وقتی خزر هست اما، ثروتش پنهان است

به‌گزارش ایسنا، عمده اقتصاد استان‌های شمالی بر پایه تجارت دریایی است بنابراین خزر فرصت بی‌بدیلی برای ایجاد اشتغال و تولید ثروت برای مازندران و کشور به شمار می‌آید که با اتصال هوشمندانه حلقه‌های لازم برای بهره‌وری از این ثروت با در نظر گرفتن ملاحظات زیست‌محیطی می‌توان از این موهبت الهی برای آبادانی کشور استفاده کنیم.

اگرچه چندسالی است که مسئولان و نمایندگان مازندران با توجه به سهم استان از دریای خزر تلاش برای اکتشاف نفت و گاز و اعلام ۳ منطقه آزاد تجاری هستند اما آنچه که مسلم است این مهم جزء با حمایت استاندار مازندران، اتحاد نمایندگان و مدیران بخش نفت و گاز مازندران و ایجاد شرایط مناسب مسئولان ذی‌ربط در صنعت گردشگری محقق نخواهد شد.

دریای خزر ثروتی برای جغرافیای منطقه

مسعود هدایتی‌فرد عضو هیئت علمی صنایع فرآورده‌های دریای دانشگاه آزاد مازندران با بیان اینکه دریای خزر یک ثروت برای جغرافیای منطقه مازندران محسوب می‌شود، اظهار کرد: در چند سال اخیر شاهد صید بی‌رویه و بیش از معمول از این منبع دریایی در مازندران هستیم در حالی‌که از نظر صنعت توریست و ایجاد بنادر تجاری از این منبع استفاده نکردیم.

او با اشاره به اینکه کشوری مانند آذربایجان و ترکمنستان در همسایگی ما به راحتی در حال استخراج نفت و گاز از خزر هستند اما به دلایل فنی نتوانستیم از منابع نفت خود استفاده کنیم، تصریح کرد: در خلیج گرگان شرکت ملی حفاری کمی در زمینه استخراج نفت و گاز در حال فعالیت بوده اما با توجه به اینکه شیب دریای مازندران به سمت جنوب بوده صید ماهی و خاویار در این استان بهتر است یعنی به استوا نزدیک‌تر و بالاتر هستیم که باعث ایجاد مواد مغذی بیشتر در دریا می‌شود.

عضو هیئت علمی صنایع فرآورده‌های دریای دانشگاه آزاد مازندران با بیان اینکه زمانی‌که شیب دریا به سمت جنوب است یعنی عمق آنجا بیشتر بوده، گفت: دسترسی به عمق ۳۰۰ متری دریای خزر برای استخراج نفت و گاز از نظر فنی چالش‌های زیادی است.

هدایتی‌فرد خاطرنشان کرد: از نظر محصولات بیولوژیکی از دریا استفاده شده و مشکلی نداریم اما کمی با روس‌ها بعد از فروپاشی و تقسیم آن به ۵ کشور که بی‌مهابا شروع به استخراج و بهره‌برداری از منابع آبی دریای مازندران کردند کمی وضعیت اکولوژی و اکوسیستم این منطقه را در معرض خطر قرار داده است.

او با اشاره به اینکه ما ازاین ثروت در صنعت توریسم آن طور که باید استفاده نکردیم، افزود: اعلام منطقه نوشهر، فریدونکنار و امیرآباد به‌عنوان منطقه آزاد از لحاظ زیست‌محیطی لطمه‌هایی را وارد می کند اما معرفی حتی یک منطقه می‌تواند باعث رونق تجاری آن منطقه مانند منطقه آزاد بندر انزلی شود.

عضو هیئت علمی صنایع فرآورده‌های دریای دانشگاه آزاد مازندران با بیان اینکه از لحاظ اکوتوریسم در دریای خزر هیچ کاری انجام نشده در صورتی‌که ما می‌توانیم به‌راحتی با این حجم مسافر و گردشگر در مازندران با رونق سفرهای دریایی باعث رونق صنعت گردشگری دریایی باشیم، یادآور شد: اکوتوریسم خزر منابع درآمدزایی بیشتر و بهتری نسبت به صیدهای دریایی دارد.

