زهر پسماند در کام البرز

به‌گزارش ایرنا، موضوع پسماندها در استان البرز باید در ابعاد مختلف واکاوی و از منظر مشارکت مردم در پیشگیری از رهاسازی زباله‌ها در طبیعت و معابر شهری و روستایی، تفکیک از مبدا، کاهش شیرابه، تفکیک مناسب پسماندهای بیمارستانی، عفونی و صنعتی، جمع‌آوری و انتقال مکانیزه زباله‌ها، ایجاد محل مناسب برای بازیافت و دفن زباله‌ها و ... مورد بررسی عمیق و دقیق قرار گیرد.

اینکه زباله‌ها در چند محور می‌تواند اقتصادی و مقرون به صرفه باشد، موضوعی است که باید در استان البرز توسط دستگاه‌های اقتصادی و شهرداری‌ها به‌خوبی مورد توجه قرار گیرد، تولید کمپوست و برق از زباله‌ها مهمترین موردی است که امروز در جهان در نگاه کارشناسان و برنامه‌ریزان قرار دارد.

در دنیای مدرن زباله و پسماند به‌عنوان یک ظرفیت اقتصادی شناخته شده و از آن به‌خوبی استفاده می‌شود؛ اگرچه در ایران و استان البرز گام‌های موثری در این بخش برداشته شد اما تا رسیدن به حد مطلوب فاصله فراوانی وجود دارد.

آنچه امروزه متاسفانه به‌عنوان فرهنگ نادرست در جامعه ما به محیط زیست شهری و طبیعی خسارت وارد می‌کند، ریختن زباله‌ها در حاشیه جاده‌ها، خیابان‌ها، جداول، انهار و طبیعت بوده که بیانگر کم‌توجهی به عمق فجایع زیست محیطی و به مخاطره انداختن حیات بشری، گیاهی و جانوری است.

گاهی رها کردن شیشه‌های شکسته در دل طبیعت سبب شده تا در فصل تابستان و گرما، آتش‌سوزی مهیب مراتع و جنگل ها را به کام آتش ببرد و خسارات فراوانی به ذخایر ژنتیک گیاهی و جانوری وارد کند، یا اینکه رهاسازی زباله‌ها سبب شود تا محیط زیست آسیب‌های دیگری ببیند و فضای دلنشین آن به بوی نامطبوع زباله‌ها و پسماندهای مخرب آلوده شود.

از این‌رو باید در گام نخست باور عمومی به این سمت برود که ریختن زباله‌ها در طبیعت، شهر، روستا و محیط پیرامونی بدون ملاحظه‌های بهداشتی، رفتاری خطرآفرین و جبران‌ناپذیر بوده و گاهی ممکن است رهاسازی یک ماده آلوده در فضای پیرامونی به فاجعه زیست محیطی یا شیوع یک بیماری خطرناک بیانجامد.

با این حال تصور کنید که استان البرز با گستره کم و تراکم جمعیتی اعم از ساکن و مسافر اگر زباله‌های آن در سطح معابر، خیابان‌ها و جاده‌ها تا طبیعت به‌خوبی جمع‌آوری و مدیریت نشود، چه‌بسا فجایع زیست محیطی متوجه ساکنان آن و رهگذاران خواهد شد.

آنطور که کارشناسان و متولیان امر می‌گویند: اگر چه تلاش‌ها براین است تا زباله‌ها از جاده گردشگری کرج - چالوس و اطراف رودخانه خروشان کرج گرفته تا حلقه دره (محل دفن زباله‌های استان) به‌درستی مدیریت شود اما برخی کم‌توجهی‌ها سبب شده تا طبیعت و سایر محدوده‌ها با مخاطرات زیادی مواجه شود که اگر این وضعیت ادامه یابد، خطرات بیشتری متوجه استان خواهد شد.

البته اینکه تمام مسوولیت‌ها در بحث ساماندهی پسماندها در استان البرز تنها متوجه یک شهرداری یعنی شهرداری کلانشهر کرج شود شاید دور از انصاف بوده هرچند که مدیریت کلانشهر کرج به‌عنوان اداره‌کننده مرکز استان مسوولیت بزرگی در بحث مدیریت و آموزش پسماندها باید عهده‌دار باشد.

