چگونه نفس کشور تنگ شد

تاثیر این آلودگی‌ها بر سلامت و زندگی‌مردم به طور مستقیم تاثیر منفی گذاشته است و دلایل آن را باید در اتفاقات و بی‌توجهی‌های چند دهه گذشته جست‌ و جو کرد. ما امروزه در حالی بامشکل آلودگی هوا در پایتخت و کلانشهرها مواجه هستیم که این آلودگی‌ها ثمره رعایت نشدن مسائل زیست محیطی، سکونت بیش از اندازه ظرفیت در‌ شهرها‏، جانمایی نادرست صنایع آلاینده در کنار شهرها و خودروهای فرسوده و تولید داخل است. میزان آلایندگی در سطح شهرها را این عوامل به شکل چشمگیری افزایش می‌دهند و به نوعی زندگی را برای مردم سخت کرده‌اند.

تاثیر منفی خودروهای داخلی

متاسفانه سال‌هاست که خودروهای ساخت داخل روی کیفیت هوای شهرهای کشور تاثیر منفی گذاشته‌اند و چون آنها در بازار داخل به نوعی بی‌رغیب هستند گوش هیچ خودروسازی به افزایش کیفیت محیط زیستی محصولات ‌شان بدهکار نیست و هیچ‌ گاه برای رفع مشکلات‌شان اقدام خاصی نکرده‌اند و حالا شاید اصلی‌ترین دلیل آلودگی‌ هوا در شهرهای کشور مربوط به خودروهای تولید داخل است. از سوی دیگر جانمایی صنایع آلاینده در کنار شهرهای بزرگ کشور ضمن تاثیر روی هوای شهرها و میزان آلایندگی که در هوا منتشر می‌کنند، به غیر از انسان بر سلامت خاک و آب نیز تاثیرات منفی گذاشته است.

ریزگردها سلامت کشور را تهدید می‌کند

در ۱۰-۱۵ سال اخیر موضوع ریزگردها نیز در کشور ما به یک موضوع جدی و بحرانی برای مناطق جنوب و غرب کشور تبدیل شده است. حدود یک دهه پیش ما فرصت این را داشتیم که پدیده ریزگردها را برای همیشه ریشه‌کن کنیم، اما همواره در این زمینه کوتاهی شد و حالا این پدیده به یک موضوع غیر قابل کنترل برای کشور تبدیل شده است. در آن زمان اگر با یک‌سری همکاری‌های دوجانبه با کشورهای همسایه در جنوب و غرب کشور به این پدیده نگاه جدی‌تری صورت می‌گرفت، قطعا امروز تاثیر آن همکاری‌ها را روی هوای شهرها می‌دیدیم. از سوی دیگر اقداماتی مانند مالچ‌ پاشی در این مدت ضعیف بوده و حالا ریزگردها علاوه بر مواد شیمیایی و آلاینده‌ای که در هوا موجود است،‏ باعث سخت‌تر شدن زندگی مردم و افزایش آمار مرگ و میر در کشور شده‌اند.

همواره این سوال مطرح بوده که چرا این ‌قدر موضوع آلودگی هوا و ریزگردها در کشور ما به یک پدیده جدی تبدیل شد و بنده با صراحت کامل پاسخ می‌دهم که ما با سوء مدیریت‌های‌مان کار را به اینجا کشاندیم. البته بنده با تغییر اقلیم نیز مخالف نیستم و با تغییر درجه حرارت کشور و خشک شدن رودخانه‌ها‏، تالاب‌ها و سفره‌های زیر زمینی باعث تشدید این موضوع شدیم. در کنار این موضوع می‌توان به سدسازی‌های کشور ترکیه اشاره کرد که روی مرزهای غربی ما تاثیرگذار بوده است‏. البته خود ما نیز راه ترکیه را رفتیم و با سدسازی‌های غیراصولی باعث بروز مشکلات و نادیده گرفتن حقابه رودخانه‌ها و اراضی کشاورزی و خشک شدن آنها شدیم و همه این عوامل دست به دست هم دادند و باعث شدن پدیده ریزگرد‌ها در داخل کشور ما به یک بحران غیرقابل حل مبدل شود.

