روی جهان بمب افتاد

به‌گزارش ایران، فیلم بازخورد مثبتی داشت و پاسخ و شیطنت‌های عوامل فیلم لحظات جالبی را در نشست خبری رقم زد. اکران روشنی پیش روی پوست بود غافل از اینکه همان زمان ویروس کرونا مرزهای ایران را پشت سر گذاشته بود و آینده چیز دیگری در مشت داشت. در روزهای بعد نه تنها در ایران که در کل جهان، بسیاری از رویدادها از جمله رویدادهای فرهنگی -هنری لغو شد. با گذشت یک سال و نیم از آن زمان، در روزهای گذشته اکران فیلم یک بار دیگر لغو شد و البته اگر دوباره زمین و زمان به‌هم نریزد نسخه بدون تغییر پوست، در ماه صفر اکران می‌شود.

بهمن ارک که این فیلم را به‌طور مشترک با برادرش بهرام ساخته است در مواجهه با اتفاقات یک سال و نیم اخیر می‌گوید: «ما در بدترین تاریخ و سال جهان فیلم ساختیم، همه رویدادها از جمله مراسم کن کنسل شد، اکران‌ها عقب افتاد و سینماها تعطیل شد.» می‌خندد: «روی جهان بمب افتاد. اگر می‌خواستند کسی را با مخ به زمین بزنند می‌گفتند بیا و در همین تاریخ فیلم بساز. همه چیز به‌هم ریخت البته خاصیت سینما همین است، همیشه تمام انتظارات تان برآورده نمی‌شود. آنچه در ذهن آدم است همان‌طور اتفاق نمی‌افتد و تقدیر و سرنوشت هم در آن دخیل است. احساس می‌کنم اگر یک سال قبل یا بعدتر پوست ساخته می‌شد، روند اکران آن بهتر بود؛ شاید هم اگر دیرتر ساخته می‌شد، شرایط ساخت سخت‌تری داشتیم.

خیلی در بندِ این که چه اتفاقی افتاد و می‌افتد، نیستم. فیلم ساخته شده و در مرحله اکران است و باید به فکر فیلم‌های بعدی‌ام باشم.» شورای صنفی نمایش اواسط تیر ماه، زمان اکران «پوست» نخستین تجربه بلند سینمایی برادران ارک را اول محرم اعلام کرد ولی این اتفاق نیفتاد و با اوج گرفتن دوباره کرونا، جدول اکران جا‌به‌جا شد. حالا بهمن ارک از اکران فیلم پوست در آینده نزدیک خبر می‌دهد. «اوضاع هر روز تغییر می‌کند. نمی‌دانیم چه اتفاقی می‌افتد ولی در حال انجام کارهای اکران هستیم و احتمالاً در ماه صفر اکران می‌شود. فکر می‌کنم در جایی که مردم سینمای متفاوت دوست داشته باشند فیلم با آنها ارتباط برقرار خواهد کرد. فکر نمی‌کنم کسی از فیلم ناراضی باشد یا بخواهد در نیمه‌های آن سالن را ترک کند به نظرم حداقل دوست دارد بداند کاراکترها به کجا می‌رسند.»

پوست تاریخ مصرف ندارد
برخی فیلم‌ها تاریخ مصرف دارند و عقب افتادن اکران به دیده شدن و میزان تأثیر‌گذاری آن لطمه می‌زند، این موضوع حتی درباره فیلم «رستاخیز» که موضوع آن واقعه تاریخی و البته بدون تاریخ مصرف بود هم صادق است. فیلمی که به‌دلیل مخالفت‌ها حدود یک دهه از اکران باز ماند و با وجود تلاش بسیار حالا در صورت اکران شاید تأثیر دهه‌های پیش را نداشته باشد، چرا که تکنولو‌‌ژی ساخت فیلم و حتی سبک‌های فیلمسازی نسبت به آن زمان تغییر کرده است. اغلب سوژه‌هایی که در دوره تاریخی ساخته می‌شود مثل موضوع کرونا تاریخ مصرف دارد و با گذشت زمان دغدغه عموم نیست. پوست درباره فرهنگ و خرافات است و ۱۰ سال بعد هم اگر دیده شود، همین است. فیلم طوری ساخته شد که زمان و مکان آن مشخص نباشد بنابراین تاریخ مصرف ندارد مگر اینکه به لحاظ سبک ساختاری، دکوپاژ و کارگردانی و سبک بازی کهنه شود.