نکته حائزاهمیت اینکه از مجموع ۱۷ شهر و ۲۸۰ روستای استان البرز، بخش عمده زباله‌های این مناطق راهی محل دفن زباله‌ها در منطقه حلقه دره شده، منطقه‌ای که اکنون گسترش بی‌ضابطه ساخت و ساز محیط اطراف آن را احاطه کرده و قطب اقتصادی استان یعنی فرودگاه و منطقه ویژه اقتصادی پیام به آن متصل شده است.

با اینکه سایت جمع‌آوری و بازیافت زباله‌های حلقه دره مربوط به دهه ۶۰ بوده و برای جمعیتی به‌مراتب کمتر از شمار ساکنان کنونی البرز پیش‌بینی شده، اکنون با وجود تلاش‌های شهرداری کرج برای ساماندهی آن، گلایه‌ها و انتقادهای متوجه وضعیت زیست محیطی آن است.

از آنجا که می‌بایست ۱۶ شهرداری و بیشتر دهیاری‌های استان البرز در ساماندهی این مجموعه مشارکت کنند اما آنطور که برخی مسوولان می‌گویند، این رویه به فراموشی سپرده شده و تولی‌گری پسماندها متوجه مدیریت شهری کرج شده است.

با این وجود خبرگزاری جمهوری اسلامی مرکز البرز در میزگردی با حضور مسوولان سازمان مدیریت پسماند شهرداری کرج، اداره کل حفاظت محیط زیست استان و دانشگاه علوم پزشکی البرز به واکاوی و نقد و بررسی آسیب‌ها و مشکلات پسماندها، راه‌های اجرایی و اقدامات مدیریت پسماندها در استان پرداخت.

تولید روزانه بیش از ۲ هزار تن زباله در البرز

در این نشست یکی از مقوله‌هایی که مسوولان و کارشناسان حاضر به آن اشاره کردند، بالا بودن سرانه تولید زباله در البرز است، موضوعی که بنا به‌گفته حسین روستایی، معاون سازمان مدیریت پسماند شهرداری کرج در ماه‌های اخیر روند نزولی داشته است.

او گفت: حدود ۹۰ درصد زباله‌های مناطق شهری و روستایی البرز در منطقه حلقه دره دفن می‌شود که روزانه بین یک هزارو ۵۰۰ تا یک هزار و ۷۰۰ تن برآورد شده است.

توجه به الزامات قانون پسماند

معاون فنی اداره کل حفاظت محیط زیست استان البرز گفت: براساس آیین نامه قانون مدیریت پسماند در برنامه پنج ساله توسعه کشور شفاف آمده که پسماندها باید کامل تفکیک، جمع‌آوری و به محل بازیافت و دفن انتقال یابند.

حمیدرضا لشکری افزود: بر اساس این آیین‌نامه بایستی پسماندها با روش‌های بهینه و درستی تبدیل به انرژی شود و نباید به‌عنوان یک کالای با ارزش پسماندها را دفن کنیم. در مجموع ممنوعیت دفن کل پسماند غیرمنطقی است و باید از آن در جهت تولید انرژی و سایر موارد استفاده بهینه کرد.

در قانون مدیریت پسماند کشور ما آمده که بایستی پسماندها به‌صورت ۱۰۰درصدی بازیافت و مدیریت شود که نشان از آن دارد زمانی‌که صحبت از این قانون می‌شده شناخت خوبی از مدیریت پسماند وجود نداشته زیرا در زمان بازیافت بخشی از پسماند قابل دفن است.

عمده زباله‌های البرز در حلقه دره کرج

لشکری اظهار کرد: مرکز حلقه دره استان البرز تا چند سال پیش فقط پسماندهای شهرستان‌های کرج و فردیس را جمع‌آوری و دفن می‌کرد ولی به ناگاه مدیریت پسماند شهرداری کرج با حجمی از پسماند شهرستان‌های ساوجبلاغ و نظرآباد مواجه شد.

معاون فنی اداره کل حفاظت محیط زیست استان البرز گفت: پس از مدتی پسماند ۲ شهرستان ساوجبلاغ و نظرآباد با جمعیتی بین ۴۰۰ تا ۴۵۰ هزار نفر با سرانه حدود ۷۰۰ گرم زباله در روز به محلی در انتهای جاده سهیلیه منتقل و به اصطلاح دفن ولی فقط تخلیه می‌شد.

او ادامه داد: در نهایت با توجه به مشکلات زیست محیطی، پسماندهای این ۲ شهرستان دوباره به حلقه دره انتقال می‌یابد.