هدایتی‌فرد گفت: به‌طور کلی ۳ دسته ماهیان اقتصادی در دریای خزر وجود دارد که از دیرباز صید می‌شده و از دهه ۱۹۵۰ به بعد صید صنعتی آن‌ها نیز شروع شد.

او در ادامه بیان کرد: ماهیان خاویاری اولین نوع با ۴ گونه بوده که ۹۰ درصد ذخایر آن‌ها با وجود تحریم تقلیل پیدا کرد اما همچنان منبع آن‌ها درخزر است و در حال‌حاضر امکانات ما و شرایط بیولوژیک ماهی طوری است که فقط از گونه فیل ماهی به عنوان گونه پرورشی استفاده می‌کنیم.

عضو هیئت علمی صنایع فرآورده‌های دریای دانشگاه آزاد مازندران ادامه داد: دومین مورد ماهیان استخوانی بوده مانند سفید و کفال که از نوع ماهیان با ارزش است و با بازسازی که در دریای خزر انجام شده هنوز صید خوبی می‌شود.

هدایتی فرد افزود: دسته سوم کیلکا ماهیان است که صید کاملا صنعتی با لنج‌های کاملا مخصوص دارند.

او با اشاره به اینکه هزار رشته رودخانه به دریای خزر راه پیدا می‌کند، خاطرنشان کرد: فقط رودخانه ولگا در شمال خزر کشور روسیه است که به‌تنهایی ۸۴ درصد آب خزر را تامین می‌کند بنابراین وقتی فقط یه راه ورودی آب داریم چالش‌ها و محدودیت‌های بسیار زیادی از لحاظ آبی و محیط زیست آبی وجود دارد.

طرح اکتشاف نفت و گاز در دریای خزر از راهکارهای توسعه مازندران

مهدی بشارتده سلوطی کارشناس اقتصاد دانشگاه علم و فناوری مازندران با بیان اینکه اهمیت نفت، گاز و صنایع مرتبط در این حوزه در دریای خزر بر کسی پوشیده نیست، گفت: این مهم در مازندران در حالی‌که سال‌ها ا ست، همسایگان شمالی ما استخراج نفت و گاز را در این دریا را آغاز کرده‌اند، ما هنوز در ابتدای راهیم و این کشورها به‌سرعت در حال سرمایه‌گذاری و افزایش بهره‌برداری از این ذخایر زیرزمینی هستند.

او با اشاره به اینکه سکوی امیرکبیر تنها دستاورد مازندران از این بخش است اما این سکو و نتایج آن رضایت‌بخش نیست، افزود: حفاری نخستین چاه در سال ۹۵ سبب رسیدن به لایه اول نفتی شد و چاه دوم نیز در حال حفاری است و هنوز معلوم نیست که ایران در چه زمان می‌تواند نفت خزر را به مرحله تولید برساند.

این کارشناس اقتصاد دانشگاه علم و فناوری مازندران با بیان اینکه کارشناسان انرژی بر این باورند که موفقیت‌آمیز بودن استخراج و تولید نفت در معادلات و تعاملات منطقه‌ای می‌تواند قدرت چانه‌زنی و اقتدار نفتی ایران را در خزر افزایش دهد، اظهار کرد: در صورت تجهیز و توسعه امکانات اکتشافی، ایران نیز می‌تواند شاهد تولید نفت و گاز خزر باشد و این امر توجه ویژه شرکت نفت خزر و شرکت حفاری شمال را به‌عنوان متولی نیازمند است.

بشارتده سلوطی معتقد است که نفت و گاز خزر برای ایران تاکنون با وجود تلاش‌های صورت گرفته متاسفانه هنوز هیچ‌گونه بهره‌وری به‌همراه نداشت و سرمایه‌گذاری‌های جدید از سوی کشورمان بیش از گذشته ضروری به‌نظر می‌رسد.

او بیان کرد: دریای خزر به‌علت موقعیت استراتژیک خود قابلیت تبدیل شدن به یک قطب قابل‌توجه انرژی را دارد و همین مساله ضرورت توجه بیشتر به مساله حفاری و اکتشاف را در اولویت نخست و سپس تولید و بهره‌برداری را به‌عنوان دومین اولویت نشان می‌دهد.

