بارش شهابی ۲۰۲۲ را تماشاگر باشید

به گزارش ایسنا، یکی از بهترین بارش‌های شهابی سال فردا به اوج خود می‌رسد، زمانی که "بارش شهابی ربعی" در هر ساعت ۵۰ ستاره دنباله‌دار را در آسمان نمایان می‌کند.

این اولین بارش شهابی در سال ۲۰۲۲ است و در تاریخ سوم ژانویه در حدود ساعت ۲۰:۴۰ به وقت گرینویچ(۰۰:۱۰ بامداد سه‌شنبه به وقت ایران) به اوج خود می‌رسد و به نظر می‌رسد در صورت فلکی "گاوران" در نزدیکی "بنات نعش" که قسمتی از صورت فلکی دب اکبر را تشکیل می‌دهد، سرچشمه می‌گیرد.

بارش شهابی ربعی که به آن بارش شهابی کوادرانت و بارش شهابی نطاق هم گفته‌اند، یکی از پربارترین بارش‌های شهابی سال است. نرخ ساعتی سرسویی این بارش در زمان اوج، به حول و حوش ۹۰ می‌رسد و در نتیجه این بارش معمولاً دومین یا سومین بارش شهابی بزرگ ‌سال است. سرعت میانگین شهاب‌های این بارش در برابر زمین در حدود ۴۱ کیلومتر در ساعت است که نسبت به بسیاری از بارش‌های شهابی سرعت کمی به‌شمار می‌آید که خود باعث کمتر شدن نرخ ساعتی سرسویی این بارش است. این بارش معمولاً در روز ۱۱ دی ‌ماه یا روز کریسمس آغاز می‌شود و در ۱۳ دی به اوج می‌رسد و در ۱۷ دی ماه پایان می‌یابد. بر خلاف برخی از بارش‌های شهابی چون برساوشی که بازه زمانی خیلی بلندی دارند، بازه زمانی این بارش خیلی کوتاه است. کوتاه بودن بازه زمانی این بارش نشان‌دهنده نازک بودن توده ذرات منشأ این بارش است و اگر مدار سیاره زمین کمی جابجا شود، نرخ ساعتی سرسویی این بارش شدیداً کم و زیاد خواهد شد.

کوادرانت‌ها به ویژه به خاطر شهاب‌های درخشان «گلوله آتشین» خود که انفجارهای بزرگی از نور و رنگ را بر جای می‌گذارند که طولانی‌تر از رگه‌های معمولی شهاب‌ها باقی می‌مانند، شناخته می‌شوند.

برخلاف اکثر بارش‌های شهابی که از زباله‌های به جا مانده از دنباله‌دارها سرچشمه می‌گیرند، بارش‌های شهابی ربعی از سیارک "۲۰۰۳ EH۱" می‌آیند که ممکن است یک دنباله‌دار مرده باشد.

به گفته ناسا، برای اینکه از این بارش شهابی بهترین بهره را ببرید و بیشترین ستاره‌های دنباله‌دار و در حال سوختن را در این بارش شهابی نظاره‌گر باشید، باید یک منطقه از آسمان تاریک با حداقل آلودگی نوری و افقی روشن پیدا کنید، چرا که این بارش شهابی در هر کجای جهان که شب باشد، قابل مشاهده است.

نام "بارش شهابی کوادرانت" از "کوادرانس مورالیس"(Quadrans Muralis) گرفته شده است که یک صورت فلکی سابق است که در سال ۱۷۹۵ توسط ستاره‌شناس فرانسوی به نام "ژروم لالانده" نامگذاری شد که شامل بخش‌هایی از صورت فلکی "گاوران" و "اژدها" بود.

این بارش از اواخر دسامبر تا اوایل ژانویه هر سال به اوج خود می‌رسد و برخلاف دیگر بارش‌های شهابی که اوج آنها دو روز است، اوج این بارش فقط چند ساعت طول می‌کشد.

ناسا می‌گوید: دلیل کوتاه بودن اوج این بارش به دلیل جریان نازک ذرات و این واقعیت است که زمین با زاویه عمود از این جریان عبور می‌کند.