لشکری میزان پسماندی که در حلقه دره مدیریت می‌شود را روزانه حدود ۱۵۰۰ تا ۱۶۰۰ تن عنوان کرد و گفت: حدود ۹۰ تا ۹۳ درصد پسماندهای شهری و روستایی به حلقه دره می‌آید.

او با بیان اینکه در مرکز دفن حلقه دره تا پیش از انتقال پسماندهای نظرآباد و ساوجبلاغ نیز کمی و کاستی‌هایی وجود دارد، افزود: البته در شرایط کنونی وضعیت حلقه دره نیازمند بررسی بیشتر است.

معاون فنی حفاظت محیط زیست البرز تصریح کرد: بوی نامطبوع حلقه دره با شکایات ساکنان مسکن مهر ماهدشت و شهرک ابریشم همراه شده است.

اکنون شرایط حلقه دره مساعد نیست و تلاش سازمان مدیریت پسماند شهرداری کرج برای بهتر شدن منطقه است.

تغییرات پی‌درپی مدیریت سازمان پسماند کرج

لشکری افزود: در پنج تا شش سال اخیر حدود هفت تا هشت مدیر سازمان مدیریت پسماند در کرج تغییر پیدا کرده در حالیکه این حوزه مدیریتی مشکلش با هفت یا هشت ماه مدیریت برطرف نمی‌شود.

او با بیان اینکه مدیرانی بوده اند که ۲ یا سه سال مسئولیت داشته و میانگین مدیریت‌ها در این سازمان حدود هفت تا ۹ ماه بوده، گفت:‌ با نبود مدیریت مناسب در موضوع پسماند، اداره کل حفاظت محیط زیست البرز نیز از پسماند شکایت می‌کرد و زمانی که شکایت به نتیجه می‌رسید شخصیت حقیقی موضوع عوض می‌شد و آن شخص جدید می‌گفت که ما تازه به این‌جا آمده‌ایم.

زباله‌های بیمارستانی تهدید محیط زیست البرز

معاون حفاظت محیط زیست البرز در ادامه به موضوع پسماندهای پزشکی و خطرناک در استان اشاره کرد و افزود: پسماندهای مراکز پزشکی و درمانی به ۲ بخش عادی و ویژه تقسیم می‌شود که پسماند عادی همچون پسماندهای خانگی مدیریت شده ولی پسماندهای ویژه درمانی و بیمارستانی که دارای ویژگی سمی بودن، بیماری‌زایی، انفجار، اشتعال یا خورندگی دارد بایستی بی‌خطرساز شده و دفن شود.

او خاطرنشان کرد: بر اساس قانون تعریف بی‌خطرسازی هم که در آیین‌نامه پسماندهای پزشکی آمده این است که اقداماتی باید انجام شود تا ویژگی‌های خطرناک برای آن‌ها را رفع شود و این موضوع در کشور هنوز حل نشده است.

لشکری با بیان اینکه پسماندهای پزشکی بیمارستانی شامل اندام بریده شده، بافت جراحی و جدا شده، لوازم عفونی و تیز و ابزارآلات پزشکی برنده هستند، گفت: در اینجا با ۲ نوع پسماند پزشکی روبرو هستیم که یکی بی‌خطر شده و دیگری پسماندهایی است که از مراکز درمانی غیربیمارستانی جمع‌آوری می‌شود.

او با تاکید بر اینکه جمع‌آوری این پسماندها باید با ۲ تعرفه جدا انجام شود، اظهار کرد: علاوه‌بر آن نباید پسماندهای پزشکی با عادی مخلوط شود زیرا برای سلامت کارکنان شهرداری و کارکنان حلقه دره خطرناک است.

معاون فنی حفاظت محیط زیست البرز اضافه کرد: این پسماندها زمینه زیادی برای شرایط خطرناک را دارد و با یک اتوکلاو و یا هایدروکلاو (دستگاه‌های بی‌خطرساز) شرایط خطر رفع نمی‌شود.

تصمیم اداره کل حفاظت محیط زیست بر این است که این پسماندها باید جداگانه جمع‌آوری و جداگانه دفع شود ولی باید هزینه‌ی آن را مراکز بیمارستانی و درمانی بدهند.

لشکری ادامه داد: تعرفه و ضابطه و چارچوبی بگذاریم که پسماندی که هیچ کاری روی آن انجام نشده یک قیمت و پسماندی که از بیمارستانی که دستگاه بی‌خطرساز خریداری کرده و عملیاتی روی آن انجام می‌دهد یک قیمت پایین‌تر جمع‌آوری شود.

