سیاستگذار یا مجری سیاست‌های نظام؟
محمد صدر*
حضور وزیر امور خارجه در جلسه دیروز مجلس همراه با حاشیه‌هایی بوده است. از توهین‌هایی که به محمدجواد ظریف شده تا انتقاداتی که برخی نمایندگان بر دستگاه دیپلماسی وارد کردند. به نظر می‌رسد کلیت برخی ادعاها و انتقادات نمایندگان از وزیر خارجه ناظر بر فهم این مسأله است که آیا دستگاه دیپلماسی و شخص وزیر خارجه سیاستگذار در حوزه سیاست خارجی است یا مجری؟ آنها که اطلاعی از ساختار حقوقی و حقیقی تصمیم‌سازی‌ها در عرصه سیاست خارجی و بخصوص موارد و موضوعات مهم دارند، می‌دانند که مسائل مهم این حوزه ابتدا در شورای عالی امنیت ملی بحث و بررسی می‌شود که اعضای آن از جمله رؤسای سه قوه مشخص است.
نکته مهم دیگر اینکه سیاستگذاری‌ها در شورای عالی امنیت ملی وقتی به تصویب می‌رسد برای اجرایی شدن باید به تأیید رهبری انقلاب برسد و در حقیقت تا این تأیید حاصل نشود، سیاست‌ها وارد مرحله اجرایی نمی‌شود. بنا بر این تصمیم‌گیری درباره موضوعات مهمی همچون امضای برجام یا خروج از آن یا سیاست‌های منطقه‌ای موضوعاتی نیستند که وزارت خارجه به صورت مستقل خودش تصمیم بگیرد و خودش هم اجرا کند. البته که وزارت خارجه با بحث‌های کارشناسی خود زمینه اجرای سیاست‌ها را تنظیم و تسهیل می‌کند.
نکته دیگری که شنیدم برخی نمایندگان خیلی روی آن مانور دادند و البته ادعا کردند ترسیم یک دو گانه سازی درباره دیپلماسی و مقاومت یا «سلیمانی- ظریف» بوده و وزیر خارجه را متهم کرده‌اند که شجاعت و درایت شهید سلیمانی را نداشته یا راه متفاوتی را پیموده است. در این باب توضیح این نکته ضروری است که اساساً وظایف وزارت خارجه با سپاه قدس و در کل سپاه پاسداران متفاوت است. با این وجود آقای ظریف و شهید سلیمانی هم به لحاظ عاطفی و هم فکری بسیار به هم نزدیک بودند.
ما مرحوم شهید سلیمانی را مرتب در وزارت خارجه می‌دیدیم که برای هماهنگی و همفکری با آقای ظریف به وزارت خارجه می‌آمدند. منتقدان یا از این روابط اطلاع ندارند یا تصور می‌کنند با چنین ادعاهایی می‌توانند به ظریف ضربه بزنند حال آنکه اتفاقاً هنر هر دو بزرگوار یاد شده همین بود که بخش سیاسی و نظامی را بخوبی در مورادی که لازم بود هماهنگ می‌کردند و این هماهنگی‌ها هم عمدتاً در خود شورای عالی امنیت ملی انجام می‌شد. به طور مشخص همکاری‌های این دو بخش درخصوص تحولات منطقه و براساس سیاست گذاری‌های نظام در لبنان، حمایت از فلسطین، سوریه، عراق و یمن مشهود و محسوس بود و اگر نبود این هماهنگی، نظام جمهوری اسلامی ایران حتماً در موارد یاد شده به موفقیت‌های بدست آمده نمی‌رسید.
بنابراین منتقدان اطلاعات خود را تکمیل کنند و بدانند که موفقیت‌های منطقه‌ای ما مرهون تلاش‌ها و هماهنگی‌ها، شجاعت و درایت ظریف و سلیمانی است. این نکته‌ای که آقای ظریف در صحن مجلس اشاره کردند که روابط و هماهنگی او با شهید سلیمانی را منتقدان باید از آنهایی بپرسند که با شهید سلیمانی و سید حسن نصرالله دم خور هستند، نکته بجا و دقیقی است.
رهبری انقلاب پیش از این هم درباره ظریف و هم درباره دیپلمات‌ها اظهار نظر کرده‌اند و بنده هم اطلاع دارم که ایشان نگاه ویژه‌ای به آقای ظریف دارند و او را یک کارشناس و خبره در حوزه سیاست خارجی می‌دانند که همه تلاشش در مسیر تحقق منافع ملی است.
در نهایت اینکه اگر چه انتقاد حق نمایندگان مجلس است اما شایسته‌تر بود که ملاحظه جایگاه وزارت خارجه را هم می‌کردند. ظریف همین چند روز پیش در جلسه شورای امنیت، دفاع قاطعی از منافع ایران کرد که بازتاب گسترده‌ای هم در سطح جهان داشت. حال به فاصله چند روز چنین مواجهه‌ای با رئیس دستگاه دیپلماسی بدون توجه به تبعات بین‌المللی آن چندان زیبنده نبود.
ارسال دیدگاه