نقش ۳ لابی در نزدیکی آمریکا و روسیه

بهبودی روابط آمریکا و روسیه تنها وعده انتخاباتی دونالد ترامپ نیست که بر زمین مانده است و می‌خواهد به آن جامه عمل بپوشاند، بلکه ۳ لابی فعال یعنی لابی‌های اسرائیلی، عربستانی و اماراتی در آمریکا نیز این روزها تمام تلاش خود را بر روی تحقق این مهم متمرکز کرده‌اند. آنها می‌دانند که در این مسیر موانعی اساسی پیش‌روی ترامپ قرار دارد. مهم‌‌ترین نیز ساختار سیاسی آمریکا است که کلیت آن همواره روسیه را در قامت یک دشمن دیده است. این سه لابی از طریق عوامل خود در ارکان ساختار سیاسی آمریکا از جمله دولت خود ترامپ تلاش می‌کنند مقدمات نزدیکی میان آمریکا و روسیه را فراهم کنند و کار را بر ترامپ آسان گردانند.

آن‌چه این لابی‌های متنفذ در داخل آمریکا را به این تکاپو انداخته، این است که بدون بهبودی روابط واشنگتن-مسکو تشدید سیاست تقابل و تنش با ایران نمی‌تواند نتیجه مطلوب را داشته باشد. متغیر غربی به ویژه آمریکایی می‌تواند روابط تهران مسکو را چه مثبت چه منفی تحت الشعاع خود قرار دهد. اسرائیل در بحث سوریه به شدت به همکاری روسیه نیاز دارد و هر چند این همکاری‌ها به اذعان مقامات دو طرف تاکنون وجود داشته است، اما آنچه تل‌آویو به دنبالش است، حذف حضور ایران از کل این کشور است و تاکنون در این خصوص نتوانسته است نظر مساعد روسیه را جلب کند.

عربستان نیز در بحث رقابت منطقه‌ای و خصومت با ایران نیازمند همکاری روسیه است که اخیرا گوشه‌ای از آن را در مساله توافق غیر اوپکی افزایش یک میلیون بشکه تولید روزانه نفت مشاهده کردیم. در این میان، لابی اماراتی نقش بسیار فعالی را بازی می‌کند. این لابی تحت هدایت مستقیم محمد بن زاید عمل می‌کند. او نیز پا جای پای پدرش شیخ زاید بن سلطان آل نهیان گذاشته است. شیخ زاید وقتی بقیه ملوک و امرای عرب خلیج فارس تنها بر روی هم‌پیمانی و ائتلاف با آمریکا حساب باز کرده بودند، نیم‌نگاهی هم به شرق یعنی شوروی داشت و به توسعه آرام روابط با آن پرداخت. رسانه‌های آمریکا ظرف چند ماه اخیر بارها از نقش امارات در میانجیگری میان پوتین و ترامپ سخن گفته‌اند.

به نوشته این رسانه‌ها، روبرت مولر مامور ویژه تحقیق در پرونده روسیه گیت در آمریکا در حال تحقیق در خصوص نقش ابوظبی در ایجاد کانال ارتباطی میان تیم ترامپ و مقاماتی از روسیه است. به نوشته نشریه نیویورکر در ۱۰ جولای ۲۰۱۸، تنها ۹ روز مانده به مراسم تحلیف دونالد ترامپ، اریک پرنس بنیانگذار شرکت بلاک‌واتر از نزدیکان استیفان بانون در تفریحگاه محمد بن زاید در سیشلز با کریل دمیترف رئیس صندوق سرمایه‌گذاری روسیه دیدار و گفت‌وگو کرده است و محمد بن زاید از طریق دیمترف با شخص پوتین مستقیما در ارتباط بوده است. این رسانه آمریکایی آورده است که امارات با برگزاری این نشست به دنبال این بود تا میزان آمادگی روسیه برای کاهش روابط با تهران از جمله سوریه را جویا شود. در عین حال هم گفته می‌شود که دیدارهای دیگری نیز با حضور مقامات امارات و روسیه برگزار شده است که در یکی از آنها در هتلی در نیویورک شخص محمد بن زاید شرکت می‌کند و در دیدار دیگری نیز سرگی کیسلیاک سفیر سابق روسیه در آمریکا حضور داشته است. در همین حال نیز عربستان و امارات برای جلب حمایت پوتین، سرمایه‌گذاری در روسیه طی سال‌های اخیر را افزایش داده‌اند. حجم سرمایه‌گذاری ریاض از مرز ۱۰ میلیارد دلار گذشته است.

۳ لابی پیش‌گفته راهکارهایی را نیز برای نزدیکی میان آمریکا و روسیه مطرح کرده‌اند که هم اهداف آنها را تامین کند هم خواسته‌های روس‌ها و آمریکایی‌ها را. در این راستا، به نوشته نیویورکر و منابع آمریکایی دیگری، این لابی‌ها معامله تهاتری چند وجهی را پیشنهاد داده‌اند؛ از جمله این که آمریکا در بحث اوکراین و جزیره کریمه امتیازاتی به روس‌ها بدهد و تحریم‌ها علیه روسیه کاهش یابد و یا حذف شود تا در مقابل نظر روسیه برای همکاری علیه ایران در سوریه و بحث برجام جلب شود. در مارس ۲۰۱۷ نیز عادل الجبیر و عبدا... بن زاید در مراسم شامی در حضور مقاماتی آمریکایی در واشنگتن این پرسش را مطرح می‌کنند که چرا تحریم‌های اعمال شده علیه روسیه به خاطر اوکراین را در مقابل واداشتن روس‌ها به اخراج ایران از سوریه لغو نکنیم. ترامپ در ژوئیه ۲۰۱۷ پس از دیدار با پوتین در حاشیه نشست هامبورگ در توئیتی گفت که تحریم‌ها علیه روسیه تنها پس از حل دو مشکل سوریه و اوکراین برطرف می‌شود.

حال آیا معامله‌ای تهاتری میان دو طرف در دیدار ۱۶ ژوئیه در هلسینکی صورت می‌گیرد که به موجب آن دو بحران یادشده حل و فصل و تحریم‌ها برداشته شوند؟ این معامله تنها وقتی انجام خواهد شد که ایران به ویژه در بحث سوریه وجه‌المصالحه قرار گیرد. آیا پوتین این کار را خواهد کرد؟ آیا سفر دکتر ولایتی به مسکو مانع این کار می‌شود؟

منبع: آرمان

*کارشناس مسائل غرب آسیا و خاورمیانه