معاون حفاظت محیط زیست البرز در خصوص پسماندهای پزشکی گفت: برآورد تولید پسماند پزشکی در سطح استان روزانه حدود ۹ تا ۱۰ تن است که از ۱۸ بیمارستان به‌غیر از مراکز بیمارستانی ساوجبلاغ و نظرآباد آن را تولید می‌کنند.

او افزود:‌ پسماندهای بیمارستانی را به ۲ دسته کرده‌ایم که پسماند پزشکی بیمارستانی و غیربیمارستانی است که اکنون پسماند بیمارستانی ۱۸ بیمارستان بی‌خطر می‌شوند علاوه‌بر اینکه حدود ۳.۵ تا چهار تن پسماند پزشکی شهرستان‌های ساوجبلاغ و نظرآباد بی‌خطر هستند.

چالش دفن غیراصولی پسماند مراکز درمانی

معاون فنی اداره کل حفاظت محیط زیست استان البرز افزود: چالش دفن غیراصولی پسماندهای مراکز درمانی چند سالی است که ادامه دارد به‌طوریکه از سه هزار و ۴۶۰ مرکز بهداشتی درمانی فعال در استان فقط ۴۰۰ مرکز اقدام به بی‌خطرسازی پسماندهایشان می‌کنند و پسماند سه هزار و ۶۰ مرکز به‌صورت خام تحویل مرکز دفن حلقه دره می‌شود.

او تاکید کرد: چالش این است که پسماند سه هزار و ۶۰ مراکز غیربیمارستانی بی‌خطر نمی‌شود و به حلقه دره می‌رود و با پسماندهای عادی جمع‌آوری و دفن می‌شود. در مجموع روزانه بین ۱۰ تن یا ۱۱ تن پسماند پزشکی غیربیمارستانی مثل درمانگاه‌ها، مطب‌ها، آزمایشگاه‌ها و... در البرز بی‌خطرسازی نمی‌شود.

او گفت: چند سالی است که تلاش می‌شود این چالش برطرف شود و راهکار آن این است که بخش خصوصی ورود پیدا کند و این تعداد مرکز را تحت پوشش قرارداده و پسماند آن‌ها را بی‌خطر کند.

لشکری افزود: اگر روزی برسد که این روش اجرا شود دیگر مشکلی نداریم، چون دیگر پسماند بیمارستانی هم بی‌خطر شده و پسماند مراکز دیگر درمانی هم بی‌خطر شده و تکلیف سازمان پسماند مشخص است که با حدود هشت تا ۹ تن زباله بی‌خطر مواجه است و تمام آن‌ها را جمع و دفن می‌کند.

او اظهار کرد: سازمان‌های مدیریت پسماند البرز با ۲ گونه پسماند مواجه هستند که هر ۲ را باید با یک قیمت جمع‌آوری کنند که بیمارستان‌ها این جا گله‌مند هستند و می‌گویند ما هزینه کرده‌ایم و بی‌خطر می‌کنیم ولی باید قیمتی برابر با دیگر مراکز پرداخت کنیم.

او تغییر مدیریتی در این سازمان را یکی از دلایل اصلی این مشکلات است که اگر چندسالی یک رییس کارگروه پسماند واحد داشتیم تکلیف مشخص بود.

جابه‌جایی سایت حلقه دره اکنون مقدور نیست

لشکری در خصوص موضوع جابه‌جایی مرکز دفن زباله‌های حلقه دره و انتقال آن به نقطه‌ای دورتر، گفت: طبق قانون مکان‌یابی مراکز پسماند شهری بر عهده وزارت کشور، وزارت جهاد کشاورزی و سازمان حفاظت محیط زیست است.

او یادآور شد که راهکار ما جابه‌جایی مرکز پسماند حلقه دره نیست با وجود اینکه شهر توسعه یافته است ولی در خیلی از جاهای دنیا داریم مراکز دفن از این نزدیک تر هستند.

لشکری ادامه داد: ما پروسه جابه‌جایی مرکز پسماند حلقه دره را چهار سال پیش بررسی کردیم اما بنا به دلایلی از جمله بالا بودن هزینه انتقال، مقدور نشد.

معاون اداره کل حفاظت محیط زیست البرز افزود:‌ مکانی در فاصله هشت کیلومتری حلقه دره جانمایی شد و شهرداری مطالعات ارزیابی آن را انجام داد و هدف این بود که از فرودگاه دورتر شود اما اعلام کردند که ۵۰۰ میلیارد تومان اعتبار نیاز دارد که تامین آن از توان استان البرز خارج بود.