در اوج این بارش در نهایت تا ۲۰۰ ستاره دنباله‌دار در ساعت را می‌توان دید، اما این به شرایط عالی در نقطه ایده آل روی زمین برای رصد بستگی دارد.

شهاب‌ها نتیجه ذرات کوچکی هستند که با سرعت بالا به جو زمین وارد می‌شوند که این سرعت برای بارش شهابی ربعی حدود ۹۰ هزار مایل در ساعت است. سپس این بقایا به دلیل اصطکاک با جو زمین گرم می‌شوند و معمولا در کمتر از یک ثانیه در ارتفاعات بالای ۵۰ مایلی زمین می‌سوزند و از بین می‌روند. در نهایت نیز هوای فوق‌العاده داغ اطراف شهاب برای مدت کوتاهی می‌درخشد و از روی زمین به‌عنوان رگه‌ای از نور به ‌عنوان «دنباله‌دار» قابل مشاهده است.

این بارش شهابی در طول شب و ساعات قبل از سحر از نیم‌کره شمالی به بهترین شکل قابل مشاهده است و بهترین وضعیت برای مشاهده آن، صاف بودن هوا است.

بارش شهابی ربعی با سیارک نزدیک به زمین موسوم به "۲۰۰۳ EH۱" مرتبط دانسته می‌شود که ممکن است یک دنباله‌دار نابود شده باشد که توسط ستاره‌شناسان چینی در سال ۱۴۹۰ دیده شده است.

پیش بینی می‌شود امسال اوج بارش شهابی ربعی در ساعت ۲۰:۴۰ به وقت گرینویچ در تاریخ ۳ ژانویه(۰۰:۱۰ بامداد سه‌شنبه ۱۴ دی ماه به وقت ایران) باشد و تنها دو ساعت بعد حدود ۵۰ درصد کاهش یابد.

ستاره‌شناسان می‌گویند نور ماه با این منظره تداخلی نخواهد داشت و تماشای بارش شهابی در زیر آسمان تاریک و دور از نور شهرها به خوبی ممکن و لذت بخش خواهد بود.

بر خلاف بسیاری از رویدادهای نجومی، مشاهده بارش‌های شهابی آسان است و نیازی به تجهیزات خاصی ندارد.

ستاره‌شناسان می‌گویند بارش شهابی ربعی به بهترین شکل با چشم غیرمسلح قابل مشاهده است و یک صندلی درازکش، یک پتوی گرم و یک نوشیدنی داغ، تماشای آن را در یک شب سرد زمستانی بسیار راحت‌تر می‌کند.

ساده‌ترین راه برای یافتن این بارش شهابی در آسمان شب، جستجوی شمال در دب اکبر است که شامل گروه متمایزی از هفت ستاره درخشان است و یک ابزار مسیریابی مفید به شمار می‌آید.

سپس قسمت بنات نعش صورت فلکی دب اکبر را در آسمان دنبال کنید و به سمت ستاره غول سرخ ژوبین‌دار(Arcturus) یا نگهبان شمال بروید که در پایین صورت فلکی گاوران قرار دارد، جایی که بارش شهابی ربعی از همان زاویه ظاهر می‌شود.

ژوبین‌دار یا نگهبان شمال یا آلفا گاوران، نام ستاره‌ای در صورت فلکی گاوران است. این ستاره، چهارمین ستاره از نظر قدرت درخشش در آسمان شب است. این ستاره خاص است، زیرا با جریان کلی ستارگان در دیسک تخت کهکشان راه شیری حرکت نمی‌کند. در عوض، به ‌طور عمود بر روی دیسک کهکشان با سرعت فوق‌العاده‌ای حدود ۱۵۰ کیلومتر در ثانیه حرکت می‌کند. این ستاره در طول میلیون‌ها سال بعد از دید هر کدام از ساکنان زمین، یا حداقل کسانی که در زمین متولد شده‌اند و تنها با چشم به آن نگاه می‌کنند، محو خواهد شد.