اعتیاد دیجیتال چیست و چطور درمان می‌شود؟
تهران (پانا) - سم‌زدایی دیجیتال عبارت است از دوره‌ای که در آن شخص معتاد به وسایل الکترونیک (به ویژه اینترنت) از رایانه و گوشی هوشمند، خود را دور نگه می‌دارد. این دوره سبب می‌شود تا استرس کمتر شود و تعاملات اجتماعی نیز به سطح فیزیکی و واقعی بیاید.
از ورود گوشی‌های هوشمند به زندگی ما کمتر از ده سال می‌گذرد با این حال آن‌ها امروز به یکی از ضروریات زندگی روزانه ما تبدیل شده‌اند طوری که بسیاری از ما اولین کاری که پس از بیدار شدن از خواب انجام می‌دهیم چک کردن گوشی‌های تلفن است.
در آغاز آمدن گوشی‌های هوشمند و فناوری‌های دیجیتال برخی نوید می‌دادند که با این ابزارهای نوین اوقات فراغت بیشتری برای انسان‌ها فراهم می‌شود و حال خوش افراد فزونی می‌گیرد. امروز اما تمام جوامعی که این ابزارها در آن‌ها گسترش یافته‌اند با پدیده‌ای مواجه‌اند که به آن اعتیاد دیجیتال می‌گویند. البته این چندان عجیب نیست پیش‌تر کارشناس طراحی گوگل، تریستان هریس، گفته بود که «گوشی‌های هوشمند طوری ساخته شده‌اند که اعتیادآور باشند».
محققان دانشگاه ایالتی kent با بررسی روزانه استفاده از تلفن همراه، میزان اضطراب، نمودار عملکرد تحصیلی و میزان شادی شرکت‌کننده‌ها را اندازه‌گیری کردند. این پژوهشگران پس از گردآوری اطلاعات اظهار داشتند: کاربرانی که به میزان بالایی از تلفن‌های هوشمند خود استفاده می‌کردند در مقایسه با سایر همسالانی که کمتر از گوشی استفاده می‌کردند، از نظر عملکرد تحصیلی رتبه پایین‌تر، اضطراب بالاتر و میزان کمتر رضایت از زندگی (شاد بودن) را گزارش کردند.
اعتیاد دیجیتال چیست و چه نشانه‌هایی دارد
چک کردن مداوم مطالب در شبکه‌های اجتماعی و به‌روزرسانی آن‌ها یا چک کردن پروفایل سایر افراد برای بیش از ۲ ساعت در روز از مصادیق اعتیاد به شبکه‌های اجتماعی است.
برخی نشانه‌های اعتیاد دیجیتال به این شرح است:
۱- اگر پس از بیدار شدن اول گوشی‌تان را چک می‌کنید
۲- اگر وقتی گوشی همراهتان نیست احساس تنهایی می‌کنید
۳- اگر موقع کار کردن با گوشی متوجه گذر زمان نمی‌شوید
۴- اگر گوشی تلفن‌تان اولویت اول را دارد
۵- اگر احوال‌پرسی از طریق شبکه‌های اجتماعی را به احوال‌پرسی حضوری ترجیح می‌دهید
۶- اگر زمان استفاده از تلفن همراه به تدریج افزایش می‌یابد
۷- اگر از هر فرصتی برای چک کردن تلفن‌تان استفاده می‌کنید
۸- اگر موقع غذاخوردن تلفن‌تان همراهتان است
۹- اگر علاقه دارید خیلی سریع به پیام‌ها پاسخ دهید
۱۰- اگر موقع خوابیدن گوشی را با خود به رختخواب می‌برید
اعتیاد دیجیتال با ما چه می‌کند؟
شاید فکر کنید که وابستگی به تلفن هموشمند و شبکه‌های اجتماعی چه اشکالی دارد؟ مگر نه این است که در عصر اطلاعات باید آنلاین و به روز باشید؟ تحقیقات بسیاری در آمریکا و اروپا روی آسیب‌های ناشی از اعتیاد دیجیتال صورت گرفته است و نتایج آن نشان می‌دهد مهمترین آسیب‌های ناشی از اعتیاد دیجیتال عبارتند از:
بروز نارضایتی از خود: یکی از آسیب‌های اعتیاد دیجیتال و حضور مدام در در شبکه‌های اجتماعی مقایسه زندگی خود با دیگران و در نتیجه احساس نارضایتی از زندگی خود است. طبعا دیگران عمدتا لحظات شاد و اوقات خوب خود را در شبکه‌ها به اشتراک می‌گذارند و این موجب می‌شود زندگی ما در مقابل آن رنگ ببازد و ما احساس نارضایتی از خود داشته باشیم.
در یک نظرسنجی توسط محققان انگلیسی، ۵۲ درصد از کاربران فضاهای مجازی اعلام کرده‌اند که از سبک زندگی خود ناراضی هستند و زندگی از نظر آن‌ها ناعادلانه است ضمن این که این افراد درجاتی از کاهش اعتماد به نفس را حس می‌کنند.