بوی نامطبوع حلقه دره از انتشار گاز و شیرابه‌ها

لشکری گفت: بوی نامطبوع حلقه دره از انشتار گاز، عدم‌فعالیت مناسب خط تولید کمپوست و حوضچه‌های شیرابه است.

او افزود: آلودگی خاک در این محدوده نیاز به اثبات ندارد زیرا خاک عرصه‌ای است که زباله در آن دفن شده و شیرابه در آن وجود دارد و آلودگی پیدا کرده است.

لشکری با بیان اینکه آلودگی هوا هم به‌دلیل متان منتشره مراکز دفن آلودگی هوا را اثبات می‌کند، اظهار کرد: از این پسماندها گازهایی همچون H۴ ،CO۲ ،SO۲ ،H۲S به‌وجود می‌آید. معضلات در این مورد زنجیره‌ای است یعنی وقتی یک شهرداری ۲ سال است پول مدیریت پسماند را نداده یک حلقه ناقص و یک حفره به‌وجود می‌آید.

نگران سلامتی مردم هستیم

مقصود جعفری‌نیا، معاون برنامه‌ریزی دانشگاه علوم پزشکی البرز در این نشست گفت: دغدغه‌ها برای حفظ سلامتی مردم است که نگران سلامتی مردم هستیم. پسماند شهری آمیخته‌ای از تمام پسماندها است که فلزات سنگین شیمیایی و غیره است. تمام این موضوعات با سلامتی انسان ارتباط مستقیم دارد. مواد شیمیایی وقتی در محیط زیست رها می‌شود حتی اگر در محدوده بسته باشد تغییر و تحولات جوی و زمین منتقل به منابع آب و کشاورزی خواهد شد و باید آن را به حداقل ممکن برسانیم.

او افزود: تاکید این است که پسماند کم تولید شود، اگر درست تفکیک نکنیم کل پسماند عفونی می‌شود.

تولیدکننده مسوول جمع‌آوری پسماند ویژه

جعفری‌نیا افزود: در بحث پسماندهای پزشکی براساس قانون، تولیدکننده پسماند ویژه مسوول جمع‌آوری آن است در این راستا دستورالعمل‌ها و قوانینی وجود دارد که در سطح کلان کشور در خصوص پسماند عفونی بیمارستانی روش غیرسوز بود که این روش مورد توافق سازمان حفاظت محیط زیست و وزارت بهداشت قرار گرفت و ابلاغ شد چیزی که توصیه می‌شود این است که بیمارستان‌ها مکلف به استفاده از روش بی‌خطرسازی هستند.

او ادامه داد: روزانه بیش از ۹ تن پسماند عفونی و غیرعفونی در البرز جمع‌آوری می‌کنیم. دانشگاه علوم پزشکی ۲ وظیفه دارد که برابر قانون نظارت بر پسماندهای پزشکی عمل می‌کنیم، بیمارستان‌ها و مراکز بهداشتی درمانی تابع قوانین وزارت بهداشت پسماند تولید می‌کنند.

معاون برنامه‌ریزی دانشگاه علوم پزشکی البرز گفت: نظارت در بخش دولتی بهتر انجام شده و بیمارستان‌ها ملکف شده‌اند به دستگاه‌های بی‌خطرساز مجهز شوند، وزارت بهداشت بر اساس قانون به شرکت‌هایی که مدیریت پسماند پزشکی را انجام می‌دهند پروانه می‌دهد.

صدور مجوز برای هشت شرکت خصوصی

جعفری‌نیا گفت: هشت شرکت برای مدیریت پسماندهای بیمارستانی و بهداشتی درمانی در البرز پروانه گرفته‌اند. زمین برای مدیریت پسماندهای بیمارستانی و بهداشتی درمانی توسط سازمان حفاظت محیط زیست تعیین می‌شود، این شرکت‌ها زیر نظر دانشگاه علوم پزشکی بی‌خطرسازی می‌کنند که البته شرکت‌ها زمین معرفی نکرده‌اند و بی‌خطرسازی پسماندهای پزشکی البرز در مراکز کوچک انجام می‌شود، در مراکز بزرگ قانون اجازه نداده که در جایی دیگر بی‌خطر شود اما در بیمارستان‌ها باید بی‌خطرسازی کنند.

او گفت: اکنون مشکل در پسماندهای مراکز کوچک این است که دستگاه‌های خردکن ندارند و تنها بیمارستان‌ها به این امکانات مجهز شده‌اند.