مردم باید در کنش‌های اجتماعی شریک شوند
فضای آنلاین در یک سال و نیم گذشته تنها راه نجات برای هنرمندان بود؛ چه آنجا که با حمایت‌ نهادهای دیگر یا بودجه شخصی کنسرت و نمایش آنلاین برگزار کردند یا زمانی که فیلم‌ها را برای عرضه در شبکه نمایش خانگی بردند. با‌وجود احتمال کپی و نمایش غیرقانونی همزمان فیلم در شبکه‌های تلویزیونی و آپلود در سایت‌ها و کانال‌های تلگرامی، اکران آنلاین تنها راه نجات فیلم‌ها بود. در سال ۹۹ علاوه بر ۲۴ فیلمی که روی پرده سینماها رفت، ۳۸ فیلم به‌صورت آنلاین اکران شد ولی بسیاری از سینماگران مانند برادران ارک هنوز هم ترجیح می‌دهند برای اکران فیلمشان در سینما صبر کنند: «اصرار داشتم فیلم در سینما اکران شود چون پوست فیلم سینماست و حس و حال آن بیشتر از طریق پرده سینما انتقال داده می‌شود، البته یک یا دو ماه پس از اکران در سینما به‌صورت آنلاین هم اکران خواهد شد. اینکه بگوییم مردم فقط در خانه فیلم ببینند اشتباه است. مسئولیت فرهنگی ایجاب می‌کند مردم در کنش‌های اجتماعی شریک شوند و رفتن به سینما نوعی کنش اجتماعی است. مخاطب در خانه ارتباطش با آدم‌ها قطع است ولی در سینما و با وقوع بحث‌های پس از فیلم فعالیت فرهنگی انجام خواهد داد. بنابراین باید فکری به حال آن کرد، برگزاری جشنواره‌ها از جمله جشنواره فجر دارای برایند فرهنگی است و مردم در زمان جشنواره‌ها وارد فاز فرهنگی می‌شوند به همین دلیل می‌گوییم جشنواره فجر در استان‌ها هم برگزار شود.»

نمایش خانگی کمیت را بالا برد ولی کیفیت پایین آمد
علاوه بر نیاز مخاطب به بودن در سینما و مواجهه با کنش‌های اجتماعی؛ فضای آنلاین و نمایش خانگی برای فیلمسازی آسیب جدی تلقی می‌شود و کیفیت آثار سینمایی را به قعر جدول خواهد برد. بهمن ارک که در حال حاضر برای ساخت فیلم ملاقات خصوصی به‌عنوان مشاور همراه امید شمس است، برای ماه‌های آینده دو پروژه محتمل روی میز دارد؛ سریالی کمدی در شبکه نمایش خانگی و فیلم تاریخی در زمان صفویه و شاه تهماسب. او معتقد است دوران کرونا باعث قدرت گرفتن نمایش خانگی شد: «نکته مثبت ماجرا اینکه کارگردان‌های بیشتری وارد کار شدند و کمیت پیشرفت کرد ولی کیفیت آثار کاهش پیدا کرد. حالا افراد فقط دنبال متن و سرمایه‌گذار هستند تا فیلمی بسازند. در این شرایط آثار سینمایی پرخرج با کیفیت مطلوب برای سرمایه‌گذار توجیهی ندارد چون بازار پخش آن وجود ندارد. تولید با هزینه زیاد و کیفیت بالا سخت‌تر شده است. بازار پخش آنلاین است بنابراین می‌گویند کارهای کوچک انجام دهیم. یادمان باشد مسئولیت فرهنگی این نیست که جیب خود را پر پول کنیم، همه آثار حامل پیام هستند و نمی‌توانیم فقط برای سرگرمی مردم و پر کردن شبکه نمایش خانگی فیلم بسازیم.»

برادران ارک با فیلم کوتاه «نجس» فعالیت جدی خود را آغاز کردند و فیلم کوتاه «حیوان» هم حضور جدی در جشنواره کن و جشنواره فجر داشت و احتمالاً با اکران پوست مخاطبان بیشتری در میان مردم خواهند یافت. بهمن ارک حالا در حال کمک به ساخت فیلم کارگردان دیگری است و بهرام در تبریز مشغول تدریس در آموزشگاه فیلمسازی است ولی در آینده احتمالاً نام این دو برادر در محافل سینمایی بیشتر شنیده خواهد شد. «انتظار من از خودم خیلی بیشتر است و هنوز اتفاقاتی که دوست دارم رخ نداده است. همیشه در شرایطی که چندان مهیا نبوده، فیلم ساختم و نتوانستم سرمایه بزرگ و تجهیزات خوبی داشته باشم. خیلی وقت‌ها آدم ایده‌هایی در سر دارد ولی شرایط تولید برای آنها میسر نیست حالا فکر می‌کنم برای فیلم بعدی بتوانم شرایط نسبتاً دلخواهی فراهم کنم. وقتی کار جدیدی تجربه می‌کنیم دو گزینه مقابل دیگران است؛ آیا می‌تواند و قبلاً بخشی از این فضا را تجربه و پیاده کرده یا نه؟ آیا دوست دارند با او همراه شوند. باید اقناع شوند. در حال حاضر با دو فیلمی که داشتیم شاید نیازی به اقناع ندارم و این اتفاق با فیلم‌ها افتاده است. پوست به‌عنوان اثری متفاوت بازخورد نسبتاً خوبی داشت ولی زمان ساخت آن مثلاً وقتی می‌خواستیم یک پلان بگیریم آدم ها فکر می‌کردند نکند خنده دار شود یا در نیاید اگرچه همیشه ممکن است با تمام تلاشی که می‌کنید، حس فیلم در نیاید.»