کارنامه دولت کارنامه نظام

به همین اعتبار مـــی‌تــوان گفــــت که تشریح کارنامه دولت در واقع تشریح کارنامه بخش مهمی از نظام است. بی‌شک هر کارنامه‌ای و از جمله کارنامه دولت‌های مختلف جمهوری اسلامی ایران هم منتقدان و مخالفانی دارد. برای این طیف‌ها دو امکان در برابر این کارنامه‌ها قابل تصور است؛ اولی نقد آن کارنامه و دومی تخطئه و تخریب و تحریف آن که تفاوت بین آن تفاوت از زمین تا آسمان است؛ نقد کارنامه دولت اتفاقاً خود می‌تواند نماد یک دستاورد بزرگ یعنی «آزادی» برای نظام و انقلاب ما باشد. در مقابل اما تخطئه و تخریب و تحریف این کارنامه چیزی نیست جز تخطئه و تخریب و تحریف دستاورد نظام.

رئیس جمهوری به‌درستی در آخرین سخنرانی خود در راهپیمایی ۲۲ بهمن، دستاوردهای ۸ ساله دولت‌های یازدهم و دوازدهم و همین‌طور شرایط کشور در طول سال‌های ۹۲ تا کنون را تشریح کرد و توضیح داد. پیش از هر چیز این حق رأی‌دهندگان به او و کل شهروندان کشور است تا از اقدامات این دولت کسب اطلاع کنند. مهمتر اما اینکه در شرایط خاص امروز، روایتی روشن‌تر از واقعیت کشور به مردم ارائه شود. این روایت دو بخش مهم دارد؛ اول اینکه ما در این سال‌ها و خصوصاً تحت تأثیر چهار عامل مهم تحریم‌های قبل از ۹۲، کاهش شدید قیمت جهانی نفت، تحریم‌های دولت ترامپ و همین‌طور بحران کرونا چه شرایطی داشتیم و دیگر اینکه در چنین شرایطی توانستیم چه بکنیم. اما شاید از یک زاویه برجسته‌ترین قسمت سخنان دیروز رئیس جمهوری، عذرخواهی ایشان از مردم به دلیل برخی کمبودها و عدم تحقق برخی وعده‌ها بود.

به این معنا که رئیس جمهوری صرفاً در مقام تشریح کننده اقدامات دولتش ظاهر نشد و سعی کرد به عنوان یک «مسئول» در برابر شهروندان قرار بگیرد و مسئولیت خوب و بد کارنامه‌اش را بر‌عهده بگیرد.
این در واقع یک نگاه «ملی» به مقوله مسئولیت عالی سیاسی است، به این معنا که یک کارنامه ملی نباید مستمسک رقابت جناحی باشد چرا که این کارنامه صرفاً دو وجه مهم دیگر دارد؛ یکی خدمت به مردم و دیگری پاسخگویی به مردم بابت نقاط قابل نقد و دارای ایراد. با این مقدمه باید گفت که یکی از مهمترین آسیب‌های سیاست‌ورزی در کشور ما عدم تفکیک مسائل ملی از رقابت‌های جناحی است. در باب این موضوع تاکنون سخنان فراوانی زده شده اما جای تأسف است که این سخنان و آسیب‌شناسی‌ها هنوز کمترین تأثیری نداشته‌اند. این نگاه کشور و نظام را در یک تصویر «دوپاره» و «قطبی شده» ترسیم می‌کند. همین نگاه نیز زمینه‌ساز این تفسیر شده که تمام کم و کاستی‌های کشور ناشی از رأی مردم و انتخاب غلط است. به عبارتی برخی طیف‌ها برای توفیق در همان «انتخاب»، راهکار را در تخطئه انتخاب‌های قبلی مردم و آثار آن یافته‌اند. در چنین تحلیل‌هایی در مقابل این انتخاب نیز عموماً بخش‌های انتصابی قرار داده می‌شوند. حال آنکه تمام اینها در کنار هم یک پیکره واحد را تشکیل می‌دهند و تقویت چنین دیدگاهی بدون شک «انسجام» و «اتحاد» این پیکره واحد را با خطر مواجه می‌کند.

نظام جمهوری اسلامی ایران مکانیسمی است که در آن اجزای مختلف با درجات و جنس‌های متفاوتی از مشروعیت مشغول فعالیت می‌باشند و دارای یک ارتباط کاملاً ارگانیک با همدیگر هستند. همانقدر که تجزیه و تحلیل خروجی عملکرد یک ماشین با جدا کردن عملکرد بخش‌های مختلف از همدیگر کاری اشتباه و خطاست، همین کار در قبال نظام نیز خطایی جدی به نظر می‌رسد.
ما هم‌اکنون در برهه‌ای که تحت سنگین‌ترین فشارهای دشمنان خارجی هستیم به سمت یک انتخابات بسیار مهم و حیاتی حرکت می‌کنیم. آن هم در روزهایی که چهار سال از تلاش تمام‌عیار دشمنان خارجی برای ناامیدی کامل مردم از دستاوردهای نظام و انقلاب و با هدف ایجاد شورش داخلی می‌گذرد. مجموع این شرایط بدان معناست که طبق گفته دیروز رئیس جمهوری و با ارجاع به سخنان رهبر معظم انقلاب، اصل مشارکت در انتخابات و برگزاری باشکوه آن اهم از بقیه مسائل و از جمله نتیجه آن است. این نوع مشارکت نیز حاصل نخواهد شد مگر اینکه همزمان دو موضوع مهم محقق شوند؛ یکی برگزاری یک انتخابات رقابتی با تنوع نامزدها و دیگر احیای امید مردم و تشریح واقعیت‌ها در سطح جامعه.

هرچند اکنون برخی گروه‌های سیاسی، دولت را رقیب خود می‌دانند و کارنامه آن را کارنامه رقیب و به همین دلیل در حال اعتبارزدایی از این کارنامه هستند اما آنچه که در عمل اتفاق می‌افتد دو موضوع مهمتر است؛ یکی اینکه این روند اعتبارزدایی نه از کارنامه این دولت بلکه اعتبارزدایی از کارنامه نظام در این برهه زمانی است و دیگر اینکه این کار به نوعی امیدزدایی اجتماعی هم محسوب می‌شود، یعنی همان چیزی که دسیسه‌گران خارجی در پی آن بودند تا با تخریب امید مردم، از این نظام و کشور خرابه‌ای بسازند که بر سر همه ما فرو خواهد ریخت.

با این توصیف پذیرش نقاط امیدبخش و واقعی کارنامه ارائه شده از سوی رئیس جمهوری و در کنار انتقاد منطقی و اصولی به بخش‌های قابل نقد آن توسط طیف‌های مختلف در این شرایط زمانی، می‌تواند بزرگترین نماد استحکام نظام و پشتوانه امید اجتماعی مردم ما باشد و مسیری روشن‌تر برای افق تغییرات ۱۴۰۰ را ترسیم کند. چنین رویکردی به آن معناست که نظام جمهوری اسلامی در اوج فشارها هم دستاوردهای ملموس و قابل قبولی داشته و هم اینکه به چنان سطحی از آزادی رسیده و طیف‌های آن از چنان سطح متعالی شعور سیاسی برخوردار هستند که در حساس‌ترین شرایط نیز میدان نقد منصفانه و رقابت عادلانه تعطیل نمی‌شود.

*مشاور عالی سابق رئیس‌جمهوری

منبع: ایران