سفر در زمان با بقعه شیخ صفی‌‌الدین اردبیلی

شیخ صفی‌‌الدین اردبیلی، شاعر و پایه‌گذار خانقاه صفوی در اردبیل بود که با گذشت زمان پیروان بسیاری را به خود جذب کرد. او با بیست‌و‌یک واسطه به امام موسی‌کاظم(ع) می‌رسد و جد بزرگ دودمان صفویان ایران است و به عنوان اولین مرشد صفویه شناخته می‌شود.

صفی‌الدین فرزند شیخ امین‌الدین جبرائیل بوده و با دختر شیخ زاهد گیلانی ازدواج کرد و از نسل او شیخ حیدر متولد شد. شیخ حیدر با مارتا خاتون دختر اوزون‌حسن (پادشاه مقتدر آق‌قویونلوها) و نوه‌ی آخرین امپراطور ترابزون ازدواج کرد. شاه اسماعیل صفوی بنیانگذار امپراطوری صفویان ایران فرزند شیخ‌حیدر و مارتاخاتون (معروف به عالم‌‌شاه‌بیگم خاتون) با پشتوانه پیروان طریقت صفویه (قزلباش‌ها) توانست امپراطوری صفویه را بنیانگذاری کرده و وحدت و انسجام را به ایران بازگرداند. شاه اسماعیل صفوی مذهب شیعه را برای اولین‌بار در سراسر ایران بعنوان مذهب رسمی اعلام کرد.

حکومتی که شاه اسماعیل تأسیس کرد بیش‌از ۲ قرن دوام داشته و در اوج خود (دوران شاه عباس یکم) بر تمام ایران امروزی؛ آذربایجان؛ ارمنستان؛ گرجستان؛ عراق؛ کویت، افغانستان و بخش‌هایی از سوریه؛ ترکیه؛ پاکستان، ازبکستان و ترکمنستان حکومت می‌کرد.

شیبک‌خان ازبک، پادشاه ازبک‌ها با تشویق سلطان بایزید عثمانی مبنی بر نابودی امپراطوری شیعی صفوی به مخاصمه با شاه اسماعیل پرداخت اما در جنگ مرو بدست شاه اسماعیل کشته شده و پوست سرش را کنده پراز کاه نموده برای سلطان بایزید عثمانی فرستادند، بعدها پسر سلطان بایزید، سلطان سلیم اول عثمانی که شیعیان را کافر می‌دانست به ایرانِ صفوی یورش آورد و نبرد مشهور چالدران شکل گرفت که ایرانیان بدلیل مجهز نبودن به سلاح‌های گرم درمقابل عثمانی‌ها شکست سختی خوردند. چالدران آغازی برجنگ های ایران و عثمانی بود که تا زمان جنگ جهانی اول و تجزیه امپراطوری عثمانی به درازا کشید.

شاه اسماعیل نهایتا درسن ۳۶ سالگی و پس‌از ۲۳ سال سلطنت براثر بیماری فوت کرده و در آرامگاه شیخ صفی‌‌الدین اردبیلی به خاک سپارده شد.

بقعه شیخ صفی‌‌الدین اردبیلی یکی از ۲۷ اثر ایرانی است که در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسیده است؛ بقعه شیخ صفی‌‌الدین همان خانقاه و منزل شیخ صفی‌‌الدین بوده که در زمان خود پیروان زیادی را به طریقت صفوی جذب کرده است و به وصیت شیخ، ایشان را در همان خانقاه به خاک سپاردند‌. بعدها به دستور شاه اسماعیل شهدای جنگ چالدران را به این خانقاه منتقل کرده و در محلی که امروزه شهیدگاه چالدران می‌گویند دفن کردند. شاه اسماعیل نیز پس از فوت خود بنابر وصیت خویش درکنار آرامگاه جدش شیخ صفی‌‌الدین به خاک سپارده شد.

علاقه‌مندان به تاریخ ایران بویژه عصر امپراطوری صفوی‌، می‌توانند ضمن بازدید از بقعه شیخ صفی‌‌الدین اردبیلی در شهر اردبیل، از آرامگاه شاه اسماعیل صفوی و مادرش عالم‌‌شاه‌بیگم خاتون دیدن کنند. همچنین درمحوطه پشتی بقعه، مزار و شهیدگاه شهدای جنگ چالدران وجود دارد‌ که فضای تاریخی پراز عطر غیرت به وطن را ایجاد کرده‌است.

کتیبه‌های متعلق به عصر اوزون حسن آق‌قویونلو، شاه اسماعیل یکم و شاه صفی یکم صفوی نیز درخششی در این آرامگاه اجدادی صفویان ایجاد کرده است.