بیش از پنج هزار مطب، آزمایشگاه و درمانگاه خصوصی دارد.

مدیریت پسماندهای البرز تنها متوجه شهرداری کرج نیست

حسین روستایی، معاون سازمان مدیریت پسماند شهرداری کرج در این نشست با بیان اینکه این سازمان در خدمات‌رسانی مظلوم واقع شده است، اظهار کرد: بخش عمده پسماندهای استان البرز به‌سمت مرکز دفن زباله‌های حلقه دره سرازیر می‌شود در حالی هیچ‌کدام از شهرداری‌ها، دهیاری‌ها و فرمانداری‌های استان همکاری مالی و تجهیزاتی در این بخش نداشته و شهرداری کرج تنها مانده است.

او به‌برخی ناهماهنگی‌ها اشاره کرد و گفت: هر چند شهرداری کرج در زمینه ساخت کارخانه کمپوست، تولید کود آلی از پسماند و بهسازی سایت‌های دفن زباله هزینه گزافی پرداخت کرده اما وزارت جهاد کشاورزی و دیگر دستگاه‌ها هیچ‌گونه مشارکتی برای خرید کودها انجام نداده و هزینه‌های گزاف متوجه شهرداری کرج شده است.

روستایی درخصوص تاریخچه راه‌اندازی و ظرفیت محل دفن زباله‌های حلقه دره گفت: مرکز فن پسماند حلقه دره در دهه ۶۰ از طریق جهاد کشاورزی به شهرداری واگذار شد که تا سال ۹۵ مختص شهر کرج بود. بر اساس تصمیم کارگروه مدیریت پسماند از سال ۹۵ حلقه دره مرکز پردازش و دفن استان شد.

تا پیش از آن حدود روزانه ۸۰۰ تا یک هزار تن زباله در این مکان مدیریت می‌شد اما اکنون نزدیک به ۲ برابر شده که روزانه یک هزار و ۵۰۰ تا یک هزار و ۶۰۰ تن پسماند به مرکز پردازش حلقه دره منتقل می‌شود.

او بیان کرد: در زمان ایجاد مرکز پسماند حلقه دره، شهرک ابریشم و فرودگاه پیام وجود نداشته که به‌تدریح اطراف این مکان، مسکونی شد و فرودگاه و منطقه ویژه پیام شکل کرفت.

انتقال مرکز دفن زباله آسان نیست

معاون سازمان مدیریت پسماند شهرداری کرج گفت: انتقال مرکز دفن پسماند آسان نیست چرا که باید مکان دیگری را آلوده کرد و اگر تصمیم بر جابه‌جایی باشد باید ۵۰۰ میلیارد تومان هزینه کرد که بودجه گزافی است.

زمانی‌که پسماند حلقه دره ایجاد شد شاخص‌ها مانند فاصله با مراکز مسکونی و نوع پوشش خاک رعایت شد اما گسترش شهرنشینی محدوده استاندارد را از بین برده است.

او با بیان اینکه نوع خاک مرکز پسماند حلقه دره رس سینت بوده که دارای لایه نفوذناپذیر است، گفت: مطالعات انجام شده نشان می‌دهد ۱۵۰ متر با آبخوان‌های زیرزمینی فاصله وجود دارد.

دستگاه‌ها به وظایف خود عمل نمی‌کنند

روستایی گفت: طبق ماده هفت مدیریت اجرایی پسماندها، جمع‌آوری پسماندهای عادی بر عهده شهرداری است اما جانمایی محل دفن زباله بر عهده وزارت جهاد کشاورزی، وزارت کشور و سازمان حفاظت محیط زیست است.

او با بیان اینکه طبق قانون وظایف هر یک در وزارتخانه‌ها و سازمان‌ها درخصوص مدیریت پسماندها مشخص شده، بیان کرد: ماده ۳۸ ماده قانون مدیریت پسماند می‌گوید برنامه و بودجه باید در این بخش اعتبار پیش‌بینی کند، ماده چهار بر جداسازی پسماندهای عادی توسط وزارت کشور تاکید دارد اما در عمل هیچ‌یک از این مجموعه‌ها به وظایف خود عمل نمی‌کنند.