همه این عوامل تنها یک پیام دارد و آن کاهش روزهای هوای پاک و سالم در کشور است که در هر منطقه به نوعی نفس ساکنانش را به تنگ آورده است و جبران این مشکلات بسیار زمان‌بر و سخت و در برخی از شهرهای کشور تا حد زیادی غیر ممکن به نظر می‌رسد. برخی مواقع کارشناسان از تغییر کاربری زمین‌های کشاورزی مخصوصا در جنوب کشور برای جلوگیری از ریزگردها صحبت به میان می‌آورند، اما من معتقدم که این امر تاثیر چندانی روی کاهش ریزگردها ندارد. ما باید منشا خارجی ریزگردها را کنترل کنیم، اما همکاری کشورهای همسایه نیز در این امر بسیار ضعیف است. در کنار آن روش‌های جدیدی جایگزین مالچ پاشی که هزینه بسیاری به همراه دارد‏، باید مورد توجه قرار گیرد. دنیای امروز روی این عوامل مطالعه بسیار انجام داده است و من بر این باورم که حتی در برخی از نقاط کشور حتی با پاشیدن یک حجم از سنگ‌ریزه‌ با این پدیده مقابله و کانون‌های تولید ریزگرد در داخل را مهار کنیم.

امروزه ما در منطقه خوزستان شاهد مهاجرت مردم به دلیل ریزگردها هستیم و اگر ما برای بهبود اوضاع فکر و برنامه ‌ریزی اصولی انجام ندهیم و شهرهای مرزی ما با کاهش جمعیت مواجه می‌شوند و تبعات اجتماعی آن برای کشور بسیار سنگین خواهد بود. این در حالی است که تنها انسان از این موضوع متضرر نمی‌شود، بلکه ریزگردها روی زندگی جانوران و رشد گیاهان نیز تاثیر منفی دارند. می‌توان به جرات گفت مشکلی که اکنون در خوزستان و شهرهای غربی با آن مواجه‌ایم یکی از تبعات خشکسالی است که به علت عدم پایش‌های جوی به وجود آمده و به صورت گرد و غبار ظاهر می‌شود. البته دخالت‌های بی‌رویه انسانی در به‌وجود آمدن پدیده ریزگردها بی‌تاثیر نبود. به طور نمونه در حفاظت از تالاب‌ها و اراضی کشاورزی کاستی‌های فراوانی وجود دارد. این بخش‌ها مورد بی توجهی قرار گرفته و خوزستان و کشور دچار بحران ریزگردها شده‌اند. متاسفانه ما به ‌رغم همه ادعایی که داریم در زمره کشورهای بی‌توجه به سلامت محیط زیست بوده‌ایم و حالا غبار و دود این موضوع مستقیم به چشم خودمان می‌رود.

اقدامات قابل انجام در مجلس

ما هم در کمیسیون کشاورزی، آب و منابع طبیعی و هم در فراکسیون محیط زیست مجلس به دنبال راهکارهای مناسب برای مقابله با ریزگردها و وارونگی هوا در آستانه فصل سرد سال هستیم. ما در برنامه ششم سعی کردیم که به برنامه‌های محیط زیستی و مقابله با ریزگردها و آلودگی هوا توجه ویژه داشته باشیم و با آن مقابله کنیم. هرچند با محدودیت‌هایی که در کشور وجود دارد، امکان بهبودی سریع این مشکلات که ریشه در یک یا دو دهه اخیر دارد به نوعی وجود ندارد. هرچند واقعیت این است که ما در این رابطه باید پژوهش و مطالعات وسیعی انجام دهیم و شیوه‌های مختلف را به کار ببریم، چون روش‌های گذشته یا محکوم به شکست بوده‌اند یا برای ما اجرای آنها غیرممکن شده است.

منبع: آرمان

* عضو فراکسیون محیط زیست مجلس