حسین قریبی*
جست وجوی صلح منطقه‌ای فارغ از بحران دوجانبه
ابتکار عمل جمهوری اسلامی ایران برای طراحی و عملیاتی کردن سازوکار گفت‌وگوی منطقه‌ای و نزدیکی با کشورهای این حوزه از مدت‌ها پیش آغاز شده است. چارچوب این رویکرد در نشست‌های متعدد بین‌المللی از جمله جلسات کنفرانس امنیتی مونیخ، رایسینا در هند، دوحه فروم و هر اجلاسی که آقای ظریف امکان حضور در آن را داشتند، مورد بررسی قرار گرفت و وزیر خارجه ایران ابعاد مختلف آن را بیان کردند. «مجمع گفت‌وگوی تهران» هم ابتکاری بود که برنامه‌ریزی برای انجام آن از گذشته و پیش از وقوع تحولات اخیر، صورت گرفته بود یعنی یک کارآماده شده که صرفاً بیان یک سری نکات اعلانی باشد، نیست بلکه یک کار نرم افزاری دقیقی است که برپایه مجموعه ای از اقدامات اعتمادساز تهیه شده است.
این در حالی است که، چارچوب پیمان عدم‌تعرض برای عملیاتی شدن میان کشورهای منطقه، آماده است و در نتیجه پیش‌بینی‌های لازم برای محقق کردن ابتکار عمل صلح منطقه‌ای موسوم به «طرح امید» انجام شده است. تلاش ایران برای به جریان انداختن این گفت‌وگوها در حالی در روند مستمر خود پیگیری می‌شود که مقام‌های کشورمان وقوع رویدادهای اخیر میان ایران و آمریکا را موضوعی صرفاً مختص دو کشور می‌دانند و می‌کوشند آن را از مناسبات خود با کشورهای منطقه جدا کنند. اگر چه قابل انتظار بود که شماری از کشورهای خاورمیانه با این اقدام آمریکا همراهی‌هایی انجام دهند ولی فارغ از آن، فضای ملتهب خاورمیانه ضرورت پرداختن به گفت‌وگو و تعامل را دوچندان کرده است. حمله تروریستی آمریکا نشان داد که شرایط منطقه تا چه اندازه شکننده است و اگر کشورهای این حوزه با یکدیگر گفت‌وگو نکنند، آسیب‌های جبران‌ناپذیری متوجه منافع‌شان خواهد شد.
بنابراین شرایط فعلی بیش از همیشه یادآور لزوم پیگیری اقدامات اعتمادساز و رفع سوء‌تفاهمات و ایجاد دیالوگ دائمی بین کشورهای منطقه است. این در حالی است که بعد از واقعه تروریستی اخیر، شمار قابل توجهی از کشورها با جمهوری اسلامی ابراز همدردی کردند یا تماس تلفنی داشتند یا به انحای مختلف پیام خود را رساندند. این عدم‌همراهی جدی کشورهای منطقه با آمریکا حاوی پیام خوبی بود که نشان می‌داد این آگاهی وجود دارد که تبعات درگیر شدن در تحولات جاری می‌تواند معادلات منطقه‌ای را پیچیده‌تر کند. بویژه اینکه این دسته از کشورها در رابطه با امریکا ملاحظات جدی دارند و همین عدم‌همراهی نشان می‌دهد کشورهای منطقه به این واقعیت رسیده‌اند که آمریکا یک شریک دائمی و مطمئن برای آنها نیست و لازم است در خود منطقه سازوکارهایی برای گفت‌وگو ایجاد کنند. به‌عبارت دیگر امنیت باید درون‌زا باشد تا اینکه از بیرون خریداری شود.با پیگیری و عملیاتی شدن رویکرد گفت‌وگو و در صورت همکاری‌های بیشتر برای اجرای این طرح، کشورهای منطقه با سلایق مختلف می‌توانند حول محور مشترک خلیج فارس و امنیت آن و تأمین امنیت برای صادرات انرژی و نفت همسو شوند تا بتدریج از وقوع نقش‌آفرینی مداخله جویانه کشورهای خارج از منطقه از جمله آمریکا جلوگیری شود.
*مشاور وزیر خارجه
منبع: ایران
ارسال دیدگاه