مذاکرات وین روی غلتک؛ توافق نزدیک است

رئیس هیات مذاکره‌کننده ایران قبل از وقفه سه روزه، ضمن مثبت ارزیابی کردن مذاکرات در دور هشتم گفت «در چند عرصه گفت‌وگوها و تعاملات ادامه یافت و پیشرفت‌های نسبتا خوبی درباره موضوع لغو تحریم‌ها در این چند روز انجام گرفت». علی باقری ابراز امیدواری کرده روند مذاکرات بصورت جدی‌تر درباره لغو تحریم‌ها پیگیری شود. اظهار نظر اعضای تیم‌های مذاکره‌کننده در وین نشان می‌دهد که روند گفت‌وگوها مثبت و سازنده است و هیات‌ها مصمم به حصول توافقند.

لاپید هم به امکان حصول توافق اعتراف کرد

خبرگزاری «دپ‌آ» آلمان به نقل از یک مقام آگاه از مذاکرات وین گزارش داده «مذاکرات با ایران در فضایی سازنده پیش می‌رود و ایران بر نوعی تضمین برای احترام به توافق‌های آینده پافشاری می‌کند». میخائیل اولیانوف رئیس هیات مذاکره‌کننده روسیه هم دستیابی به توافق درباره احیای تعهدات سال ۲۰۱۵ را شدنی توصیف کرده و گفته است «رسیدن به این مرحله تا ماه فوریه ۲۰۲۰ یک ارزیابی واقعی است». این ابراز رضایت و خوشبینی‌ها تا جایی پیش رفته است که حتی یائیر لاپید، وزیر امور خارجه رژیم صهیونیستی نیز به آن اعتراف کرده و گفته است که ایران و قدرت‌های جهانی مایل به احیای برجام هستند و به احتمال بسیار زیاد این اتفاق رخ خواهد داد.

چرا باید بی‌دلیل زیر فشار ظالمانه باشیم؟

در تازه‌ترین واکنش‌ها به مذاکرات نیز به تازگی رئیس مجلس شورای اسلامی نیز از توافق خود اما در زمان کوتاه سخن گفته است. محمدباقر قالیباف در این زمینه به شبکه المنار گفته است «به روشنی این موضوع را گفته‌ایم که به دنبال یک مذاکره خوب و توافق خوب هستیم. توافق خوب توافقی است که طرفین به برجام عمل کنند و بپذیرند که دیگر باز وارد نشوند و دوباره خارج شوند». قالیباف با رد هرگونه توافق موقت اظهار داشته است «تعهدات موقت نداریم و اگر تعهدی داده می‌شود دائمی است و در شورای امنیت قطعنامه شده و به تصویب رسیده است که البته در جزئیات زمانی که آمریکا می‌خواهد وارد گروه مذاکره شود باید گام اول را بردارند که پذیرفته‌اند. باید تحریم‌ها را بردارند و این به این معنا است که به صورت روان بتوانیم با تمام دنیا اقدامات اقتصادی خود را انجام دهیم». وی با طرح این سوال که چرا باید بی‌دلیل زیر فشار ظالمانه باشیم؟ عنوان کرده است «اگر آمریکایی‌ها این چارچوب‌ها را بپذیرند که البته باید بپذیرند، می‌توانیم به یک توافق خوبی برسیم». رئیس مجلس شورای اسلامی درباره زمان مذاکرات هم گفته بود «طبیعتاً مذاکرات باید یک زمان محدودی داشته باشد و نباید طولانی شود. اگر به مقررات بین‌المللی گردن نهاده شود و به تعهدات برجام عمل شود، مذاکرات طولانی نمی‌شود و باید زمانی معقول داشته باشد». وی این را هم تاکید کرده بود که «ما هیچ مذاکره‌ای با آمریکا در حوزه منطقه و موشکی نداریم و موضوع فقط هسته‌ای است. هیچ ضرب‌الاجلی هم برای به نتیجه رسیدن مذاکرات تعیین نشده و موضوع اصلی برای هیات مذاکره‌کننده ایرانی احقاق حقوق ملت ایران در چارچوب توافقات قبلی است».

