تعقیب خورشید توسط غول چینی

به گزارش ایسنا، چین ساعاتی پیش یک ماهواره اکتشافی خورشیدی را از مرکز پرتاب ماهواره جیوکوان (Jiuquan) در شمال غربی چین به فضا فرستاد تا تلاش‌های علمی این کشور برای کشف اسرار خورشید بیشتر شود.

این کاوشگر با نام "رصدخانه خورشیدی پیشرفته مبتنی بر فضا" (ASO-S)، با نام مستعار Kuafu-۱ با موشک لانگ مارچ-۲دی (Long March-۲D) در ساعت ۰۷:۴۳ صبح به وقت پکن (۰۳:۱۳ به وقت ایران) به فضا پرتاب شد و با موفقیت وارد مدار برنامه‌ریزی شده خود شد.

این ماهواره ۸۵۹ کیلوگرمی پس از ۴ تا ۶ ماه آزمایش در فاصله ۷۲۰ کیلومتری از زمین برای مطالعه علیت بین میدان مغناطیسی خورشیدی و دو پدیده فورانی اصلی، یعنی شراره‌های خورشیدی و پرتاب جرم تاجی، عملیات عادی خود را آغاز می‌کند و اطلاعاتی را برای پیش بینی آب و هوای فضایی ارائه می‌کند.

این رصدخانه خورشیدی به نام کوافو که یک غول در اساطیر چینی است که به شکلی خستگی ناپذیر خورشید را تعقیب می‌کند، نام‌گذاری شده است. این رصدخانه در مداری سازگار با خورشید کار می‌کند و با چرخش‌های زمین مختل نمی‌شود. این در حالی است که یک تلسکوپ زمینی می‌تواند خورشید را فقط در طول روز ببیند.

گان ویکون، دانشمند ارشد این ماهواره از رصدخانه کوه بنفش (PMO) زیر نظر آکادمی علوم چین (CAS) گفت: ASO-S قادر است خورشید را به صورت ۲۴ ساعته در بیشتر ایام سال کاوش کند و طولانی‌ترین زمان استراحت روزانه آن از ماه مه تا اوت که کمی در سایه زمین قرار می‌گیرد، بیش از ۱۸ دقیقه نیست.

این کاوشگر خورشیدی با عمر پیش‌بینی شده کمتر از چهار سال، برای جمع آوری و ارسال حدود ۵۰۰ گیگابایت داده در هر روز طراحی شده است که معادل ده‌ها هزار تصویر با کیفیت بالا است.

هوانگ یو، طراح ارشد ASO-S گفت: آشکارسازهای داخلی این ماهواره خورشیدی هر چند ثانیه یا چند دقیقه یک بار از خورشید عکس می‌گیرند و در طول فوران‌های خورشیدی می‌توانند سرعت شاتر خود را به یک ثانیه افزایش دهند تا فعالیت‌های خورشیدی را با جزئیات بیشتر ثبت کنند.

در طول عملیات ASO-S در مدار خود، سه ایستگاه زمینی دور از هم در شهرهای سانیا، کاشغر و پکن، داده‌ها را از فضا دریافت خواهند کرد و آنها را به صورت بسته‌ای به یک رایانه قدرتمند ۲۰۴۸ هسته‌ای ارسال می‌کنند.

طبق گزارشی که در مجله نیچر منتشر شده است، اولین رصدخانه خورشیدی چین مجهز به سه ابزار است که اطلاعاتی را در مورد چگونگی ایجاد جهش‌های جرم تاجی(CME) توسط میدان مغناطیسی خورشید و سایر فوران‌ها ارائه می‌دهد. هزینه ساخت این رصدخانه خورشیدی ۹۰۰ میلیون یوان معادل ۱۲۶ میلیون دلار آمریکا بوده است و مدت زیادی در حال آماده سازی بود.

ویکون گان گفت: دانشمندان چینی برای اولین بار انجام چنین ماموریتی را در دهه ۱۹۷۰ پیشنهاد کردند. ما همیشه می‌خواستیم چنین کاری را انجام دهیم.

امروزه باور رایج این است که میدان مغناطیسی خورشید موجب انتشار انرژی آن می‌شود، اما رابطه بین این دو همچنان یک راز باقی مانده است. ASO-S، طول موج‌های مختلف را به طور همزمان بررسی می‌کند تا فوران‌ها را به علت‌های اصلی آن‌ها مرتبط کند و دقیقاً مشخص کند که علت‌ها چه هستند.

به همین دلیل است که دانشمندان چینی به ASO-S لقب کوافو (Kuafu) داده‌اند که همانطور که گفته شد نام یک غول در اساطیر چینی است که به دنبال گرفتن و رام کردن خورشید بود.

ماموریت این ابزار چهار سال طول خواهد کشید و خورشید را از مداری در ۷۲۰ کیلومتری سطح زمین رصد خواهد کرد. گان افزود که این بازه زمانی، اوج چرخه خورشیدی را در سال‌های ۲۰۲۴ و ۲۰۲۵ پوشش می‌دهد. وی می‌گوید ما در این سال‌های اوج فعالیت خورشید می‌توانیم فوران‌های زیادی را مشاهده کنیم.

مأموریت ASO-S روی فیزیک اساسی انفجارهای پرانرژی تابشی معروف به شراره‌های خورشیدی، پرتاب جرم تاجی(CME) و منشاء آنها تمرکز خواهد کرد. سپس زمینه‌ای را برای درک سایر فعالیت‌های مشابه در سایر نقاط جهان فراهم می‌کند.

مطالعه و پیش‌بینی آب و هوای فضا

این مأموریت همچنین با مطالعه آب و هوای فضایی که از این فعالیت‌ها به دست می‌آید، ارزیابی می‌کند که چگونه شراره‌های خورشیدی و CME می‌توانند بر روی زمین در هنگام تعامل با جو سیاره تأثیر بگذارند. در زمین، این آب و هوا با سیستم‌های ناوبری تداخل می‌کند و شبکه‌های برق را مختل می‌کند.

ASO-S قادر خواهد بود آب و هوای فضا را پیش‌بینی کند و به پژوهشگران این امکان را می‌دهد تا زمان و مکان وقوع چنین فوران‌هایی را پیش‌بینی کنند و برای پیامدهای آن آماده شوند.

از جمله ابزارهای این کاوشگر می‌توان به یک مغناطیس‌نگار برای مطالعه میدان مغناطیسی خورشید، یک تصویرگر پرتو ایکس برای مطالعه تابش پرانرژی منتشر شده توسط الکترون‌های شتاب‌گرفته در شراره‌های خورشیدی و یک تاج‌نگار برای بررسی پلاسمای تولید شده توسط شراره‌ها و CMEها اشاره کرد.

ASO-S برای اولین بار به تاج میانی، جایی که طوفان‌های خورشیدی در طیف فرابنفش دمیده می‌شوند، نگاه می‌کند تا در این تلاش که پیش از این هرگز انجام نشده است، سرنخ‌های جدیدی از منشاء CMEها به دست دهد.

این اولین پروژه چین نیست که به طور گسترده بر CME تمرکز می‌کند. ماه اوت گذشته بود که گزارش شد چین در حال ساخت بزرگترین آرایه تلسکوپ‌های جهان است که برای مطالعه خورشید طراحی شده است. این آرایه که تلسکوپ رادیویی خورشیدی دائوچنگ(DSRT) نام دارد برای کمک به دانشمندان در درک بهتر CMEها مهندسی شده است.