معاون سازمان مدیریت پسماند شهرداری کرج با بیان اینکه سازمان جهاد کشاورزی باید کودهای تولیدی از پسماند را خریداری و در اختیار کشاورزان قرار دهد، گفت: اگر چه شهرداری کرج گام بزرگی در تولید کود برداشته اما سازمان جهاد کشاورزی از زیربار مسئولیت شانه خالی می‌کند. بخش صنعت و معدن و دانشگاه علوم پزشکی البرز هیچ اقدام مناسبی در زمینه مدیریت پسماندهای صنعتی و عفونی و بیمارستانی ندارند.

روستایی افزود: اکنون روزانه ۳۵۰ تن کمپوست در حلقه دره تولید می‌شود. شهرداری‌های دیگر استان البرز در تامین هزینه‌های پسماند مشارکت ندارند، ۱۶ سال است که پسماندها را جمع‌آوری می‌کنیم، حدود ۲ میلیارد و ۲۰۰ میلیون تومان از بیمارستان‌ها مطالبه داریم.

۱۴ بیمارستان، ۴۰۰ مرکز درمانی و سه هزارو ۴۶۰ مطب و مرکز بهداشتی درمانی خصوصی در سطح شهرستان کرج و مناطق همجوار آن داریم که بار مسئولیت پسماندهای آنها متوجه مدیریت شهری کرج شده است.

علل بوی نامطبوع حلقه دره

معاون سازمان مدیریت پسماند شهرداری کرج بیان کرد: هزینه جمع‌آوری پسماندهای بیمارستانی کرج سالانه یک میلیارد و ۲۰۰ میلیون تومان برآورد شده که روزانه ۶ تن پسماند مراکز درمانی به‌صورت جداگانه در حلقه دره دفن می‌شود اما زباله‌های سه هزارو۴۶۰ مرکز درمانی و بهداشتی خصوصی جداسازی نشده و با پسماندها عادی روانه حلقه دره دفن می‌شود.

او اظهار کرد: طبق مصوبه شورای شهر کرج باید دانشگاه علوم پزشکی و اداره کل حفاظت محیط زیست در این زمینه همکاری کنند. شهرداری نمی‌توان پسماندهای بیمارستانی را جمع‌آوری کند. بر اساس برنامه‌ریزی نگرانی از بابت ظرفیت نداریم سایت جدید بهداشتی است که لندفیل‌های مهندسی بهداشتی طراحی شده که اگر درست مدیریت شود دغدغه‌ای از باب کمبود ظرفیت نداریم.

در حلقه دره وضعیت مطلوب نیست اما نباید بزرگ‌نمایی شود، اگر چه شیرابه زباله در استان البرز تولید می‌شود اما خاک محل دفن زباله‌ها نفوذپذیر نیست، الان بزرگترین مشکل انتشار بوی نامطبوع است.

اینکه تا چه شعاعی این بوی نامطبوع اثر می‌کند باید بررسی شود، یکی از عوامل بوی نامطبوع کارخانه کمپوست بود که برطرف شد، طی هشت سال پنج هزار کامیون پسماند فسادپذیر در محدوده کارخانه دپو شده بود که از یک ماه گذشته ۲ هزار سرویس دفن شده و سه هزار کامیون دیگر تا یک‌ماه آینده پاکسازی می‌شود و یکی از منابع انتشار بو از بین می‌رود.

روستایی گفت: یک منبع دیگر بوی نامطبوع حلقه دره شیرابه‌ها هستند که در ایران هیچ تجربه‌ای برای تصفیه شیرآبه نداریم، ما مجبور بودیم شرکت‌ها را بررسی کنیم، با کمک هیات علمی دانشگاه‌ها اتاق فکر تشکیل دادیم، هر روش برای شیرابه را بررسی کردیم، راهکار را گرفتیم به فرایندی که هزینه احداث و بهره‌وری داشته باشد، هزینه عملیات ساخت تصفیه‌خانه شیرابه آغاز می‌شود.

همچنین فعالیت ۲ کارخانه تولید خوراک ماهی در نزدیکی حلقه دره از عوامل بوی نامطبوع در محدوده فرودگاه پیام است که طبق بررسی‌ها این بوی نا مطبوع سه برابر آلودگی هوا در محدوده پسماندها گزارش شده است.

معاون سازمان مدیریت پسماند شهرداری کرج بابیان اینکه پسماندها توسط بخش‌های مختلف در استان تولید و به حلقه دره انتقال می‌یابد، گفت : نباید شهرداری کرج به‌عنوان تنها دستگاه مسئول در این بخش شناخته شود بلکه سایر شهرداری‌ها و دستگاه‌ها باید همکاری کنند.