دیدارهای دو و چندجانبه پیش از تشکیل کمیسیون مشترک

روز گذشته اما با از سر گیری مذاکرات، کمیسیون مشترک برجام تشکیل جلسه نداد و گفت‌وگوها در چارچوب دیدارهای دوجانبه و چندجانبه ادامه یافت که در این راستا مذاکره‌کننده ارشد ایران با انریکه مورا هماهنگ کننده کمیسیون مشترک برجام و مذاکره‌کنندگان ارشد سه کشور اروپایی دیدار و گفت‌وگو کرد.

تکذیب ضرب‌الاجل

یکی از مهمترین اخبار مربوط به مذاکرات در ساعات اولیه روز گذشته «تکذیب تعیین ضرب‌الاجل برای مذاکرات وین بود. روز گذشته همزمان با ورود هیات‌ها به وین برای حضور مذاکرات، برخی رسانه‌ها به نقل از دیپلمات‌های آمریکایی مدعی تعیین ضرب‌الاجل برای جلوگیری از طولانی شدن مذاکرات شده بودند. یک منبع نزدیک به تیم مذاکره‌کننده ایران در وین در واکنش به این خبرسازی‌ها به سایت نزدیک به شورای عالی امنیت ملی گفته بود «هیچ ضرب‌الاجلی برای به نتیجه رسیدن مذاکرات تعیین نشده و موضوع اصلی برای هیات مذاکره‌کننده ایرانی احقاق حقوق ملت ایران در چارچوب توافقات قبلی است. خبرسازی‌هایی از این دست که مبنای واقعی ندارد و صرفا با هدف تحمیل تشنج به فضای مذاکرات انجام می‌شود تغییری در راهبرد هیات مذاکره‌کننده ایرانی برای رسیدن به توافق خوب نخواهد داشت».

توپ در زمین طرف مقابل است

روز گذشته اما سعید خطیب‌زاده، سخنگوی وزارت امور خارجه هم در یک نشست خبری درباره روند گفت‌وگوهای وین اظهار داشت «بین ایران و ۱+۴ به‌صورت دوجانبه و چندجانبه، گفت‌وگوها در جریان بوده است. یک سازوکار سه‌جانبه هم بین ایران، روسیه و چین وجود دارد که همیشه برگزار شده و پیگیری شده است. ما درباره اینکه ۱+۴ با چه مکانیزمی با آمریکا صحبت می‌کنند، نه ورود می‌کنیم و نه هیچ وقت پرسیدیم.» وی درباره نحوه تبادل پیام بین ایران و آمریکا در مذاکرات نیز گفت «بین ایران و ایالات متحده هم مسیر مشخصی برای تبادل نظر وجود دارد. این تبادل نظر برای جلوگیری از برخی سوءتفاهم‌ها و سوبرداشت‌ها به‌صورت مکتوب و غیررسمی از طریق هماهنگ‌کننده کمیسیون برجام انجام می‌شود». خطیب‌‌زاده با بیان اینکه مذاکرات وین وارد «بحث‌های محتوایی» شده است گفت «این حاصل همین واقع‌‌نگری طرف‌‌های غربی در گفت‌وگوهای وین است. آنچه ایران در ابتدای دور هفتم پیشنهاد داد و آن‌ها حاضر نبودند بشنوند، امروز در متن‌‌ها نوشته شده است. در دور هفتم توافقاتی داشتیم و در دور هشتم نیز در چهار حوزه راستی‌آزمایی، تضمین، رفع تحریم و بحث هسته‌‌ای پیشرفت‌هایی حاصل شده که در برخی حوزه‌ها پیشرفت‌ها بیشتر بوده است و در برخی حوزه‌ها کمتر. در حوزه‌هایی که مربوط به تعهدات طرف مقابل بوده، پیشرفت‌های کمی داشته‌‌ایم. برای همین می‌‌گویم که توپ در زمین طرف مقابل است.»

