ریشه‌یابی تماشاگران دردسرساز
تهران (پانا) - حضور تماشاچیان در صحنه حوادث و سوانح همواره یکی از دغدغه ها و گلایه های دستگاه های امدادی است، از حادثه ریزش ساختمان پلاسکو تا حادثه ای به اندازه یک تصادف رانندگی که همین چند روز پیش تماشاچیانش را با حادثه‌ای دیگر در کرج روبه‌رو کرد. اما دلیل این اشتیاق چیست و چرا برخی حاضرند حتی به قیمت جان خود همچنان یک شاهد عینی در صحنه حوادث باشند؟ یک روانشناس به تشریح این موضوع پرداخته است.
به گزارش ایسنا، ناصر قاسمزاد در این باره گفت: بخشی از علت این مسئله به هیجان‌پذیری جوامع مرتبط است. شهروندان در جوامع دارای اضطراب هر لحظه در انتظار وقوع حادثه هستند، انسان مضطرب هیجان بالایی با خود حمل می کند و این هیجان به دنبال گریزگاهی برای تخلیه و برون ریزی است. در این میان هر چه کشورها دارای سطح رفاه، فرهنگ و اقتصاد پایین تری باشند شاهد میزان بالاتری از اضطراب، استرس و هیجان پذیری در میان شهروندانش نیز هستیم و همین امر نیز منجر به کاهش میزان تاب آوری در میان آنان می‌شود.
وی با اشاره به اشتیاق برخی از افراد برای ثبت تصاویر از حوادث و بحران ها اظهار کرد: به طور معمول باید در آموزش های شهروندی که از سوی نهاد های خانواده، آموزشی و فرهنگی ارایه می شود، همراه با روی کار آمدن هر نوع فناوری، آموزش فرهنگ استفاده از آن در اولویت قرار داده شود. همچنین یکی از رفتارهای خود مراقبتی که باید به آن در آموزه های روانشناختی جامعه توجه شود حفظ و مراقبت از جسم و جان است که معمولا در اولویت آموزش ها است.
این روانشناس گفت: در آموزش های شهروندی که سازمان های حمایتی، مراقبتی و سازمان های دخیل در بحران ها به مردم ارایه می کنند باید آموزش داده شود که وقتی مشکلی پیش می آید برای همه ما است و باید به باز کردن گره کمک کنیم تا از گرفتاری رها شویم.
مدیر انجمن حمایت و سلامت بهداشت و روان جامعه با اشاره به نقش پررنگ سازمان های مردم نهاد گفت: هر چه نقش سازمان های مردم نهاد را که از جنس مردم هستند در جامعه پررنگ تر و حضور دولت و نیروی نظامی را کمرنگ تر کنیم، مردم نسبت به آن اقبال بیشتری دارند. به عنوان مثال یکی از عللی که در کشور های پیشرو نظیر ژاپن و حتی ترکیه می توانند بسیار زود امدادهای اولیه را به شهروندان برسانند حضور پررنگ سازمان های مردم نهاد است. از آن جایی که این افراد از جنس مردم هستند و آموزه های مورد نیاز را هم فرا گرفته‌اند از اثرگذاری بیشتری برخوردارند.
وی تاکید کرد: این موضوع که افراد حین بحران و حادثه همچون تماشاچیان برخورد می کنند چند علت دارد، یکی از آن هیجان پذیری بالای افراد است که باید کنترل شود و دستگاه های حمایتی، اجتماعی و فرهنگی باید در این زمینه کار کنند. دولت باید در وضعیت معیشت مردم و آموزش های فرهنگی و اجتماعی رسیدگی های لازم را انجام دهد و با آمدن هر فناوری نیز سعی شود که فرهنگ استفاده از آن نیز ایجاد شود.
وی با بیان اینکه در جامعه ما نزدیک به دو سوم جمعیت را جوانان شامل می‌شوند، گفت: این افراد حدود ۴٠ تا ۵٠ میلیون نفر هستند، طبیعتاً این افراد سرشار از انرژی و غرایضی هستند که تخلیه نمی شود.
به گفته وی، متاسفانه جامعه جوان ما محلی برای تخلیه هیجانات خود ندارد. فشارهایی ناشی از افسردگی، شکست و نرسیدن ها نزد جوانان است که فضایی برای تخلیه آن نیست. در جامعه به جوانان تاکید می کنیم که ساکت و قانونپذیر باشید، در خانه می‌گوییم هیجانات خود را کنترل کنند و ...، با این وضعیت همواره یک «نه» به آن ها می‌گوییم اما در برخی کشورها فضاهایی برای تخلیه هیجانی و احساسی ایجاد می شود پس ما هم باید فضایی در نظر بگیریم.