ایجاد استرس: بسیاری از پزشکان علائمی چون استرس، افسردگی و برخی اختلالات روانی را در افرادی مشاهده کرده‌اند که مدت زیادی در شبکه‌های اجتماعی حضور دارند. در این حالت فرد ارتباط چهره به چهره را کم کم از دست می‌دهد، به انزوا کشیده می‌شود، از هم صحبتی با دوستان پرهیز می‌کند و در نهایت به حالاتی نظیر خجالت، اضطراب و استرس مبتلا خواهد شد.
کاهش سواد عاطفی و روابط انسانی: دانیل گلمن در کتاب تمرکز می‌نویسد که کودک در تعامل و گفتگو و کنش‌ها و واکنش‌ها با دیگران می‌تواند مهارت‌های ارتباطی را آموخته و آن‌ها را بکار بگیرد در حالی که تحقیقات نشان داده‌اند کودکان و نوجوانانی که بسیار زیاد با شبکه‌های اجتماعی سروکله می‌زنند سواد عاطفی پایینی دارند. چون با آدم‌های دیگر ارتباطِ زیادی ندارند. آن‌ها نمی‌توانند نشانه‌های رفتاری و احساسی دیگران را تشخیص بدهند و این به کاهش بیش‌ازپیشِ ارتباطات انسانی آن‌ها منتهی می‌شود. درحالی که این کودکان یا نوجوانان در اجتماعات و ارتباطات دیجیتال به خوبی با شخصِ دیگری ارتباط می‌گیرند.
بررسی تاثیر شبکه‌های اجتماعی روی روابط افراد در دنیای واقعی، نشان می‌دهد که افراد وابسته به شبکه‌های اجتماعی به تدریج در ارتباطات واقعی و چهره به چهره دچار ضعف و کاهش اعتماد به نفس می‌شوند. یکی از محققین موسسه تکنولوژی ماساچوست تحقیقات گسترده‌ای را در زمینه اثر شبکه‌های اجتماعی بر روابط افراد انجام داده و به این نتیجه رسیده است که شبکه‌های اجتماعی، موجب تضعیف روابط انسانی می‌شود. همچنین وال استریت ژورنال گزارش می‌دهد که از هر ۵ ازدواج یکی از آن‌ها به وسیله فیسبوک دچار مشکل شده است.
سم‌زدایی دیجیتال
سم‌زدایی دیجیتال عبارت است از دوره‌ای که طی آن شخص معتاد به وسایل الکترونیک (به ویژه اینترنت) از رایانه و گوشی هوشمند، خود را دور نگه می‌دارد. این دوره سبب می‌شود تا استرس کمتر شود و تعاملات اجتماعی نیز به سطح فیزیکی و واقعی بیاید.
بدیهی است که عادت‌های بد که در طول زمان ایجاد شده‌اند یک شبه به عادت‌های خوب تبدیل نمی‌شوند. کاهش وابستگی به موبایل هوشمند و شبکه‌های اجتماعی نیز نیازمند آگاهی و پذیرفتن مساله در گام اول و برنامه ریزی متناسب و معقول با توجه به شرایط هر فرد انجام شدنی است. در این راه توصیه‌های کاربردی زیر می‌تواند به تدریج و با مداومت به ما کمک کند که وضعیت را تحت کنترل خود در آوریم.
۱) برای استفاده از گوشی محدودیت بگذارید
برنامه‌ای برای خودتان تنظیم کنید که بر اساس آن میزان استفاده از گوشی و شبکه‌های اجتماعی را مدیریت کنید. مثلا تا یک ساعت بعد از بیدار شدن، از گوشی‌تان استفاده نکنید. یا پس از بازگشت به خانه تا یک ساعت و زمان صرف غدا گوشی را خاموش کنید.
نکته: این که چه زمانی را بدون گوشی سر می‌کنید خیلی مهم نیست؛ مهم این است که یک برنامه زمانی را برای خود مشخص کنید و به آن وفادار بمانید (برای وفادار ماندن می‌توانید همسر و فرزندتان را از برنامه مطلع کنید و از آن‌ها بخواهید که شما را پشتیبانی کنند).
۲) در خواندن و پاسخ دادن به پیام‌ها تاخیر بیندازید
خود را موظف ندانید که به همه پیام‌ها، فورا جواب بدهید. یک یا دو زمان خاص و کوتاه در روز برای بررسی پیام‌ها و ایمیل‌هایتان در نظر بگیرید و خارج از آن، سراه پیام‌ها نروید. همچمنین نوتفیکیشن شبکه‌های اجتماعی را غیر فعال کنید.
۳) برای گوشی جایگزین پیدا کنید
اگر دریافتید که دلیل استفاده از گوشی همراه برای شما نوعی آرامش ایجاد می‌کند، به راه‌های جایگزین دیگری برای ایجاد آرامش فکر کنید. اگر به دلیل خستگی یا نگرانی سراغ گوشی می‌روید، بهتر است که روش‌های مراقبه و تن‌آرامی (Relaxation) و تمرکز و ذهن آگاهی (Mindfulness) را تمرین کنید که به شما کمک می‌کنند که ارتباط بهتری با بدن و دنیای اطرفتان برقرار کنید.
۴) روزانه چند ساعت گوشی هوشمند و شبکه اینترنت‌تان را کاملاً خاموش کنید
۵) آخر هفته‌ها گوشی‌تان را خاموش کنید
۶) هر از گاهی، به مدت چند روز، از دنیای مجازی به طور کامل منفک شوید.
ارسال دیدگاه