آن‌ها عقب‌نشینی کردند نه ایران

وی به برخی خبرسازی‌ها همزمان با مذاکرات وین نیز واکنش نشان داد و افزود «سازوکارهایی که در وین پیگیری می‌شود مشخص است. برخی به خاطر اینکه نمی‌توانند از متن خبرسازی خاصی کنند، به دنبال حواشی شاذ می‌‌روند و حاشیه‌هایی درست می‌کنند و براساس آن بر این گمان هستند که برداشت درستی را منتقل می‌کنند». سخنگوی وزارت امور خارجه همچنین در پاسخ به سوالی مبنی بر اینکه ادعا می‌شود ایران از بعضی از مواضعش در وین عقب‌‌نشینی کرده است، گفت «ما در بستر فضای عمومی و رسانه‌‌ای معمولا گفت‌وگوها را جلو نمی‌‌بریم ولی با توجه به برخی از مسائل، نکاتی را خدمت شما عرض می‌کنم. اگر امروز به متن مشترکی رسیده‌‌ایم به خاطر این است که طرف غربی پی برد که باید از درخواست‌‌های حداکثری خود عقب‌‌نشینی کند و آنچه امروز داریم عقب‌‌نشینی یا به عبارتی دیگر واقع‌بینی طرف‌‌های غربی است که متوجه شدند نمی‌توانند خواسته‌‌ای فراتر از برجام در موضوع هسته‌‌ای داشته باشند و کمتر از برجام نیز نمی‌توانند درباره اجرای تعهدات خود عمل کنند.»

چرخ مذاکرات خوب می‌چرخد

رضا فرجی‌راد، استاد ژئوپلیتیک و سفیر سابق ایران در نروژ و مجارستان در این باره به پانا گفت: «مذاکرات وین بر روی غلتک افتاده و این مساله بیانیه دفتر شورای عالی امنیت ملی که در سایت نورنیوز منتشر شد نشان می‌دهد که مسیر برای به نتیجه رسیدن در حال همواره شدن است.»

این تحلیلگر مسائل بین‌الملل با ابراز امیدواری نسبت به تعیین تکلیف مذاکرات در ماه جاری اضافه کرد: «نمی‌توان گفت که مذاکرات در یکی دو روز نتیجه بخش باشد و طرفین چیزی را امضا کنند اما آنچه که از ظواهر امر بر می‌آید اینکه مسیر مذاکراتی خوبی را شاهد هستیم و دو طرف ایران و آمریکا نیز اراده قوی دارند تا این مساله را حل کنند. واسطه‌ها نیز از جمله اتحادیه اروپا و روس‌ها و چینی‌ها فعالیت خود را انجام می‌دهند و مجموعه شرایط مثبت تلقی می‌شود.»

وی گفت: «موضوع لغو تحریم‌ها در امتداد کار خود باعث می‌شود که نتیجه ملموسی را در روزهای آینده ببینیم که اگر آن نتیجه ملموس در مورد تحریم‌ها مورد رضایت باشد طبیعتا پیدا کردن راه حل برای بخش‌های دیگر راحت‌تر خواهد بود.»

فرجی‌راد تصریح کرد: «باید مذاکرات را طوری مدیریت کنیم که توافق درازمدتی حاصل شود تا دولت بتواند برنامه‌ای برای توسعه درازمدت و میان مدت داشته باشد و عقب افتادگی جدی و خطرناکی که در کشور ایجاد شده را جبران کند.»

به نظر می‌رسد با توجه به همه اظهارنظرهای مثبت داخلی و خارجی و ابراز رضایت‌ها از روند مذاکرات که «مثبت» و «سازنده» توصیف می‌شود، زمینه برای احیای برجام و لغو تحریم‌های ظالمانه علیه ملت ایران آماده است و باید منتظر ماند و دید که از مذاکرات وین، چه حاصل می‌شود، چه زمانی و چگونه اعلام خواهد شد.