طالبان متعادل‌تر می‌شود؛ تلاش نیروی خلافت‌گرا برای «اتحاد» در افغانستان

پیرمحمد ملازهی، کارشناس مسائل افغانستان در گفت‌وگو با پانا درباره آخرین وضعیت شناسایی طالبان و سفرهای اخیر مقامات این گروه به اروپا، بازگشایی دفتر اتحادیه در کابل و دیگر تحولات روزهای اخیر افغانستان، اظهار کرد: «واقعیت این است که کشورهای اسلامی طالبان را به رسمیت شناختند چون رفت و آمدها وجود دارد، سفارتخانه برخی از کشورها هنوز فعال است اما از آنجایی که هنوز شرایط بین‌المللی برای شناسایی طالبان آماده نیست، کشورهای اسلامی یکسری ملاحظات دارند که به صورت انفرادی به سمت شناسایی طالبان نروند تا برای آنها هزینه نداشته باشد.»

وی افزود: «در دو نشست اخیر که توسط کشورهای اسلامی برگزار شد، نگاه یکسانی نسبت به طالبان وجود نداشت. پاکستان و قطر به دنبال این بودند که کشورهای اسلامی را به شناسایی طالبان جذب کنند و نگاهی که تاجیکستان داشت این بود که نباید تا زمانی که حقوق قومیت‌ها و مذاهب و دختران دانش آموز توسط طالبان رعایت نشده است، آن را رسمیت شناخت. اگر شرایط به گونه‌ای پیش برود که قدرت‌های بزرگ مانند چین، روسیه، اتحادیه اروپا و آمریکا در جهت شناسایی طالبان اقدام کنند، کشورهای اسلامی نیز مصلحت را در شناسایی طالبان خواهند دید.»

این کارشناس مسائل افغانستان بیان کرد: «امروز با نشستی که در نروژ با دعوت از طالبان انجام شده است، به نظر می‌رسد اروپایی‌ها نیز کم کم خود را برای شناسایی طالبان آماده می‌کنند و در حال آماده سازی شرایط هستند تا طالبان را به رسمیت بشناسند. تأکید اصلی در اروپا و آمریکا مسأله حقوق بشر، حقوق زنان و حقوق قومیت‌ها است. اتحادیه اروپا با انتقال دفتر خود از قطر به کابل، زمینه را برای بازگشایی سفارتخانه‌های ۲۷ کشور عضو فراهم کرد تا طالبان را به رسمیت بشناسند.»

وی ادامه داد: «به نظر من طالبان نیز به رغم اختلافات درونی به این نکته پی برده است که برای اینکه به شناسایی رسمی برسند، باید مواضع متعادل‌تری را در پیش بگیرند. گفته می‌شود در برخی از مناطق مدارس دختران بازگشایی شده است و قصد دارند که در سطح بالاتر از دوره ابتدایی نیز مدارس دختران را بازگشایی کنند. بنابراین به نظر می‌رسد طالبان نیز برای ارتباط برقرار کردن با دنیا، مواضع متعادل‌تری را در پیش خواهد گرفت.»

ملازهی در خصوص آینده روابط طالبان و پاکستان نیز گفت: «پاکستان و طالبان دو نگاه متفاوت در مورد افغانستان دارند؛ نگاهی که در پاکستان وجود دارد این است که از دید پاکستانی‌ها نباید افغانستان کشور مستقلی باشد و تمامی مناطق مسلمان نشین باید به پاکستان واگذار شود و مناطق هندونشین به هند ملحق شوند. اما این اتفاق در خصوص افغانستان نیافتاد. افغانستان موقعیت دیگری داشت. نگاهی که پاکستانی‌ها دارند این است که مرز طبیعی پاکستان آب ودریاست و در افغانستان باید حکومتی باشد که کاملا با سیاست‌های پاکستان هماهنگ باشد و از نفوذ هند جلوگیری کند. طالبان نزدیکترین نیرو با پاکستانی‌ها هستند اما با وجود این مسائل بحث اصلی خط مرزی دیورند است که از نظر پاکستانی‌ها این خط مرزی باید مرز بین‌المللی شناخته شود. دو نگاه متفاوتی که وجود دارد کار را برای پاکستانی‌ها و طالبان سخت کرده است. به نظر می‌رسد که طالبان نیز زیر بار این خط مرزی به آن معنا که پاکستانی‌ها انتظار دارند، نخواهد رفت مگر اینکه تحول بزرگتری پیش بیاید و افغان‌ها به یک شکلی بپذیرند. طرح‌های زیادی در این خصوص مطرح شده است اما تاکنون هیچ یک عملیاتی نشده است. به هر حال مسأله پیچیده‌ای است که به این سادگی نمی‌توان این موضوعی که حدود ۷۰ سال زمان برده است را حل و فصل کرد.»

این کارشناس مسائل افغانستان افزود: «طالبان از نظر نظامی قدرت دارد یعنی نیروی کیفی جهادی در اختیار دارد که توانستند آمریکایی‌ها را بیرون کنند اما در عین حال طالبان یک دست نیست و در این مدت فضا برای ورود داعش، نیروهای قومی تاجیک و ازبک و چچن و سایر گروه‌های قومی آسیایی باز شده است و امروز این گروه‌ها در افغانستان فعال هستند. سازمان القاعده نیز در افغانستان فعال است و ظاهراً در حال حاضر تلاش‌هایی وجود دارد که القاعده با طالبان به جمع‌بندی برسد. اخیراً یکی از رهبران القاعده با حمایت طالبان به افغانستان آمد و با استقبال گرمی روبرو شد. گفته می‌شود مذاکراتی بین طالبان و القاعده هست که همکاری‌های جدی‌تری را با یکدیگر آغاز کنند. از سوی دیگر داعش نیز اعلام آمادگی کرده است که رهبری الظواهری، رهبر سازمان القاعده را بپذیرد و آن اتفاقی که موجب جداسازی داعش و القاعده شد را ترمیم کنند که اگر این اتفاق بیافتد، قابل فهم است که سه نیروی خلافت‌گرا، داعش، القاعده و طالبان با یکدیگر به جمع‌بندی برسند.»