دریای خزر به‌عنوان منبع ثروت برای مازندران و شمال کشور است

مسعود تقی‌پور کارشناس اقتصاد کشاورزی با بیان اینکه دریای خزر به‌عنوان منبع ثروت برای مازندران و شمال کشور محسوب می‌شود، تصریح کرد: بزرگترین پتانسیلی که مازندرانی‌ها دارند دریای خزر و اکوسیستمی بوده که به‌خاطر دریای خزر وجود دارد و برای این استان یک فرصت است.

او با اشاره به اینکه ما از چند جهت می‌توانیم از این منبع بهره ببریم، افزود: دریای خزر را در حوزه مسائل محیط زیستی به‌عنوان منابع فسیلی نگاه نمی‌کنیم در صورتی‌که این دریاچه در بحث مرزی با پنج کشور همسایه از لحاظ اقتصادی در ارتباط است.

این کارشناس اقتصاد کشاورزی اظهار کرد: ما در مازندران، گیلان و گلستان از دریای خزر می‌توانیم به‌جای ترانزیت دریایی و پایانه‌های دریایی استفاده کنیم، هم هزینه حمل‌ونقل، زمان و خسارت بیمه‌ای و آلودگی را کاهش می‌دهد و باعث افزایش اشتغال و توسعه پایدار می‌شود.

تقی‌پور تاکید کرد: با توجه به شرایط فعلی کشور این سواحل توانایی استفاده توریستی را دارد و می‌توان از آن به‌عنوان تولید انرژی پاک و به‌عنوان سرمایه‌گذاری تولید برق استفاده کرد.

او سه منطقه آزاد بندر امیرآباد، نوشهر و فریدونکنار را فرصت مناسبی دانست و گفت: طبق برنامه توسعه ششم، ما تمرکز خود را در دو بخش قرار می‌دهیم اول اینکه دریا به‌عنوان کانال ترانزیتی و تجارت و دوم اینکه در بحث انرژی‌های جدید و گردشگری اما گردشگری را به‌عنوان یک عنصر جداگانه در آن مطالعه کنیم.

این کارشناس اقتصاد کشاورزی در ادمه با بیان اینکه با بهره‌گیری سرمایه‌گذاری بزرگ، هم داخلی و هم خارجی افزود: برای مثال سرمایه‌گذاری‌هایی که هم در باکو و در شهرهای ساحلی آذربایجان انجام می‌شود به حدی بوده که نقش زیادی در رشد اقتصادی ۱۵ تا ۲۰ درصدی این کشور داشته است.

تقی‌پور با تصریح اینکه چرا این امر شامل مازندران و سواحل ایران در خزر نشود، خاطرنشان کرد: گرم بودن، دسترسی طبیعی و اکو سیستم جنوب ایران در این سواحل بوده که می‌تواند پوشش بهتری باشد.

او انتقال آب خزر را بسیار خطرناک دانست و گفت: انتقال آب خزر به خارج از حوزه آبریز دیگر، گردش آب را بر هم زده و شوری آب را افزایش می‌دهد، خشکی جنگل‌ها و منابع زمینی را به‌همراه دارد که اکوسیستم دریای خزر را به‌هم می‌ریزد و سه استان‌های شمالی مازندران، گلستان و گیلان را تهدید می‌کند.

این کارشناس اقتصاد کشاورزی با بیان اینکه اگر ضوابط محیط زیستی و مخالفت انتقال آب دریا خزر در نظر گرفته شود و بحث مجموعه کشاورزی و شیلات را در یک قسمت قرار دهیم، سه قسمت خزر بسیار نادیده گرفته شده است، تصریح کرد: حمل و نقل پایانه‌های داخلی، حمل و نقل تجارت داخلی و گردشگری با سرمایه‌های بزرگ یعنی بیمارستان دریایی، کشتی‌های تفریحی که اگر لحاظ شود، بهترین پیشنهاد دریای خزر خواهد بود.