الان نوک پیکان ناعادلانه به‌سمت شهرداری است چیزی که در حد بضاعت است ۲ برابر کار کرده‌ایم، هیچ دستگاهی کمک حال شهرداری کرج نبوده است.

تفکیک زباله در ایران موفق نبوده است

روستایی به تجربه تفکیک زباله‌ها در ایران اشاره کرد و گفت: تفکیک زباله از مبدا در ایران موفق نبوده است چرا که بیشتر کلانشهرها دید درآمدی به آن داشته‌اند، هیچ‌وقت نمی‌توان اصولی اجرا کرد، باید سیاست بحث درآمدی از این قضیه برداشته شود.

سالانه ۲۲ میلیارد تومان شهرداری کرج از این بخش درآمد داشت، اگر منابع مالی براساس قانون دستگاه‌ها تامین کنند بر روی خیلی از موضوعات رویکرد درآمدی داشته باشیم.

معاون سازمان پسماند شهرداری کرج گفت: روزانه ۱۰ تن زباله بیمارستانی در استان داریم، زباله‌ای که بیمارستان‌ها، مطب‌ها و غیره تولید می‌کنند باید هزینه پرداخت شود. در البرز صنایعی داریم که زباله‌های بسیار خطرناک تولید می‌کند اما هیچ برخوردی با آنها نمی‌شود.

سازمان حفاظت محیط زیست به‌عنوان ناظر عالی در کارگروه مدیریت پسماند استان باید به وظایف خود عمل کند، این بخش نیازمند نگاه تخصصی است.

آموزش همگانی را پیگیری می‌کنیم

روستایی گفت: برای مدیریت پسماندها و افزایش مشارکت مردم در این بخش، بحث آموزش را از فضای مدرسه‌ها تا مهدهای کودک پیگیر هستیم و در حال اجرای این طرح هستیم.

۲۰ تشکل مردم نهاد در بحث مدیریت پسماند، محیط زیست و کارهای ترویجی با شهرداری کرج همکاری دارند.

معاون سازمان مدیریت پسماند شهرداری کرج گفت: برای نظارت بر خودروهای حمل نخاله‌های ساختمانی، سامانه هوشمند نظارت بر این ناوگان راه‌اندازی شده است.

اکنون روزانه ۲۵۰ تا ۳۰۰ کامیون نخاله ساختمانی به حلقه دره انتقال می‌یابد.

مدیریت پسماند از مشارکت عمومی تا بازیافت در البرز

مسئولان و کارشناسان حاضر در این میزگرد با اشاره به اهمیت آموزش همگانی و مشارکت مردم در پیشگیری از آلودگی محیط زیست، جلوگیری از رهاسازی زباله‌ها در طبیعت و محیط زیست شهری و روستایی، ایجاد زنجیره همکاری برای مدیریت پسماندهای استان البرز ضروری دانستند.

در این نشست افزون بر مشکلات زیست‌محیطی حلقه دره (محل دفن زباله‌های استان البرز)، نحوه جمع‌آوری زباله‌های بیمارستانی و عفونی، پسماندهای خطرناک صنعتی، بی‌خطرسازی پسماندهای عفونی و بیمارستانی، تفکیک زباله‌های بیمارستانی از غیربیمارستانی، مشارکت شهرداری‌های استان در مدیریت پسماندها، اقدام لازم برای جمع‌آوری مکانیزه زباله‌ها، بازیافت زباله‌ها، استفاده بهینه از پسماندها برای تولید برق و انرژی، تولید کمپوست، حمایت وزارت جهاد کشاورزی از کارخانه کمپوست البرز، فعال‌سازی تشکل‌های مردم نهاد برای پاکسازی محیط زیست و مدیریت پسماندها و جذب سرمایه‌های بخش خصوصی ر بخش پسماند مورد تاکید قرار گرفت.

سخن آخر

همانطور که اشاره شد استان البرز با گستره جغرافیایی کم و تراکم جمعیتی بالا به لحاظ زیست محیطی نیازمند توجه ویژه مسئولان در بخش محیط زیست و مدیریت پسماند است، مقوله‌ای که با رعایت الزامات آن می‌توان ضمن پاکیزگی محیط زیست از پسماندهای استان برای درآمدزایی ملی استفاده کرد.

در این میان الزام تمام شهرداری‌ها، مراکز بهداشتی درمانی و دستگاه‌های اجرایی و نظارتی استان به مشارکت در مدیریت پسماندها در کارگروه محیط زیست و مدیریت پسماندهای استانداری البرز ضروری است.