دیپلماسی روحانی ترامپ رابه اروپا کشاند

حسن روحانی از روز دوشنبه سفر خود را با سوئیس آغاز کرد، جایی که رئیس‌جمهوری این کشور برای استقبال به فرودگاه آمد و با توئیت به زبان فارسی مقدم روحانی را گرامی داشت و اعلام کرد: «درصدد گفت‌وگو درباره روابط دوجانبه و راه‌های تقویت آن و نیز مسائل منطقه‌ای و منع گسترش در این برهه مهم هستیم.»

جدای از پیام روشن این دعوت از رئیس‌جمهوری ایران به اروپا برای حفظ برجام و همه آنچه مقام‌های اروپایی تا کنون و در جریان این سفر درباره پایبندی به توافق هسته‌ای بیان کرده‌اند، روحانی دیروز پیام روشن دیگری را نیز از برن به واشنگتن ارسال کرد.

در حالی که بیش از یک هفته است کاخ سفید با ایجاد فضای رسانه‌ای و دیدارها و سفرهای فشرده مقام‌های این کشور اعلام کرده است که از ماه نوامبر (زمانی که به دستور دونالد ترامپ تحریم‌های ایران به حالت قبل از برجام باز خواهد گشت) فروش نفت ایران را به صفر خواهد رساند، رئیس‌جمهوری ایران دیروز در پایتخت سوئیس در کلام خود با نشانه‌هایی از تهدید، از نابخردانه بودن همه آنچه آمریکا مدعی آن شده بود، سخن گفت. روحانی اعلام کرد: « آمریکایی‌ها مدعی شده‌اند که می‌خواهند به طور کامل جلوی صادرات نفت ایران را بگیرند. آنها معنی این حرف را نمی‌فهمند، چرا که این اصلا معنی ندارد که نفت ایران صادر نشود و آن وقت نفت منطقه صادر شود. اگر شما توانستید این کار را بکنید تا نتیجه‌اش را ببینید. ملت ایران هیچ‌وقت در برابر فشار خارجی به زانو در نیامده است و درنخواهد آمد. مگر ٣٠ سال پیش در این روزها آمریکایی‌ها هواپیمای مسافربری ایران را سرنگون نکردند و مگر در جنگ به سکوی نفتی ایران حمله نکردند و مگر کشتی معمولی لجستیک ایران را تصرف نکردند. آیا توانستند با همه این جنایات ملت ایران را تسلیم کنند؟»

این سخنان رئیس‌جمهوری باعث شد که رسانه‌ها در نشست خبری مشترک با همتای سوئیسی از او درباره بسته شدن تنگه هرمز در صورت قطع فروش نفت ایران سوال کنند. سوالی که روحانی در پاسخ به آن گفت: «به نظر من حرفی که برخی مقام‌های آمریکایی‌ها زدند که می‌خواهیم صادرات نفت ایران را به صفر برسانیم یک گزافه‌گویی است که هیچ‌وقت قادر نیستند آن را عملی کنند. این کار کاخ سفید غیرقانونی، فرامرزی و لغو تمام تعهدات بین‌المللی در زمینه انرژی و تجارت است. تصور اینکه همه نفت صادر کنند جز ایران، غلط و نابخردانه است.»

روحانی البته درباره تهدیدی که آمریکا برای خروج شرکت‌های اروپایی از ایران داشته و باعث خروج اغلب آنها شده است، نیز پاسخی داشت. او شب گذشته در بدو ورود به اتریش و در جمع ایرانیان با تأکید بر اینکه آمریکا پل ارتباطی با جهان نیست و نمی‌تواند ارتباط ایران با جهان را قطع کند، گفت: «تا امروز هر شرکتی که اعلام کرده از ایران خارج خواهد شد، یک شرکت داخلی به تنهایی یا با همراهی یک شرکت خارجی دیگر، اعلام کرده که آماده است جایگزین آن شرکت خارجی شود.»

از سوی دیگر، خبر مهم روز گذشته همزمان با سفر هیأت ایرانی به اروپا، برگزاری کمیسیون مشترک برجام با حضور وزیران امور خارجه ایران و گروه ۵ و ارائه بسته پیشنهادی اروپا به ایران بود. اروپا پیش از این اعلام کرده بود که در بسته پیشنهادی به ایران راه‌هایی را که می‌تواند منافع اقتصادی ایران از برجام با وجود خروج آمریکا و بازگشت تحریم‌ها تأمین کند ارائه خواهد کرد. بسته پیشنهادی‌ای که متفاوت از بسته‌های پیشنهادی دیگر است و کارشناسان ایرانی در جریان رسیدگی به جزئیات آن حضور داشته‌اند.

در حالی که آمریکا در ماه می از برجام خارج شد، رئیس‌جمهوری ایران مهلت چند هفته‌ای را برای اروپا تعیین کرد تا بتواند پیشنهادهای جدید را برای تأمین منافع ایران از برجام ارائه دهد اما این بار مقام‌های ایرانی اعلام کردند که در این مسیر اروپا را رها نخواهند کرد تا پس از اتلاف وقت بسته‌ای را به ایران ارائه دهد که به هیچ وجه قابل پذیرش نباشد . به این ترتیب کارشناسان ایرانی در مسیر تنظیم این بسته در کنار کارشناسان اروپایی به بررسی جزئیات پرداختند.

در حالی که هنوز جزئیات دقیقی از بسته پیشنهادی اروپا که روز جمعه قرار است در اختیار ایران قرار گیرد وجود ندارد برخی شایعات حاکی از آن است که اروپا بخشی از فروش نفت ایران را تأمین خواهد کرد.