به گفته این روانشناس، می‌توان نتیجه گرفت افرادی که تماشاچی حوادث هستند یا از آن فیلم و عکس تهیه می‌کنند، مقصر اصلی نیستند چرا که نحوه ارایه آموزش های لازم به آن ها امری مهم است؛ این تعالیم عناصری به هم پیوسته است که بالای ١٨ دستگاه دولتی و نظارتی باید دست به دست هم بدهند که بتوانند برای ساختن این فرهنگ کار کنند.
قاسمزاد ادامه داد: البته لازم به ذکر است که در قسمت ارایه آموزش های مراقبتی از جسم و جان هم ضعیف هستیم؛ به عنوان مثال زمانی که شاهد یک دعوای خیابانی هستیم به جای ترک محل و تماس با نیرو هایی که برای جلوگیری از ادامه درگیری می توانند وارد صحنه شوند با دوربین موبایل فیلمبرداری می‌کنیم. این اتفاق را بیشتر در جوامع جهان سوم و در حال توسعه می بینیم که نشانگر لذت ناخودآگاه از ثبت لحظه های توام با خشم و خشونت است، چرا که فضایی برای برون ریزی هیجانات خود نداریم.
وی افزود: در برخی از رفتارهای وندالیسمی نیز شاهد این ها هستیم. در برخی حرکات اعتراضی گروهی به صورت خیلی مسالمت آمیز و آرام در حال صحبت هستند، در این میان برخی افراد که خشم و هیجانات فرو خورده دارند اقدام به تخریب اموال عمومی می‌کنند که به آن رفتار های وندالیسمی گفته می شود،
این روانشناس ادامه داد: در این شرایط افراد فضایی پیدا می کنند که خود را تخلیه کنند، مثل بازی فوتبال بین دو تیم مطرح که بعد از آن شیشه های اتوبوس ها را می شکنند، این ها در واقع آسیب زدن به اموال عمومی است که در ناخودآگاه افراد همان خشم هاست. این خشم ها می تواند به تمام موارد رعایت نشده از سوی تمام آن دستگاه های نظارتی و حمایتی و هدایتی در دولت مرتبط باشد که باید برای رسیدگی به این هیجانات برنامه داشته باشند.
وی گفت: در این شرایط برخی از بحران ها می تواند شدیدتر شود. الان بیش از ٩ ماه است که درگیر ویروس کرونا هستیم. این ویروس مردم را خسته کرده است. در حال حاضر علت ابتلای بالای فعلی عدم رعایت ذکر می شود اما به نظر من علت آن عدم برنامه ریزی صحیح توسط بانیان فرهنگی و اجتماعی است تا مردم بتوانند به یک نشاط، همبستگی و همدلی رو بیاورند.
مدیر انجمن حمایت و سلامت بهداشت و روان جامعه ادامه داد: آمار ها نشان می دهد که بهترین سریال های ما حدود ٢٣ تا ٢۵ درصد یا نهایتا ٣٠ درصد بیننده دارد، این نشان می دهد که واقعا مخاطب ندارد و از آن طرف اقبال این جامعه جوان می شود ماهواره که اخیرا اعتقاد دارم ماهواره هم کمرنگ تر شده و ما بیشتر شاهد این هستیم که اقبال این جامعه جوان به سمت فضای مجازی آمده است.
قاسمزاد در پایان گفت: می شنویم و می‌بینیم که برخی از لایوهای اینستاگرامی که آن طرف مرزها گذاشته می شود شب ها ساعت سه یا چهار صبح ٢٠٠ یا ٣٠٠ هزار بیننده دارد، اما در اینجا مطرح ترین هنرپیشه ما بیش از ۵٠ هزار بیننده ندارند. به نظر می رسد این ها نشان دهنده یکسری سیگنال و علایمی است که باید بحران را دریابیم، حالا باید متناسب با ویروس کرونا برنامه ریزی شود، امروزه ویروس کرونا باعث افزایش اضطراب شده است و به نوعی شاید به بحران های دیگر هم دامن بزند و استرس و اضطراب را بالا ببرد.
ارسال دیدگاه