخش علنی جلسات کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی برای آن است که مردم مستقیما با نظر افراد و مسئولان آشنا شوند تا بهتر تصمیم بگیرند.»

با این حال شنیده‌ها از هیات رئیسه مجلس شورای اسلامی حاکی از رغبت نداشتن به پخش علنی جلسات رسیدگی به ایرادات شورای نگهبان به کنوانسیون مقابله با تامین مالی تروریسم دارد و این یعنی پخش علنی جلسه بررسی CFT مثال خواسته‌ای دور از دسترس است که در همین نزدیکی قرار دارد.

با تمام این تفاسیر، نمایندگان ارائه‌دهنده پیشنهاد برگزاری علنی جلسه بررسی لایحه الحاق به کنوانسیون بین‌المللی مقابله با تامین مالی تروریسم، امیدوارند بتوانند نه جلسه امروز بلکه سایر جلسات را به صورت علنی برگزار کنند. باید دید این خواسته تا چه حد رنگ حقیقت به خود خواهد گرفت.