قطار برجام به وین بازگشت؛ حضور یک مقام مسئول زن در هیات ایرانی

شب گذشته محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه کشورمان، پس از بازگشت از اتریش به همراه حسن روحانی، رئیس‌جمهوری با همراهی سید عباس عراقچی، معاون سیاسی خود و لعیا جنیدی، معاون حقوقی رئیس‌جمهوری دوباره راهی وین پایتخت اتریش شد تا امروز در صدر هیات دیپلماتیک کشورمان در نشست مشترک کمیسیون برجام شرکت کند.

کمیسیون مشترک برجام بر اساس اعلام‌های رسمی امروز از ساعت ۱۳:۳۰ به وقت تهران و ۱۱ به وقت وین در سطح وزرای امور خارجه (آلمان، انگلستان، فرانسه، چین، روسیه و ایران) تشکیل جلسه خواهد داد.

حضور لعیا جنیدی، معاون حقوقی رئیس‌جمهوری، در تیم مذاکره کننده کشورمان فارغ از اینکه برای اولین بار یک زن در تیم مذاکره‌کننده ایرانی حضور دارد، حاکی از سختی و پیچیدگی این دوره از مذاکرات به لحاظ حقوقی و عزم ایران برای اخذ تضمین‌ از طرف‌های اروپایی است. جنیدی سابقه پژوهش‌ درباره روابط تجاری بر اساس حقوق بین‌الملل را در دوره پسادکتری در دانشگاه هاروارد در کارنامه خود دارد.

با این همه بسته پیشنهادی به تهران تسلیم شده است و نکته اینجاست که این بسته با توجه به اخبار منتشرشده نتوانسته است چنان که باید و شاید نظر حسن روحانی، رئیس‌جمهوری، را به خود جلب کند.

او به همین منظور شب گذشته در تماس‌های تلفنی جداگانه‌ای با آنگلا مرکل، صدراعظم آلمان و امانوئل مکرون، همتای فرانسوی خود گفت‌و‌گو و ضمن تکرار مواضع ایران به آنان یادآوری کرد که ادامه برجام بدون تامین منافع قانونی کشورمان عملا امکان‌پذیر نیست.

روحانی در گفت‌و‌گوی خود با مرکل نه تنها بسته پیشنهادی اروپا به ایران را «مایوس کننده» خطاب می‌کند بلکه آن‌را بدون تعهدات مشخص دانست و متذکر شد که این بسته شبیه به بیانیه اتحادیه اروپا شامل تعهداتی کلی و بدون نقشه راهبردی است.

او خطاب به مکرون نیز گفت که کشورهای اروپایی به علاوه چین و روسیه باید منافع ایران در چارچوب برجام در دوران خروج یکجانبه ایالات متحده از توافق هسته‌ای را تامین کنند.

وزیر امور خارجه کشورمان نیز امروز از وین در تذکری صریح به طرف‌های مذاکره کننده گفت که امکان همزمانی اعمال تحریم‌ها علیه ایران و اجرای توافق هسته‌ای موسوم به برجام وجود ندارد.

در حالی که بسته در تهران است و تیم مذاکره کننده ایرانی در وین، به نظر می‌رسد بسته پیشنهادی اروپا توانایی لازم برای اخذ نظر ایرانی‌ها را نداشته اما طرف‌ها امیدوارند امروز در اتریش توافق‌های مشخصی بین وزرای امور خارجه ایجاد شود که آینده برجام را تضمین و این بیمار را از ICU خارج کند.

موضع رئیس‌جمهوری ایالات متحده آمریکا نیز در قبال برجام و سایر توافق‌های بین‌المللی مشخص است، او اهل پایبندی به هیچ توافقی نیست، چه برجام باشد چه محیط زیست و چه شورای حقوق بشر سازمان ملل متحد. در این میان، ایران خواستار تامین منافع خود بر اساس برجام است و اروپا در دوگانگی تهران و واشنگتن خواستار حفظ هر دو طرف است.

وزیر امور خارجه کشورمان درباره توقع ایران از بسته پیشنهادی اروپا در بدو ورود به وین می‌گوید که این بسته پیشنهادی، باید شامل تعهداتی باشد که حقوق مردم ایران از این توافق در سایر زمینه‌ها ازجمله اقتصادی، سیاسی و هسته‌ای را تضمین کند.

از سوی دیگر، وانگ یی، وزیر امور خارجه چین، نیز در کنفرانس خبری مشترک خود با همتای اتریشی‌اش حفظ برجام را به سود صلح و ثبات در خاورمیانه و امنیت جهان دانست و تاکید کرد که کشورهای درگیر باید عزم سیاسی خود را به راه حل‌های عملی تبدیل کنند. او همچنین گفت که کشورش همچنان به این توافق چندجانبه بین‌المللی پایبند است.

با این حال اروپا همچنان در زبان از تمایل قوی خود به حفظ برجام می‌گوید اما در عمل نمی‌تواند تهران را راضی کند. شاید به همین دلیل است که ظریف نیز بارها و بارها تاکید کرده که اراده‌ها باید برای حفظ برجام عملی شود و جز این راهی برای نجات این دستاورد بزرگ دیپلماسی نیست.