غلامرضا سلامی*
شهر فروشی، منشا فساد
در شهرهای بزرگ دنیا درآمد شهرداری‌ها از محل درآمدهای پایدار است، در حقیقت مهم‌ترین بخش از درآمد شهرداری‌ها مالیات سالانه املاک است که از کسانی دریافت می‌شود که در شهر زندگی می‌کنند و مالک بنایی هستند. این مبلغ به این صورت محاسبه می‌شود که حدود ١ درصد ارزش روز ملک از مالک به عنوان مالیات دریافت می‌شود. هزینه‌های شهرداری معمولا از محل درآمد همین مالیات‌ها تامین می‌شود. به همین دلیل مناسبات مالی کمتری برای صدور مجوز جهت ساخت‌وساز یا ایجاد تغییرات در ملک، شکل می‌گیرد.
در کلانشهرهای ایران کاملا عکس این اتفاق در حال وقوع است و شهرداری‌ها از شهرفروشی درآمد کسب می‌کنند و بخش عمده شهرداری از طریق فروش تراکم و تغییر کاربری از مسکونی به تجاری یا موارد دیگر درآمد کسب می‌کند. این مناسبات مالی که رقم‌های درشتی هم دارند، صدور چنین مجوزی باعث می‌شود در بدنه یک دستگاه افراد برای دریافت چنین مبالغی و صدور مجوزهای مورد نیاز متقاضیان ترغیب می‌شوند.
بخش قابل توجهی از مفاسد موجود در شهرداری‌های کلانشهرها ناشی از همین مساله است. از سویی متقاضی این مجوز هم از پرداخت مبلغی هرچند هنگفت و دریافت مجوزی برای بلندمرتبه‌سازی یا موارد دیگر نفع می‌برد. در مناطقی از تهران شاهد هستیم که باغی را خشک می‌کنند تا زمین آن را به یک مجتمع تجاری یا برج مسکونی تبدیل کنند. متاسفانه در این سال‌ها غالب باغ‌های تهران تبدیل به ساختمان شده‌اند. ریشه مفاسد در شهرداری‌ها را باید در همین موارد پیدا کرد که طبق قانون دادن امتیازات (تراکم و ساخت‌وساز غیرمجاز و...) به مردم بسیار سخت است، اما در عین حال این امتیازات به افراد داده می‌شود و در قبال دادن این امتیازات مبالغی پرداخت می‌شود که زمینه‌ساز فساد در سیستم اداری است.
وصول عواید سالانه املاک زحمت زیادی دارد و نیاز به جمع‌آوری مستندات و پیگیری دارد. اما صدور مجوز ساخت یا فروش تراکم کار ساده‌ای است و نیاز به وقت زیادی ندارد و در عین حال چند برابر عواید سالانه املاک درآمد نصیب شهرداری می‌کند. در قانون مالیات‌ها تا قبل از سال ٨٠ مالیاتی برای اراضی بایر در نظر گرفته شده بود و همچنین مالیات سالانه املاک و خانه‌های خالی در نظر گرفته شده بود، قرار بر این بود که این درآمدها به جای پرداخت به سازمان امور مالیاتی در اختیار شهرداری‌ها قرار گیرد. اما شهرداری‌ها از این مورد استقبال نکردند به دلیل اینکه معتقد بودند می‌توانند درآمدهای ساده‌تر و کلان‌تری داشته باشند. در صورتی که در تمام دنیا این نوع مالیات‌ها متعلق به شهرداری‌هاست تا از درآمد حاصل از آن برای رفاه و تنفس مردم استفاده کنند، در حالی که در تهران شهرداری با فروش تراکم، از مردم پول دریافت می‌کند تا راه تنفس آنها را ببندد، همان اتفاقی که در منطقه ٢٢ افتاده است و کریدور ورود هوا به تهران با ساخت‌وسازهای بی‌رویه مسدود شده است. برای جلوگیری از این موارد که منشا مفاسد در شهرداری‌ها هستند، لازم است که قوانین اصلاح شوند و محل درآمد شهرداری‌ها از فروش تراکم و شهر فروشی به راه‌هایی تغییر کند که در تمام دنیا مرسوم است.
منبع: اعتماد
*کارشناس بازار پول و مشاور وزیر راه و شهرسازی
ارسال دیدگاه