به نظر می‌رسد این همه برای آنکه دونالد ترامپ و دولت آمریکا بخواهد تا قبل از نوامبر تلاش بیشتری را برای متحد کردن اروپا برای اعمال تحریم‌هایش ضد ایران داشته باشد، توجیه می‌کند.

به گزارش تایمز، این تلاش در سفر هفته آینده دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری آمریکا به اروپا نمود پیدا می‌کند، جایی که انتظار می‌رود ترامپ به رهبران اروپایی برای پیوستن به کمپین گسترده برای اینکه جنبه‌های گسترده‌ای از اقتصاد ایران از جمله رساندن صادرات نفت ایران به صفر را متوقف کند، فشار بیاورد. اگر اروپایی‌ها به این برنامه ملحق نشوند، ترامپ تهدید کرده است که تحریم‌های ثانویه را برای هر شرکتی که با تهران تجارت کند، اعمال خواهد کرد.

ترامپ امیدوار است که این رویکرد بی‌رحمانه رهبران اروپایی را ناچار کند که از او حمایت کنند حتی در صورتی که آنها با بازگشت تحریم‌ها مخالف باشند و خواهان حفظ توافق هسته‌ای باشند.

به نوشته تایمز، این یک رفتار بلندپروازانه از سوی دولت آمریکاست و این اولین اقدام از این نوع در استراتژی دولت ترامپ بر ضد ایران است.

ریچارد گلبرج، سناتور آمریکایی، که از افرادی بوده که مذاکرات در کنگره برای تحریم‌های بیشتر ضد ایران را رهبری کرده است، می‌گوید که این درخواست بزرگی است. فشارهای زیادی باید به متحدان آمریکا برای اعمال آن وارد شود.

بنابر این گزارش، وزارت خزانه‌داری و دولت آمریکا بر فرانسه، آلمان و همچنین اتحادیه اروپا تمرکز کرده‌اند تا بتوانند بیشترین فشار اقتصادی و دیپلماتیک را بر ایران وارد کنند و ارتباط ایران با سایر جهان را قطع کنند.

البته این تلاش آمریکا به اروپا محدود نشده است. رسانه‌های اسرائیلی روز سه‌شنبه گزارش داده‌اند این رژیم در حین همکاری با آمریکا برای تضعیف حکومت ایران تیمی را راه‌اندازی کرده که هدف آن ایجاد نارضایتی در داخل ایران، ناآرام کردن این کشور و راه‌اندازی اعتراضات و همراه کردن کشورها با رویکرد دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری آمریکا علیه ایران است.

در گزارشی که فارس منشتر کردهاست کانال ۱۰ تلویزیون اسرائیل و روزنامه عبری‌زبان Hadashot روز سه‌شنبه گزارش داده‌اند تل‌آویو طرحی «مخفیانه» با هدف تقویت تلاش‌های واشنگتن برای منزوی کردن ایران از لحاظ دیپلماتیک و اقتصادی تدوین کرده است.

دیپلمات‌ها گفته‌اند این طرح صورت دادن برخی اقدامات علیه ایران در سازمان ملل متحد، بانک جهانی، صندوق بین‌المللی پول مقر اتحادیه اروپا در بروکسل و مجمع عمومی سازمان ملل متحد را شامل خواهد شد.

یک سند که به رویت Hadashot رسیده می‌گوید این برنامه همچنین فعالیت‌های مخفیانه‌ای را شامل خواهد شد که نمی‌توان آنها را ردیابی کرده و به اسرائیل نسبت داد.

مطابق این گزارش، اسرائیل همچنین قصد دارد گماشته‌هایی را به «کشورهای دوست» در اروپا، آمریکای لاتین، استرالیا، کانادا، سنگاپور، کره جنوبی و ژاپن ارسال کند.

تلویزیون ۱۰ اسرائیل هم با استناد به یک مقام صهیونیست از راه‌اندازی تیمی مشترک از مقام‌های این رژیم و مقام‌های آمریکایی خبر داده است که قصد دارند از «اختلافات داخلی» در ایران به عنوان اهرم فشار استفاده کرده و فشارها بر این کشور را افزایش دهند.

این رسانه همچنین گزارش داده اسرائیل و آمریکا از چند ماه پیش کارگروهی مشترک تشکیل داده‌اند که روی تلاش برای راه‌اندازی اعتراض در داخل ایران و اعمال فشار روی حکومت این کشور متمرکز است.

مقام‌های دو طرف در طول چند ماه گذشته چندین بار با یکدیگر دیدار کرده‌اند.

به این ترتیب احتمالا پایان سفر امروز حسن روحانی به اتریش و نتایج مثبت این سفر حجم فشارهای آمریکایی - اسرائیلی را در هفته‌های آینده ضد ایران افزایش خواهد یافت. در صورتی که روز جمعه در کمیسیون مشترک برجام، ایران بسته پیشنهادی اروپا را بپذیرد و برجام بدون آمریکا به کار خود ادامه دهد، واشنگتن که به اهداف خود از خروج از برجام دست نیافته است در جست‌وجوی متحدان بیشتر و اعمال فشارها و تحریم‌های مضاعفی برای ایران خواهد بود، فشاری که نیازمند این توصیه حسن روحانی در دیدار هفته گذشته با مدیران اجرایی کشور است: روز اهتزاز پرچم ایران است. باید متحد بایستیم که اختلاف داخلی بالاترین هزینه‌ها را به مردم و به‌ویژه فقرا تحمیل می‌کند.»