رفتارهای خودآگاهانه در برابر کرونا

انسان موجودی اجتماعی است و در علم روانشناسی انسان موجودی است که ابعاد زیستی، روانی و اجتماعی دارد. به طور کل باید به این نکته مهم اشاره کنم که انسان محدودیت‌پذیر نیست و تمایل دارد در محیطی آزاد زندگی کند. در بررسی بعد زیستی، انسان‌ها محدودیت ناپذیرند و باید هیجانات خود همچون غم، شادی، نگرانی و... را بروز بدهند که در حال‌حاضر با شرایط کرونایی جامعه ما با تعارض است. ویژگی‌های ارثی و ذاتی انسان باعث می‌شود رفتارهای ناهنجارش به رفتارهای هوشیارانه‌اش غلبه کند و نیاز به این دارد در جمع یا دورهمی باشد و این مقوله جزو بعد زیستی او محسوب می‌شود.

اما در بعد روانی انسان، ابعاد مختلفی وجود دارد، ویژگی‌های شخصیتی مختلفی که برخی از این شخصیت‌ها در رعایت مسائل بهداشتی در دوران کرونا اختلال وارد می‌کنند،مثل افرادی که دچار اختلال روانی و شخصیتی هستند؛ افرادی که اختلال شخصیت نمایشی دارند که ناخواسته از قوانین و مقررات سرباز می‌زنند. بعدی که می‌توان به آن دقت و توجه کرد، بعد اجتماعی انسان است که تأثیرپذیری او را نشان می‌دهد. در بعد اجتماعی نیاز به مداخله دولت‌هاست. نخبگان یا مسئولان بالادستی باید با طراحی محیط و وضع برخی قوانین بازدارنده محیط و فضا را برای تبعیت افراد مهیا کنند. به عنوان مثال اجباری شدن ماسک در محیط‌های عمومی، محدودیت‌های ساعت کاری اصناف و تردد خودروها جزو طراحی‌هایی محسوب می‌شود که هم‌اکنون مردم ملزم به رعایت آنها شده‌اند.

طراحی محیط، انسان‌ها را ترغیب می‌کند به تبعیت از قانون. در کل باید گفت طراحی و کنترل محیط، افراد جامعه را در این شرایط کرونایی که نیاز به رعایت حداکثری است محدود می‌کند به فعالیت‌های اجتماعی کنترل‌شده. در کل باید بگویم انسان موجود خیلی هوشیار و خودآگاهی نیست و غالباً رفتارهایش بر اساس نیازها و عادات و مشوق‌ها صورت می‌‌گیرد. به هر حال رعایت مسائل پیشگیری از کرونا نیاز به رفتار خودآگاهانه دارد و هر چه محدودیت‌ها در این ارتباط بیشتر باشد، رفتارهای آگاهانه هم رشد خواهد کرد. این نکته را نباید فراموش کنیم که دولت‌ها هم باید در طراحی محیط و کنترل رفتارهای شهروندان برخی شرایط همچون تأمین مالی آنها را لحاظ کنند به عنوان مثال تدابیر اقتصادی برای اصناف یا بیکاران را در این شرایط درنظر بگیرند تا پیشگیری از شیوع کرونا به حداقل ممکن برسد.

*روانشناس اجتماعی

منبع: ایران